Plibonigi
la mondon per EsperantoLa ĉefa malatingo estas, ke mi ne sukcesis ŝanĝi la situacion de la movado. Ni estis malmultaj kaj ni restas malmultaj. Mi ne sukcesis ŝanĝi la movadon kaj fari el ĝi maŝinon por produkti novajn esperantistojn. Tro multaj — ĉefe en Eŭropo, sed vere en la tuta ekonomie forta mondo — preferas stultumi inter esperantistoj kaj debati pri ĉio debatebla kaj la plej kreemaj emas produkti servojn por esperantistoj, sed ne fari ion por disvastigi Esperanton. Tion mi ne sukcesis ŝanĝi.
La streĉoj ŝuldiĝis ĉefe al malsamaj taksoj pri la graveco de la Centra Oficejo rilate al la tuta movado. Kaj mi ne komprenis tiam, kial Osmo Buller kaj Pasquale Zapelli foriris. Mi mem estis tute preta daŭrigi la kunlaboron kun ili kaj tion mi diris al ili plurfoje tiam. Do, mi estis tute kontenta kiam ili revenis, kaj la kunlaboro kun ili ne povus esti pli bona, ol ĝi estas.
Estas eraro kredi, ke la Centra Oficejo estas ĉio, kaj ke ĉio dependas de ĝi. La esencaj aferoj de Esperanto, la proponado de ĝi al la homoj kaj la instruado de ĝi dependas de la estraro, de la komitato kaj de la aktivuloj tra la landoj. Se Esperanto ne disvastiĝas en Indonezio, ne kulpigu la Centran Oficejon, kulpigu la estraron. Se la revuo venas kun malfruo, kulpigu la Centran Oficejon kaj ne la estraron. Mi mem multe pli ploras pro tio, ke Esperanto ne disvastiĝas en Indonezio ol pro la malfruo de la revuo (kiu bonŝance nun ne malfruas).
Al tiuj, kiuj diras, ke ni bezonos oficiston, kiu okupiĝu pri Esperanto en la fakoj, por ke Esperanto disvastiĝu en la fakan mondon, mi diras: “oficismo estas la maljunula malsano de esperantismo”. Ni bezonas entuziasmajn kaj libervolajn laborantojn por Esperanto en la faka mondo. Sen tio oficisto utilas al nenio.
Mi iom ŝanĝas la faktojn, por ke oni ne rekonu precizajn homojn, sed tiuj akuzantoj estas tiom kontraŭimperiismaj ke antaŭ iom da tempo unu petis de mi privatan stipendion por studi en Pollando, alia petis invitojn al UK por neesperantistoj, kiujn li intencis revendi al dezirantoj veni al Eŭropo, kaj tria bezonis kudromaŝinon por la kuzino de sia edzino.
Mi estis unu el tiuj, kiuj subtenis Ĝangalon malgraŭ tio, ke ĝiaj ambicioj estis tro grandaj rilate al la Esperanto-merkato. Mi vidas multajn aliajn interesajn iniciatojn, kiel vian gazeton aŭ Liberan Folion. Aliflanke la “merkato” estas ankoraŭ tro malgranda. Ni bezonas grandigi ĝin por la avantaĝo de ĉiuj.
Mi seniluziiĝis nur de tempo al tempo, kiam homoj, kiuj laŭte promesis, ke ili faros ion, ne faris tion. Sed tio ne estas vere granda seniluziiĝo. Mi pli kaj pli estis kontenta pri la faroj de la farintoj.
Ne
estos espero ke la Parlamento konsideros Esperanton kiel eblan solvon por
la kreskanta kosto de tradukado kaj interpretado. La membroj de la Parlamento
pli koncentriĝos pri eblecoj eviti malŝparadon de servoj. La Parlamento
plej verŝajne adoptos novan koncepton de “kontrolita plena multlingvismo”.
Finnlanda EP-ano Alexander Stubb, de la Eŭropa Popola Partio, malfermos
la debaton surbaze de detala raporto.
Stubb, membro de la Komitato pri Buĝeta Kontrolado, ekzamenis la elspezojn en 2006 por interpretado. En sia raporto, aprobita de la buĝeta komitato en junio, li ĉefe akuzas kun-parlamentanojn pro malŝparado de traduk- kaj interpret-servoj. Kaj kelkaj el la plej gravaj malŝparantoj estas tiuj, kiuj plej laŭte defendas la “grandajn” lingvojn. Malŝparemaj parlamentanoj petas tradukojn de longaj dokumentoj kaj tuttagan interpretadservon kaj poste ne aperas dum la koncerna kunveno. Laŭ Stubb ĉ. 16% da totala parlamenta interpretkosto estis malŝparita pro tio, ke la interpretservo finfine ne estis uzita aŭ nuligita tro malfrue.
La raporto de Stubb sekvas la laboron de la Eŭropa Financkontrola Kortumo kiu kritikis la eŭropajn instancojn pro malŝparado. “Pro la neglata distribuo de tradukbezonoj dum la jaro, aŭ pro foje nesufiĉa interna kapablo, eŭropaj instancoj bezonas sendependajn tradukistojn aldone al la dungitaj”, — raportis la Eŭropa Financkontrola Kortumo. La malŝparo altiĝis je ĉirkaŭ 11 milionoj da eŭroj nur pro la malefika uzado de sendependaj tradukistoj.
Stubb en sia raporto kritikas ankaŭ la diferencon inter la kostoj por servoj laŭ instancoj. Unu tago de interpretado estas 30% pli kosta en la Parlamento ol en la Konsilio kaj Komisiono (parlamenta interpretisto kostas ĉirkaŭ 1500 eŭrojn por unu tago kompare al “nur” 1000 eŭroj tage por la Komisiono). Sed ankaŭ tradukkostoj multe diferencas. Unu tradukpaĝo kostas €194 en la Komisiono, €276 en la Konsilio, kaj nur €119 en la Parlamento. Kaj la totala kosto de tradukservoj en la tri instancoj estis 511 milionoj da eŭroj en 2005 (kompare kun €414.5 mln en 2003).
Stubb sugestas limigi la nombron da lingvoj al la tri “gravaj” — angla, franca kaj germana (kiel faras la Komisiono kaj, pli kaj pli, la Konsilio). Laŭ la kalkuloj de Stubb, plentaga renkontiĝo de EP kun interpretado por 23 lingvoj, kun tri interpretistoj po traduk-kabino, kostas nun ĉ. 135 mil 700 eŭrojn. Se estus uzataj nur la angla, franca kaj germana lingvoj, la prezo estus nur 8 mil 900 eŭroj.
En septembro la Parlamento verŝajne akceptos la rezolucion de Stubb. La rezolucio konsideras multlingvismon “ŝlosila eco de la Eŭropa Unio kiu antaŭenigas la kulturan kaj lingvan diversecon kaj sekurigas egalan traktadon de EU-civitanoj”. La rezolucio notas la rajton de civitanoj komuniki en la propra “oficiala” lingvo kun EU-instancoj.
