![[Titolo]](Lo-supra.gif)
Karaj
legantoj!
Jarþanøo estas oportuna momento por bilanco de la jaro forpasanta kaj planoj por la jaro venanta. Tio aparte veras por la gazetaro, æar jarkomence venas novaj abonantoj, kiuj eble ne sufiæe konas la gazeton. (Detale pri nia historio vi legos en la februara kajero, ja La Ondo de Esperanto naskiøis en februaro 1909 -- antaý 90 jaroj.)
1998 ne estis facila jaro, sed malgraý la krizo en Ruslando, niaj legantoj ricevis æiujn planitajn kajerojn de LOdE kaj literaturan suplementon, kiu omaøis al Nikolai Lozgaæev tro frue forlasinta nin.
Tamen laýdi gazeton pro akurata eldonritmo komplimentas ne pli ol laýdi øin pro tio, ke øi aperas sur papero kaj estas dissendata en kovertoj. Øojigas nin, ke oni alte taksas La Ondon pro la objektiveco, toleremo al aliaj opinioj kaj larøsenca sendependeco. Ankaý en 1999 ni evitos rektan engaøiøon en la sensencajn vortbatalojn kaj penos firmigi interkomprenon kaj kunlaboremon en la Rondo Familia.
Jaro 1999 ne alportos drastajn þanøojn. Ni daýrigos informi pri eventoj en la vivo esperantista kaj prezentos la æefajn tendencojn en Esperantujo per revuoj kaj analizaj eseoj. Ekzemple, jam æi-kajere vin atendas panorama revuo Esperanto en 1998, kaj en februaro vi legos tradician superrigardon pri la Esperanta libroproduktado. (Cetere, la unua diskutkajero de UEA komplete represis la eseon Esperanto post la jaro 2000, kiu origine aperis en La Ondo). Æiuj legantoj estas bonvenaj kontribui per reagoj en Tribuno.
En la rubriko Civilizo, lanæita en 1998, Sergio Pokrovskij kaj aliaj kompetentuloj traktos diversaspekte la problemojn de la evoluo de l' homaro je la þanøo de l' jarmiloj. Ni daýrigos ankaý la malpli ambician (sed tre þatatan) serion pri vivo de ordinaraj homoj en aliaj landoj, kiun ni konvencie nomas "Per fremdaj okuloj".
Plu aperos beletro originala kaj tradukita, kaj æi tie la æefa problemo estas "embaraso de riæeco". Vi trovos recenzojn, lingvistikajn kaj statistikajn materialojn, rubrikon Arkivo, konkursojn kaj kvizojn...
Kelkaj þanøetoj tamen ne estis eviteblaj. Unu el ili estas tiu æi redaktora kolumno, kies "kapon" æiukajere ornamos "monata bildo" de Maþa Ba¼enova. Atentaj legantoj konstatos kelkajn aliajn modifojn, sed pli gravan þanøon ni eble havos jarmeze pro eventuala translokiøo de la redakcio.
Ne hezitu sendi al ni kritikojn, proponojn kaj rimarkojn pri La Ondo. Via opinio estas tre grava por ni, ja ni eldonas la revuon ne por ni mem, nek por eta koterio da samtendencanoj, sed por vasta internacia publiko.
Fine, se vi tion ankoraý ne faris, ne forgesu reaboni.
Øis la renkonto en februaro!
H.G. & A.K.
1998 estis la unua jaro post la akcepto de la Kampanjo 2000, detaliginta strategion de la Esperanto-movado laý la koncepto de UEA formulita en la Praga Manifesto. La unua granda celo de Kampanjo 2000 estis la Strategia Forumo de la Esperanto-Komunumo kadre de la 83a UK en Montpeliero.
Preskaý samtempe en La Chaux-de-Fonds okazis la unua Forumo por la Esperanta Civito, kunvokita de la Esperanta PEN-Centro kaj Esperanto-Radikala Asocio. La svisa forumo celis "ellabori kiel eble plej konkretajn vidpunktojn pri la diversaj bezonoj kaj problemoj de Esperantio". En la forumo estis lanæita la Pakto por la Esperanta Civito kaj elektita kvinpersona Evolukomisiono, inter kies taskoj estas "prepari la Konstitucian Æarton de Esperantio, cele al la strukturigo de demokrata reprezentejo de la Esperanta Civito". Krome oni planas establi arbitracian Kortumon, kiu "verkos iom post iom komunan kondutkodon".