Tamen la rezolucio notas ke la ideo de “kontrolita plena multlingvismo” estas la nura metodo teni kostojn en akcepteblaj limoj. La teksto ankaŭ esprimas surprizon pro tio, ke “la instancoj ankoraŭ kalkulas nek siajn totalajn tradukkostojn nek kostojn po paĝo”. Laŭ la rezolucio, EP estus “koncernita” pri la malalta produktiveco de tradukantoj en la Konsilio, kie membro-ŝtatoj kunvenas. En 2005 estis tradukitaj 1.324.000 paĝoj en la Komisiono de 1 450 tradukantoj (1.541.518 paĝoj en 2006). Ĉ. 80% de la tradukado en la Komisiono estas farita de internaj tradukantoj, kaj 20% de “eksteruloj”. En EP estis tradukitaj 1.080.000 paĝoj de 550 tradukantoj, kaj nur 475.000 paĝoj de 660 en la Konsilio.
Produktiveco, difinita kiel nombro de normalaj paĝoj tradukitaj de interna tradukanto, tre varias de unu lingva departemento al alia kaj de unu instanco al alia. “La produktiveco de la EU-tradukservoj estas multe pli malalta ol en privata sektoro, — notas Stubb [5-6 paĝoj tage por EU-tradukanto kaj 8-10 paĝoj por privata tradukanto. — DaI]. — La produktiveco de la Konsilio estas konsiderinde pli malalta ol de la Komisiono kaj Parlamento pro la alta procentaĵo de leĝaj dokumentoj, kiuj postulas specifan atenton”.
La rezolucio proponas ne plu traduki ĉiujn debatojn en ĉiujn lingvojn: “La plena raporto de debatoj en la plenkunsido devas esti publikigita kiel multlingva dokumento, en kiu la paroladoj devas aperi nur en la originala lingvo”. Sonbendo aŭ interreta filmo kun interpretado devus tiam esti disponebla. La nova regulo — kiu devos ankoraŭ esti aprobita de la Parlamenta administrado — signifos finon por la plena traduko de debatoj. EP-anoj kiuj parolas “malgrandajn” lingvojn timas perdi influon. La tradukado ricevas kritikon ankaŭ pro “… konsiderinde malalta kvalito” de traduko en la lingvoj de la novaj membro-ŝtatoj.
Stubb notas ke eŭropaj instancoj en la lastaj jaroj provas jene limigi la kreskon de tradukado:
1) starigante listojn de gravaj “kernaj dokumentoj”,Dafydd ab Iago
2) starigante maksimuman longecon de tekstoj,
3) tradukante nur konkludojn en aliaj lingvoj [tio estas: ne en la angla. — DaI],
4) tradukante nur la finan version de dokumentoj,
5) kuraĝigante tradukpetantojn sindeteni de tradukpetoj.
Ni ekzamenu la efikon de la novaj vizoreguloj por Kaliningrado. Loĝantoj de nia enklava regiono ĝis nun havis eblecon ricevi senpagan unujaran vizon, kiu ebligis multfojan vizitadon de Litovio kaj Pollando. Reciproke, litovoj kaj poloj povis ricevi senpagajn vizojn por viziti Kaliningradan regionon (plurfoje profitis tion ankaŭ esperantistoj, partoprenante Zamenhofajn Semajnfinojn en Kaliningrado). Neniu speciala invitilo estis bezonata.
Konforme
al la nova kontrakto, verkita en Bruselo, ekde nun la pollanda kaj litovia
vizoj kostas 35 eŭrojn. Por peti la vizon necesas prezenti originalon
de invitilo. La ĝenerala konsulo de Pollando en Kaliningrado, Jarosław
Czubiński,
rakontis ke tiu postulo kreis anekdoton: “En Kaliningrado aperis oficiala
termino originalo de faksaĵo”.
Multaj kaliningradanoj naskiĝis (aŭ havas parencojn) en Bjelarusio kaj Ukrainio. Por vojaĝi tien nun ili devas pagi vizon, ĉar la vojo iras tra Litovio aŭ Pollando. Aliflanke, jam pluraj pollandaj esperantistoj nuligis sian pli frue anoncitan partoprenon en la jubilea renkontiĝo Sukcena Ondo (Kaliningrado, aŭgusto 2007) pro la nova viza baro, starigita de Bruselaj murkonstruantoj.
Ĉu vere plifaciligo?..
Halina Gorecka
En sia artikolo “Kial fari Oficialajn Aldonojn” (La Ondo de Esperanto. 2007, №6, pĝ. 13–14) Wennergren varbas por tiu vorto-listo kaj eĉ por la difinoj ofte infanecaj kaj primitivaj, sed sin implikas en kontraŭdirojn kaj absurdojn. Parolante pri tio, ĉu ĉi cent-jara (mis)praktiko de la Akademio (ankoraŭ) havas sencon, li allasas, ke “vere la afero povas ŝajni sufiĉe duba”. Nu, ĉi dubojn li sukcesis forbalai nek per sia listo nek per siaj eksplikoj. Se temas pri la nomenklaturo, nek la vorto “oficiala” diras ion nek la vorto “Universala” (Vortaro). Ĉar kio en ĉi arbitra miŝmaŝo universalas? Ĝis nun neniu scias, laŭ kiuj kriterioj Zamenhof kompilis ĝin. Same oni ne konas la kriteriojn kiuj kondukis al la Aldonoj: tio iras ĝis la absurdo, ke la vorto “Esperanto” oficialiĝis nur en 1958!
Se la UV “estas unu el la plej aŭtoritataj”, kial do jam antaŭ 1914 la Lingva Komitato eldonis kvin kajerojn kun korektoj? Kaj se Wennergren koncedas, ke ankaŭ la Oficialaj Aldonoj enhavas erarojn, kial tamen li nomas ilin “rekomendindaj”? Se io estas eraro, ĝi postulas korekton, ne rekomendon. Sian pledon daŭrigi la infanecan ludon de “oficialigado” li povas pravigi nur per la argumento de la tradicio. Se ankoraŭ konsenteblas ornami morfemon per “oficialeco”, neniel eblas trudi tion ankaŭ al la difinoj kaj kunmetoj. La lastaj estas pure hazardaj, la unuaj intence verkitaj en ia Basic Esperanto por “ordinaraj” esperantistoj (ju pli multaj, des pli stultaj, kiel diris Grosjean-Maupin) kaj tute ne kongruaj kun ali-lokaj difinoj (ekz. en PIV).
Jen ekzemplo: la 9a OA “oficialigas” la radikon eŭfemism, kiu estas termino stilistika kaj “difinas” ĝin jene: evitvorto, evitesprimo kun la ekzemploj: kuŝi = seksumi (seks kaj um ja estas fundamentaj, sed ne la kunmeto), etna purigado = popolmurdo, t. e. genocido (la vorton etno oni oficialigis por ke ĝi povu figuri en ĉi difino). Por la vorto “necesejo” mankas la malevitvorto, kvankam jam en 1910 K. Bein en sia Vortaro de Esperanto difinis ĝin “loko, kie oni pisas kaj kakas” (sen registri pis kaj kak en la alfabeta vico).
En sia difino de cico la 9a OA tute ne uzas la kurantan “mampinto” (kiu mampis estas mampinto), al kiu resendas, por ekzemplo, la vortaro de Krause (Eo-D).
Jen kelkaj nekonsekvencaĵoj en la vorto-listo mem: se aperitivo, kial ne digestivo (brando, likvoro)? Laŭ la 9a OA nur Japanujo estas oficiala, kvankam la sama Akademio delonge oficialigis -io kaj kvankam la plimulto uzas ĉi sufikson. Se pisi, kial ne kaki kiun la Hejma Vortaro de Lindstedt klasifas ĉiu-taga esprimo? Kaj kio pri frid-pisa (ĉu hibrido el oficiala kaj neoficiala elemento?)? Se enestas vodko, kial ne oficialas eĉ ĉiuj ceteraj brandoj? Kaj kial ĝi estas produktata en Rusujo kaj Svedujo, sed ne en Polujo, sed en Pollando?
Ankoraŭ detaleto kiu dokumentas la malsistemecon: la uzo de la ligo-streko. Oni ja trovas: Nord-Ameriko (ĉe bizono), tamen Orientĉina (ĉe ĉino), helpo-agado (ĉe kvakero), nigra-blanka (ĉe pingveno), vir-mamulo (ĉe prostato), iks-radioj (ĉe radiografii), Sud-Ameriko (ĉe tapiro), Sud-Afriko (ĉe unio). Sed kial ne: imun-sistemo (aidoso, alergio), kurac-metodo (akupunkturo), korpo-punkto (sam-loke), ŝajn-piedoj (amebo), ktp. Mankas klara regulo.
Resume: La lingvaj bezonoj troviĝas ali-loke ol en la oficialigo de vortoj, ekzemple en la kompilado de historia vortaro kiu informas pri la unuaj uzoj de radikoj kaj vortoj. Praktike neniu scias, kiu vorto oficialiĝis kiam. La vivanta lingvo delonge fajfas pri ĉi sensenca maroto de numerado kaj etiketado. Se superfluas tia-speca registrado, superfluas eĉ la registrantoj. Feliĉe, Esperanto vivas kaj povas vivi sen tia ekstravaganco kaj sen tia Akademio neniel ekzistanta en la pulsanta vivo de la lingvo.
Reinhard Haupenthal
Haupenthal nomas la Akademion “grupeto da anonimuloj”, sed la nomoj de la Akademianoj kompreneble estas tute publikaj. Oni povas ilin trovi ekz. en la TTT-ejo de la Akademio (http://akademio-de-esperanto.org/faktoj/membraro.html) aŭ en la Jarlibro de UEA.
Li skribis, ke “la vorto Esperanto oficialiĝis nur en 1958”. Tio ne estas tute ĝusta. La vorto Esperanto estas kompreneble Fundamenta, kaj do ne bezonas oficialigon. Pro tio, ke ne ĉiuj vortoj en la Fundamento aperas en la vortlistoj de la Universala Vortaro, la Lingva Komitato kaj la Akademio iom post iom registris ĉiujn tiujn eksterUV-ajn radikojn. Tio okazis pri la vorto Esperanto en 1958 kadre de la Sepa Oficiala Aldono. Sed tie Esperanto estas menciita sub “Fundamentaj radikoj”, ne sub “Oficialaj radikoj”.
Li skribis:
Se la UV “estas unu el la plej aŭtoritataj”, kial do jam antaŭ 1914 la Lingva Komitato eldonis kvin kajerojn kun korektoj? Kaj se Wennergren koncedas, ke ankaŭ la Oficialaj Aldonoj enhavas erarojn, kial tamen li nomas ilin “rekomendindaj”? Se io estas eraro, ĝi postulas korekton, ne rekomendon.Aŭtoritateco ne egalas al perfekteco aŭ senerareco. Ĉiuj niaj vortaroj enhavas erarojn, ankaŭ ekz. la Plena Ilustrita Vortaro. Ankaŭ PIV-on oni iom post iom korektas. Sed tamen PIV estas de multaj rigardata kiel pli aŭ malpli aŭtoritata. Kaj ankaŭ PIV faras rekomendojn kaj malrekomendojn. Do, nenio stranga en tio, ke ankaŭ la Fundamento kaj la Oficialaj Aldonoj enhavas neperfektaĵojn. Ili tamen povas esti utilaj verkoj.
Haupenthal skribis: “la vorton etno oni oficialigis por ke ĝi povu figuri en ĉi difino [= en la difino de eŭfemismo]”. Tio ne estas prava. La vorto etno estis en la origina listo de kandidatovortoj por 9OA. Tion mi sciigis al Haupenthal en mesaĝo jam antaŭ ol lia artikolo estis finita, sed eble li preteratentis tion.
Li skribis: “Laŭ la 9a OA nur Japanujo estas oficiala, kvankam la sama Akademio delonge oficialigis -io.” Neprave. La sufikso -io ankoraŭ estas neoficiala. La Akademio tamen ekde 8OA ne plu malrekomendas tiun sufikson. Nuligo de malrekomendo tamen ne egalas al starigo de rekomendo, kaj do ne al oficialigo.
Haupenthal demandas: “Se pisi, kial ne kaki kiun la Hejma Vortaro de Lindstedt klasifas ĉiu-taga esprimo?” Estas prave, ke la vorto kaki havas la karakteron de ĉiu-taga esprimo, simile kiel pisi. Sed la vorto kaki tute ne estas same disvastiĝinta kiel pisi. Multaj Esperantistoj tute ne uzas ĝin, nek eĉ scias pri ĝia ekzisto. Ĝi do ankoraŭ ne fariĝis sufiĉe enradikiĝinta por meriti same urĝan traktadon kiel ekz. pisi kaj feki, kiujn la Akademio inkluzivis en 9OA. Eble iam poste venos la vico ankaŭ al kaki. Sed simple ne eblas ĉiujn vortojn trakti samtempe.
“Se enestas vodko, kial ne oficialas eĉ ĉiuj ceteraj brandoj?” Ĉar la vorto vodko estas tre enradikiĝinta kaj bone konata, dum aliaj brandonomoj ankoraŭ ne estas tiaj.
“Praktike neniu scias, kiu vorto oficialiĝis kiam. La vivanta lingvo delonge fajfas pri ĉi sensenca maroto de numerado kaj etiketado”. Jes, numerado kaj etikedado* estas malgravaj kaj ofte neinteresaj. Sed verkado de vortaroj, kiuj faras konkretajn rekomendojn kaj malrekomendojn, ne estas sensenca. La Universala Vortaro kaj la Akademia Vortaro estas tiaj vortaroj, same kiel ekz. PIV. Se Haupenthal tiom forte kontraŭas verkadon de vortaro, kiu faras eksplicitajn rekomendojn, tiam li devus same kontraŭi ankaŭ la Plenan Ilustritan Vortaron. Laŭ mi tamen vortaroj estas utilaj kaj verkindaj, kaj certe la Akademio daŭrigos aktivi sur tiu kampo. Kial do la Akademio ne rajtus verki vortaron, se aliaj rajtas?
Bertilo Wennergren,
Direktoro de la Sekcio
pri la Ĝenerala Vortaro
* La vorto etikedo estas unu el la vortoj en 9OA. Etiketo (en 3OA) prefere ne estu uzata kun la signifo de etikedo.
kiĉ|o. Produkto de la prezenta arto, de la muziko aŭ de la literaturo, el difinita art-kompreno sentata kiel sengusta; senguste formita, puca uz-objekto: literatura, sentimentala, religia ~o; ĉi bildo estas pura kaj nura ~o; en lia loĝejo disstaras ĉia-speca ~o; la limo inter ~o kaj arto ofte fluktuas. ~figuro, ~filmo, ~kanto (vd. kantileno, ŝlagro), ~objekto, ~pentraĵo, ~romano (vd. melkalo), ~statuo. ~|a. 1. formita en maniero sentata kiel sengusta, ŝajniganta artisman valoron: ~a porcelano, ~a statueto (de Sankta Jozefo, Zamenhof), ~a madono, ~a sanktul-figuro, ~aj vestoj. 2. kor-tuŝe sentimentala; afektite sentema: ~a filmo, ~a poemo (de Deŝkin). ~igi. Transformi en kiĉon: la esperantistoj ~igis la poemon “La Espero” de Zamenhof; usonaj filmoj ~igas historiajn suĵetojn.Reinhard Haupenthal
Poemoj
de Miĥail LomonosovLi estas rimarkinda ankaŭ kiel konstituinto de la rusa literatura lingvo, kreinto (kun Vasilij Trediakovskij, 1703–1768) de la rusa silabo-tona versfarado. Kun Trediakovskij, Antioĥ Kantemir (1708–1744) kaj Aleksandr Sumarokov (1718–1777), Lomonosov fondis kaj fortikigis la rusan klasikismon — la unuan rusan literaturan skolon. Odoj famigis lin, sed interesaj estas ankaŭ liaj satiroj, dramoj kaj etaj poemoj originalaj kaj tradukitaj. Tri el ili, tradukitaj de Valentin Melnikov, estas ĉi-sube.
Per traduko de Formiko el Marcialo li defendis
la organikan devenon de sukceno. Scienc-rilata estas ankaŭ la dua poemeto,
en kiu Lomonosov versigis la konatajn vortojn komparantaj la funkcian rolon
de la Tero kun tiu de rostata alaŭdo el La ŝtatoj kaj imperioj de
Luno (1649, publ. 1662) de Cirano de Bergerac (1619–1655). La tria
estas libera traduko de Al cikado de Anakreono, al kiu Lomonosov
aldonis verson, en kiu li aludas sian malfacilan situacion inter la Scienco
kaj la Potenco. (AlKo)
***En popla ombro promenante, formiket'
Al guto da rezin' gluiĝis per pied'.
Por homoj dum la viv' ĝi estis bagatela,
Postmorte en sukcen' estiĝis jam juvela.(1747)
***Du Astronomoj venis kune al festen'
Kaj ardis en disputo sen interkompren'.
Unua diris: “Ter' la Sunon ĉirkaŭiras”;
Alia — ke la Sun' kun si planedojn tiras.
Jen estis Kopernik', alia — Ptoleme'.
Ridete kuirist' decidis per ide'.
Demandis mastro lin: “Ĉu vi la stelojn konas?
Do diru, kiel vi pri tiu dub' rezonas?”
Respondis tiel li: “Ke pravas Kopernik',
Mi pruvos sen viziti Sunon, por eksplik':
Ĉu aŭdis iam vi pri kuiristo-dupo,
Ke turnus fajron li ĉirkaŭ viand' aŭ supo?”(1761)
VERSOJ, VERKITAJ DUMVOJE AL PETERHOF,
kiam mi en 1761 veturis por peti subskribi privilegion
por la Akademio, provinte multfoje pli frue la samonLokusto kara, kiom estas vi beata,
ke pli ol homoj per feliĉo vi dotata!
Pasigas vivon vi en sin' de mola greso
kaj ĝuas roson mielgustan vi sen ĉeso.
Kaj kvankam iuj taksas vin estaĵo por neni',
sed en la pleja ver' vi reĝas antaŭ ni:
Anĝel' en korpo, eĉ senkorpa vi, en vero!
Saltadas, kantas vi sen zorgoj, en libero;
en ĉiu tera lok' vi propran hejmon havas;
nenion petas vi, ne ŝuldas, ĉiam pravas.(1761)
Tradukis el la rusa Valentin Melnikov
Valentin
Melnikov jubileas!Li estas konata kiel brila poeto kaj tradukisto. Por ni speciale gravas lia eminenta laborkapablo: li povas dum kelkaj tagoj fari ion (ekzemple, verki recenzon), por kio alia bezonas plurajn monatojn, kun ne malplia kvalito.
Ekster Esperantujo oni konas lin laŭ diversaj intelektaj ludoj, sportaj kaj televidaj, en kiuj li multfoje venkis, iĝinte en 2006 ĉampiono de Ruslando pri Kio? Kie?Kiam? La jubileanto multe popularigas Esperanton inter intelektuloj.
Ĉiam sincera, Valentin ne toleras maljuston — pro tio lin malamas iuj, kies fiagojn li senmaskigas. Sed honestaj esperantistoj ĉiam estimas lin.
Ni gratulas Valentin-on, deziras al li firman sanon, familian feliĉon kaj kreajn sukcesojn!
La Ondo
Nia
BestoĝardenoTri fojojn semajne, la bestoĝardeno okazigas spektaklon pri la fenikso.
Nia bestoĝardeno estas novmoda, kaj la vizitantaro ne volas vidi beston nur en kaĝo. Dum la spektaklo, tri flamoturoj lumigas la scenejon, kaj la plumoj de la fenikso brilas per la tuta ĉielarko. Malantaŭ si ĝi trenas diafanan voston, kiu tuŝas niajn kapojn kiam la fenikso rondflugas super ni. Fonografo aŭdigas heroan muzikon, kaj ni aplaŭdas. La fenikso tiam alteriĝas sur arbuston en la mezo de la scenejo. Belulino vestita kiel araba haremanino dancas ondobrake, dum ŝi rakontas la legendon: ĉiun jarmilon la fenikso mortas en flamo kaj renaskiĝas el la cindroj kun korpo bela kaj juna. Virinoj aŭskultas tiujn vortojn kaj raviĝas, sed viroj nur rigardas la ŝultrojn de la belulino kun bedaŭro. La belulino prenas tukon kaj tenas ĝin inter la spektantoj kaj fenikso en la arbusto, kaj ni ĉiuj atendas kun streĉitaj koroj. Cimbaloj sonoras kaj piroteknikaĵoj saltas de malantaŭ la tuko, kaj ni buŝaperte spektas la arbuston cindriĝi. La belulino kovras la cindrojn, ĉi-foje per la verda tuko. Dum kelkaj teruraj momentoj ni kuraĝas nek spiri nek esperi. Subite la lumoj ekbrilas kiel sunoj, kaj la tuko leviĝas kaj malaperas en verdaj fajreroj — la fenikso vivas! Ĝi raŭke krias sian venkon super la morto kaj rondflugas niajn kapojn. Se kelkaj cindroj falas sur nin, ni taksas tion beno pro nia fido.
Pli amata de ni estas la marvirino. Dum someraj tagoj ŝi naĝas en la lageto, kaj ni sidas en subtera ĉambro kun vitra muro kaj spektas ŝiajn subakvajn piruetojn. En la vespero kaj dum la vintro ŝi sidas sur roko kaj kombas sian oran hararon aŭ kuŝas en la groto kaj kantadas dolĉajn marvirinajn fabelojn tradukitajn el la mara lingvo. Ŝia nazo estas tiu de nobelino, kaj ŝi diras, ke sub la ondoj ŝi estis princino kaj venis al la bestoĝardeno por lanĉi karieron kiel filmstelulino. Volonte ŝi reportus gaston al sia palaco en la maro — vi povas longe teni la spiron, ĉu ne? Jes, ni diras, kaj ni ekkonkursas pri spirtenado. La marvirino sub la umbiliko havas belan verdan fiŝvoston; super la umbiliko ŝi portas nur mamzonon el fuko kaj konkoj, kiu sufiĉas por igi ŝin deca sed bele provizas la imagipovon. Rande de ŝia lageto estas lernantoj de la pentrista fakultato en la urba universitato. Kelkaj aranĝas kolorojn sur kanvasoj laŭ propra koncepto de marvirino; kelkaj nur aranĝas revojn.
Kampo en angulo de la bestoĝardeno estas fekunda tero por floranta planto, kies frukto similas al ŝafidoj sed kun purpura glata haŭto kiel melongeno. Samkiel ŝafidoj, la fruktoj blekas, kaj de tempo al tempo la blekado similas balbutan lingvaĵon kaj ridigas la spektantojn. Se putras unu el la ŝafido-fruktoj dum ĝi ankoraŭ pendas de la planto, la aliaj fruktoj pli akre kaj laŭte blekas, kaj por ni tio estas komedio unuaranga. Ni permesas, ke oni fortranĉu la putran frukton nur kiam la odoro fariĝas pli granda, ol la amuzo. La bestoĝardenestro dum aŭtuno rikoltas la ŝafidojn-fruktojn kaj faras el ili marmeladon, kiun li vendas sub la propra marko en la bestoĝardenaj vendejoj. La gejunuloj en la urbo amas ĝin kaj metas ĝin sur panon aŭ kukojn, sed la maljunuloj evitas la marmeladon. Ili memoras la malfacilajn jarojn, kiam mandragoro ekfloris en la urba placo. Por la maljunuloj kriantaj fruktoj diferencas nur en detaloj.
La unukornulo dum sia longa vivo havis multajn aventurojn. Kompreneble ĝi ne rakontas mem, nur manĝas herbaĵojn la tutan tagon. La bestoĝardenestro sidas apud la kaĝo de la unukornulo kaj distras nin per rakontoj. Fojfoje ili estas streĉaj: la unukornulo kaptiĝis en milita malliberejo kaj helpis siajn kamaradojn eskapi, aŭ pro malbonega vetero ĝi fuĝis en dometon kaj tie amikiĝis kun diversaj interesaj homoj. Sed pli ofte la rakontoj estas amuzaj: la unukornulo manĝis ĉokoladan biskviton kaj ĉagreniĝis, aŭ nevole aperis en aĉa spektaklo anstataŭ fama kantisto. Kvankam ni aplaŭdas la unukornulon, nian plej amitan ĉevalon, ĝi neniam kliniĝas aŭ eĉ henas por agnoski nin. La bestoĝardenestro diras, ke estas tre malfacile dresi unukornulojn kaj tial ĝi havis tiom da aventuroj. Dreseblaj bestoj havas nur prozaĉajn vivojn.
Neniuj el la nunaj enloĝantoj de la bestoĝardeno egalis en niaj memoroj la du feinojn, kiuj nomiĝis Vola kaj Vela. Ili staris ne pli altaj ol tagmezaj ombroj kaj havis nur po unu flugilon. Sed kiam la du feinoj brakumis sin, ili povis flugi preter la pinto de la preĝejo. Dum la somero Vela kaj Vola ludis koncertojn. Vola havis violonon el skarabokarapaco kaj arkon el la propraj haroj; Vela ludis bekfluton, kiun ŝi faris el volvita herbo. Ĉar la instrumentoj estis tiel malgrandaj, la aŭskultantaro devis sidi tre proksime, kaj tial biletoj estis malmultaj kaj karaj. Nur malfrue en ilia kariero la bestoĝardenestro faris por la feinoj scenejon el fonografo, kaj per la korno la sono plilaŭtiĝis. De tiu tempo konserviĝis fotoj, ankoraŭ vendataj en la bestoĝardenaj vendejoj. En la fotoj la feinoj havas tre delikatajn trajtojn — maldikajn nazojn, arkitajn brovojn, kaj orelojn kiel konketoj — kaj sulkojn ĉirkaŭ la buŝoj, kvazaŭ pro vivo de ridetado. Vela tenis siajn helajn harojn en nodo, kiel edzino; Vola lasis siajn nigrajn harojn fali kiel akvofalo de sur la ŝultroj. Ambaŭ portis robojn el ruĝa silko kaj aŭtunaj folioj. La feinoj vivis en vitra dometo en la bestoĝardeno, kaj ŝajne ne ĝenis ilin respondi petojn eĉ kiam ili banis sin. Ni preskaŭ ĉesis taksi la feinojn bestoj, ĉar ili flugis libere tra la urbo kaj vizitis la dancejojn, kaj la urbestro invitis ilin lanĉi novan ŝipon en la haveno. Ili eĉ verkis versojn, kaj kvankam la verkoj ne estis elstaraj, ili estis kompetentaj kaj niaj. La cetera mondo tamen ne aprezis la feinojn. Iliaj sondiskoj kaj fotoj kaj versoj vendiĝas nur en nia urbo — verdire, nur en la vendejoj de la bestoĝardeno.
Estis Vola, kiu mortis unue. Oni diris, ke ŝi estis venenita. Nigran tukon la bestoĝardenestro metis sur la vitran domon. Nur kelkajn tagojn poste mortis Vela. Lernejoj kaj dancejoj estis fermitaj dum semajno, kaj ŝipoj hisis nigrajn standardojn. La bestoĝardenestro aranĝis memorkoncerton, sed li mem estis tro trista por ĉeesti. Ĝis hodiaŭ nekonato metas florojn ĉiusemajne ĉe la tomboj de la feinoj — etaj kvadratoj ĉe la enirejo de la bestoĝardeno.
Nelonge post la morto de la feinoj estis skandalo en la bestoĝardeno. La dukapaj serpentoj venenis esploreman kaj elastan knabon, kiu rampis inter la barojn de la kaĝo. La patrino kriegis, kaj respondis deko da helpemuloj kun hakiloj. Per komuna forto ili sukcesis malfermi la pordon en la kaĝo, sed estis tro malfrue. Jam mordita estis la knabo, kaj kelkaj serpentoj fulmrapide eliris la kaĝon tra la malferma pordo. Rapide la serpentoj estis rekaptitaj, sed montriĝis al la spektantaro, ke ne temis pri veraj dukapaj serpentoj, sed nur unukapaj serpentoj kunligitaj per ŝnuro. La homamaso marŝis protestante al la bestoĝardenestro. Kun tremanta voĉo li klarigis, ke ĉiuj dukapaj serpentoj en la bestoĝardeno mortis pro malsano en la sama tempo, kiam mortis la feinoj Vela kaj Vola. La urbo jam estis en tia funebra humoro, kaj la bestoĝardenestro ne volis aldoni al la ŝanceliĝantaj animoj alian malfeliĉon. Tial li falsis dukapajn serpentojn el la lokaj unukapaj variantoj. La homamaso eligis larmojn pro la karaj Vela kaj Vola, kaj la bestoĝardenestro publike pardonpetis. Novdungita psilo iom sukcesis repopularigi la serpentojn inter la vizitantoj, kaj la mordita knabo resaniĝis. Broŝuro kun la tuta historio estas aĉetebla en la bestoĝardenaj vendejoj.
De tempo al tempo fremduloj venas al nia bestoĝardeno kaj ne estas tiel ravitaj, kiel ni. Pri la fenikso kaj marvirino kaj baziliskoj kaj serpentoj la fremduloj havas nur malestimon; tamen la ŝafido-fruktojn ili ne povas tiel facile forklarigi, kaj ni ne eltenas fiajn onidirojn pri Vola kaj Vela. La fremduloj invitas nin al veraj bestoĝardenoj en Berlino aŭ Sandiego aŭ Moskvo aŭ Londono, kie estas enormaj bestoj kun dumetraj nazoj, kaj oranĝaj ĉevalsimiliaj bestoj kun kolo pli longa, ol la korpo, kaj nigreblankaj birdoj kiuj ne flugas aŭ manĝas insektojn, sed naĝas en akvo kaj vivas en fora lando, kie estas nur glacio. La fremduloj parolas ensorĉite pri siaj fantastikaj bestoj, kvazaŭ ili estus pli bonaj, ol la niaj. Finfine la fremduloj foriras, murmurante fivortojn pri niaj fuŝaj kredoj.
Sed nia bestoĝardeno ne devas bonvenigi fremdulojn por vivteni sin.
Verki recenzon pri la libreto samtempe estas komplike kaj simple. Komplike, ĉar legi pri la lastaj tagoj de ĉiu homo estas triste, ĉagrene kaj kordolore. Simple, ĉar Gian Carlo (la edzo de Ada) por mildigi la lastajn tagojn de sia edzino uzis neordinaran manieron: li enhospitaligis ŝin en privatan klinikon. En ĝi Ada ricevis propran ĉambron kun banejo. La ĉambro disponis pri modulebla klimato, tele-reguleblaj radio kaj kolor-televido, telefono, mult-provianta glaci-ŝranko, ortopedia lito kies kliniĝon la paciento povis laŭvole mem modifi per ĉemana klavo, apuda sonorilo por alvoki flegistinon kaj aldona sofo-lito. La manĝoj estis elekteblaj el longa menuo, kun mencio, ke ankaŭ aliaj pladoj estis kuirotaj laŭ dezir-esprimo. La asekur-kompanio ricevis la necesajn kuracistajn atestaĵojn kaj akceptis transpreni ĉiujn kostojn.
Ankaŭ la edzo uzis por la bono de la malsanulino etan malveron. Li (kaj laŭ la interkonsento ankaŭ la personaro) konstante diris al Ada ke ŝi resaniĝos. Supozeblas, ke Ada konjektis pri sia sorto. Ŝi mortis dormante, do ŝi mortis bele.
Post la morto de Ada dum semajnoj alfluadis kondolencaj mesaĝoj de la esperantistoj el la tuta mondo — entute preskaŭ 200, nun gardataj en du grandaj albumoj.
Gian Carlo Fighiera opinias, ke apero de la libreto estas bona memoro por amikoj de Ada. Mi opinias, ke la plej bona memorago estus abonado al Heroldo de Esperanto redaktata de Ada dum 35 jaroj.
Anatolo Sidorov
La iom troiga, ŝablona kaj rutine tradukita Enkonduko komparas la agejon kun ŝaktabulo. Verŝajne la titolo devus do esti ne Tabelo sed Tabulo. Fakte, pro tiu kaj aliaj detaletoj, la verko lasas impreson ne de originalo sed de traduko, kun italismoj kiel anstataŭ respektive talento, poŝtelefono, juĝorajta kaj taksado, kaj rebusoj kiel ŝtala makzelo.
Temas pri unuaktaĵo ne aparte interesa aŭ elstara el la vidpunktoj ne nur lingva kaj stila sed ankaŭ enhava. Persone mi preferus legi tradukojn de, ekzemple, Marato/Sado de Peter Weiss, La kaprino, aŭ Kiu estas Silvia? de Edward Albee kaj similaĵojn daŭre aktualajn kaj pensigajn. Aŭ, en Esperantujo, teatraĵojn de Paul Gubbins. Sed ni ne tro severu: Tabelo estas respektinda plia ŝtupo sur la modesta ŝtuparo de la esperanta teatro.
Jorge Camacho
Jen
estas longe atendita kreaĵo de la ĉefvoĉo de la konatega sveda rokbando
Persone,
Martin Wiese. Vinilkosmo ĉi-februare publikigis 12-kanzonan albumon
Pli
ol nenio kun liaj muziko kaj kantotekstoj kaj aldonaj samdiskaj videoj
kun du intervjuoj kaj mp3-a okminuta “remikso” far DĴ Roĝer Borĝes
de unu el la kanzonoj.
Kiel mem Martin diras, la albumo estas kvazaŭ memorigo ke li ne malaperis post la disfalo de Persone. Ĝi konsistas el registraĵoj faritaj de li “dum liberaj tempetoj” en 2005 kaj 2006, finpretigitaj ĉe Vinilkosmo kun helpo de amikoj, la “talpoj”. La sonojn akompanas bela grafika aranĝo (desegnita de la aŭtoro mem kaj kun fotaĵoj de lia familianino Asa), ilustranta same kiel la kanzonoj, vojaĝon tra spaco, humoroj kaj vivhistorioj, vivdemandoj, vivproblemoj, serĉoj de amo.
La Martina voĉo sonas tutece, bele, jen leĝere, jen streĉe, libere kaj eĉ, mi diru, senzorge — ke vi emas kredi al li. Kio ĉiam gravas en kantado, estas bona artikulacio, kion Martin faras preskaŭ senriproĉe. La entonigo kaj esprimivo estas idealaj. Aŭdeble li simple ĝuis kanti kaj ludi. Precipe ĝojigas la profesiega gitarado, aŭdate kaj spektate en la videoj. Ofte la kantado impresas per multvoĉeco kaj eksterordinaraj harmonioj kaj melodioj, la transiroj inter la maĵoraj kaj minoraj kaj komplikaj akordoj. La stilo varias, sed ne vaste ja la ĝenro diktas siajn limigojn — de melodiaj rokaj jen baladoj, jen energiaj, rapidaj aŭ ne tre, reliefaj elektraj pezaj ritmoj, preskaŭ grunĝaj, inter akustikaj kvazaŭ intence minimumecaj aranĝoj. Iam mi klare aŭdas aldonajn instrumentojn de orkestrado … en mia propra kapo, ekzemple en Anstataŭ letero, aŭ en La gusto kaj la son'. La varieco bone manifestiĝas en skaloj de laŭteco, rapideco kaj energieco de la kantoj. Kiel li mem diras, li plezure revenis al elektra sonado post la lastaj akustikaj albumoj de la ne-plu-a Persone.
En bona rok-muziko la tekstoj estas ĝuste portantoj de la ĉefa pezo, aŭ almenaŭ ne malgravas. Martin atingas la celon. Li jen kontemplas la nordan naturon en la eka enkondukaĵo Novembro kie ni aŭdas ke li “malcertas pri ĉio”, “sed mi venos, se vi venos / mi dependas de vi…” La pluaj kanzonoj estas vojaĝo ankaŭ en tempo, kaj li penas trovi kontinuecon inter si la antaŭa kaj la nuna, per simplaj sentoj de atendoj, senpacienco, strebo senti familiecon, aliĝo al io grava pri kio oni revas. Li esploras rakontante kiel seniĝi de korrompiteco en la albumtitola Pli ol nenio, penas trovi sinidentigon en ĉi dinamika mondo en Ĉiuj en la Mondo, demandas ĉu nur en sonĝoj povas esti “rilatoj sen ŝajn'” kaj “malgajn'” — en malĝoja rakonto pri sinmortiginta knabino (Rebeka). Kio estas beleco/malbeleco (ĉu ĝi povas esti en malpuro?), ĉu oni sopiru al iu pli (La gusto kaj la son')? Li rakontas ke li “ne vivas tie ĉi”, sed “nur ekzistas” kaj “malrapide dronas en la lakto kaj miel'” kaj denove demandas ĉu “homoj kiel mi” estas sentaŭguloj, klaŭnoj, nuloj, strangaj buboj, homaj ruboj…
Tamen mi ne povis trovi unuecon de la koncepto — ĉiuj temoj, demandoj, impresoj kaj humoroj estas tiom variaj, kvazaŭ fluo de la konscio. Laŭgrade min penetras liaj insistoj de provoj penetri ion gravan, esencan por interhomaj rilatoj: “en la granda enu' / kion faru ni? / Mi deziras vin plu ĉiam pli kaj pli” (Pli kaj pli).
Oni povas kredi aŭ ne kredi al Martin, kaj ĝuste de tia elekto/decido dependas la preteco de la aŭskultanto kompreni kaj akcepti ĉi senkontesteble brilan muzikaĵon. Kaj kvankam mi iam petole sentis ke oni povus senprobleme kvazaŭ ŝanĝi la melodiojn de la kanzonoj kun la aliaj de la albumo por ke la fina rezulto estu almenaŭ simila, mi esperas ke la aŭtoro havis pli da integreco en sia intenco. Mi esperas, ke mi aŭskultos pli kaj pli, kaj ke ĉio stariĝos en siajn lokojn, ĉar ne eblas ne fidi al Martin, do emi aŭskulti pli kaj pli ĝis aperas pli da kompreno kaj intimiĝo al lia, do — nia, Mondo.
Andrej Peĉonkin
Whity.
Esperanto
Volumo 1Whity estas repisto, kiu marŝas inter la montoj, kun la verbo, vervo kaj realo. La universo de Whity estas tia: senfina marŝo, lukto por rememorigi ke la Homo ekzistas, la espero, la forto, la ribelo, la rezisto, la pasio, ensorbitaj kaj de mordema kolero kaj de subtilo. Lia hiphopo reinstruas al ni la respekton de la momento, en sento kaj fluo…
La tekstoj de Whity distingiĝas pro pensoj humanismaj, kiuj eldiras la valorojn de la aŭtoro, en kiuj li kredas: amo, respekto kaj frateco… aspirante je la grandaj universalaj temoj de la vivo, kaj Whity atingas nin en nia pleja profundo… Whity rimarkiĝas ankaŭ pro sia fideleco al pure subgrunda muzik-movado, sen misvojiĝo, li faras parton de tiu mita familio kiu ĉiam rigardas al horizonto, digne sed neeviteble, trafante la artiston kiu dormetas en ĉiu el ni. En lia hiphopo, lia flueco, lia frapa efiko al la kompreno, tiu ĉi batalo fariĝas nia. Ĝi iras en unu direkton, tiun de universaleco kaj de intimeco, sed kion aldoni al la beleco de la arta esprimado, krom la sento…
La
unua projekto de Whity Touch2style Vol. 1 aperis en 2001 kaj kunigis
repistojn kaj DĴ-ojn el inter Tuluzo, Parizo kaj Marsejlo. Tio estis la
komenco de longa kariero kun pluraj aliaj projektoj, kiuj kolektiĝas per
kunlaboro kun artistoj de la subgrunda hiphopa movado de Francio, Britio,
Korsiko, Gvineo. Tiel aperis la diskoj Ten on Ten (en Britio 2004),
Touch2Style
Vol. 2 (2006). Aliajn projektojn li disponigis senpage en la reto…
Interalie, aperis Esperanto Volumo 1, kiu rapide elĉerpiĝis, kaj
plej laste estis eldonita albumo
Poussieres d'etoiles (Stelpolveroj),
distribuata tra la reto de gazetvendistoj en la tuta Francio.
Whity malkovris Esperanton tute hazarde, serĉante titolon por sia nova koncepto de maksi-Kodiskoj por reta distribuado. Li trovis jugoslavian poŝtmarkon de 1960 kun indiko Esperanto. En la reto li legis klarigojn pri Esperanto, kiu ŝajnis al li perfekta difino por la muzika projekto, ĉar por li muziko signifas internacian lingvon por interŝanĝi universale… Whity ankoraŭ ne kantas en Esperanto, sed ĉefe en la franca, foje miksite kun la angla…
Aŭskulti lian hiphopon: http://www.myspace.com/whityofficial
Krome
Whity laboras jam dum unu jaro pri la projekto Infanoj de la mondo
(Mômes du monde). Ĝi celas helpi kaj subteni la infanojn kaj lukti kontraŭ
la malfeliĉo de infanoj en la mondo — lukti por la espero, kaj protesti
kontraŭ la malegaleco. Whity verkis verve kaj vigle por la infanoj, kiuj
suferas kaj kies koroj sangas pro manko de amo, de paco kaj libereco. Li
elvokas la infanojn soldatojn, la infanojn kiuj suferas bombadojn de kruelaj
kaj senutilaj militoj, infanojn viktimojn de gravaj malsanoj nekuraceblaj,
infanojn kiuj suferas pro naturaj katastrofoj, infanojn kiujn senskrupulaj
monaviduloj devigas prostituiĝi, infanojn kiuj de plej juna aĝo devas
trude labori, infanojn kiuj mortas pro malsato, infanojn kiujn oni vendas,
ktp…..
Tiu ĉi verko por lanĉi alarmon al la homaj koroj estas mesaĝo kontraŭ la egoismo de ĉiuj, kiuj faras nenion por tiuj infanoj, kaj per tiu projekto li volas alporti iom da amo kaj subteno al ili… En la projekto partoprenas aliaj artistoj, kiuj jam kunlaboras kun Whity. La kolektita mono estos transdonita al asocioj kaj organizoj kiuj agas en tiu kampo. Inter la repaj titoloj estos interludoj soŭlaj, slamaj, ĵazaj, gospelaj ktp… La diskon akompanos DVD kun raportaĵo, videoklipo, galerio de grafikistoj, poetoj kaj fotistoj.
Laŭ li, Esperanto perfekte enkadriĝas en la projekto pro la tutmondiĝo de la fenomeno, kaj li ŝatus havi partoprenon de Esperanto-artistoj (laŭeble, infano) por fari interludojn en Esperanto, kaj Vinilkosmo jam faris proponon al Karina, la filino de Ĵomart kaj Nataŝa. La diskoj (20 mil ekz-oj) estos disvendataj tra la reto de gazetvendistoj. Sciu pli: http://www.myspace.com/momesdumonde.
Esperanto
pure poprokaEsperanto estas unu el la plej bonaj bandoj naskiĝintaj en la lastaj jaroj en Bolivio. En Cochabamba Esperanto prezentiĝis en diversaj ejoj kaj kluboj de la urbo. Nun (junio 2007) ili en La Paz prezentas la varb-disketon eldonitan ĉe Ramhaus Records kaj koncertas tiucele en la ĉefurbo.
Esperanto planas registri sian unuan plenan albumon tuj post reveno el tiu varbvojaĝo ĉi-somere, kaj poste ili vojaĝos al Meksiko. Ili kantas en la hispana kaj ni ankoraŭ ne sukcesis elscii, kial ili nomas sin Esperanto.
Aŭskultu: http://www.myspace.com/esperantobolivia
Luanda
Cozetti kaj Couple CoffeeCouple Coffee unue estas muzika geedziĝo inter Luanda Cozetti kaj Norton Daiello. Ŝi faras ĉion per la voĉo. Kaj li kantigas sian basgitaron. Ambaŭ venis el Brazilo al Portugalio. El tiu kuniĝo naskiĝis miriga muziko, originala kaj rafinita. Tiu alĥemio allogas la publikon.
Couple Coffee malkovriĝis en tiu duopa formo en 2005 tra la disko Puro. Poste la duopo kreskis al kvaropo kaj prezentis novan albumon Co'as Tamanquinhas do Zeca! surbaze de la verko de la portugala aŭtoro José Alfonso.
Couple Coffee nun konsistas el Luanda Cozetti (kantado), Norton Daiello (baso), Sérgio Zurawski (gitaro), kaj Ruca Rebordão (perkutiloj).
Tiu
albumo estas vojaĝo en la poezia kaj muzika universo de Zeca, en kiu
Couple
Coffee & Bando uzas sinceran lingvaĵon per sonoj ligitaj al Bosa
novo, Brazila popola muziko kaj ĵazo. Ĝi estas omaĝo al Zeca Alfonso,
liaj vortoj kaj melodioj interpretitaj kun karismo kaj spriteco de Luanda
Cozetti trafe plenumiĝas.
Kaj Esperanto? Kvankam ŝi kantas en la portugala, Luanda scias, ke ŝi kontribuas al Esperanto, ĉar ŝia avo parolis Esperanton. Ŝi plu pensas pri tio kaj ŝatas la ideon pri tiu lingvo por la homaro… Do ne maleblas ke estonte ŝi denove kantos en Esperanto.
En la miaspac-paĝo de Couple Coffee estas, interalie, Esperanto-kanzono; la sesa kanzono en la verda radiaparato sub la titolo “Special Participations”. Mia bon', mia malbon' de la brazila komponisto Caetano Veloso, versio de Flávio Fonseca: http://www.myspace.com/couplecoffee
http://www.myspace.com/laperditageneracio
http://www.myspace.com/lapafklik
http://www.myspace.com/kore49
http://www.myspace.com/bandamerlin
http://www.myspace.com/rogerborges
***
Priskribo de vira mateno: “Mi vekiĝas, ellitiĝas, matenmanĝas kaj poste mi veturas hejmen”.
***
18-jariĝon oni festas unufoje dum la vivo, sed 81-jariĝon eĉ pli malofte.
***
Mi kuŝas surlite, mi legas gazeton, per unu okulo mi spektas matĉon, mi trinkas bieron, mi manĝetas sandviĉon, kaj per unu piedo mi karesas hundon. Subite eniras en la ĉambron la edzino kaj krias, ke mi tamen nenion faras!
***
— Al kio vi atentas prenante buteron por via familio?
— Al kameraoj kaj gardistoj.
***
— Andreo antaŭhieraŭ ĉesis drinki.
— De kiu vi scias tion?
— Nu… mi legis. Ĉi tie pendas nekrologo.
Tradukis esperantistoj el Olsztyn (Pollando)