La proksimaj jaroj montros la vivkapablon de ambaý tendencoj, kiujn oni pli frue distingis kiel pracelan (tradician) kaj raýmisman. Tamen la averaøaj esperantistoj apenaý atentis la du kunvenojn kaj plu trankvile øuas sian esperantistecon kongrese, vojaøe, hejme aý lege laý la disponeblaj tempo kaj emo.
"Skota poeto Bill Auld, kiu verkas en Esperanto, estas inter la pluraj kandidatoj proponitaj por la literatura Nobel-premio. Unuafoje persono, verkanta originale en Esperanto, estas kandidato por la plej prestiøa literatura premio en la mondo."
Tiel la plej eminenta el la vivantaj esperantistoj, per la iniciato de Manuel de Seabra, sukcesis akiri tiom da objektivaj priesperantaj informoj tramonde, kiom ne havigis la penoj de miloj da niaj propagandistoj. Kompreneble, nia informado ne estas vana, sed la manko de la kunordigo ne ebligas al esperantistoj fari mondskalajn informajn ondojn kaj kampanjojn tra renomaj amaskomunikiloj, dum sur la landaj terenoj oni atingis kelkajn sukcesojn: unuhora filmo (Nederlando), nacilingva gazeto (Ruslanda Esperantisto), kolekto de subskriboj (Japanio), rebatservo (Masson) k.m.a.
Esperantistaj asocioj daýrigis eksteran agadon. UEA ricevis statuton de specialaj konsultaj rilatoj æe UN. UEA kaj ERA sendepende reprezentiøis en la konferenco de UNESKO "Kulturaj strategioj por evoluigo" (Stokholmo). UEA kaj ILEI æeestis en la Konferenco de Neregistaraj Organiza¼oj (NRO) æe Unesko (kaj tie UEA perdis sian lokon en la Konsilio de NRO) en Parizo. UEA mem okazigis simpozion pri la lingvaj dimensioj de homaj rajtoj en Øenevo kun partopreno de neesperantistaj fakuloj. ERA ricevis subvencion de EU, sed EKOSOK ne enmetis la proponon de ERA pri Esperanto en sian tagordon. Delegitoj de la Esperanta PEN-Centro aktivis en la mondkongreso de PEN en Finnlando. En Francio, maldekstraj esperantistoj vigle rilatis kun komunistaj, socialistaj kaj aliaj "progresemaj" partioj kaj asocioj. Lingvistikaj konferencoj en Aýstrio kaj Hungario havis sekciojn pri esperantologio kaj/aý interlingvistiko.
Preskaý 20% da eýroparlamentanoj manifestis sian subtenon al Esperanto.
SAT kaj TEJO kongresis en la Orienta Eýropo (en Ukrainio kaj Kroatio, respektive). En tiu mondparto, tre grava por Esperanto, okazis ankaý Internacia Literatura Forumo (Pollando). OSIEK konferencis en Triesto. Kanadanoj kaj usonanoj kunvenis en Montrealo je la Nord-Amerika Kongreso de Esperanto. Sukcese pasis la landaj kongresoj en Brazilo, Britio, Japanio, Kroatio.
Sed sukcesojn najbaris malsukcesoj. Ekzemple, la landa kongreso ne okazis en Ruslando pro la ekonomia krizo kaj pro nekunlaboremo de la lokaj aktivuloj kaj la estraranoj de la ruslanda asocio.
Øenerala sekretario de UEA rekonfirmis la æesigon de la rilatoj kun ERA, kies agado "povas subfosi jam atingitajn rezultojn"; kaj ERA entreprenis atakon kontraý la agadon de UEA. Monaton forlasis Auld, Pokrovskij kaj Iza Santiago. Draþan publikan kritikon de la vidvo de la antaýa redaktorino ricevis Heroldo de Esperanto, dum iberianoj Camacho kaj Neves daýrigis ataki la nunan redaktorinon Martinelli kaj precipe la redaktorinedzon Silfer (baldaý aperos nova kontraýsilfera filibro de Camacho). Haupenthal pere de advokato akuzis Germanan E-Asocion pri lezo de kopirajto. La nova Estraro de UEA estis elektata de la Komitato je preskaý skandala etoso.
La "batalo por potenco, kiu ne ekzistas" apenaý pozitive impresas personojn, kiuj lernis la lingvon por paca kaj justa komunikado.
Feliæe, ne nur familiaj skandaloj. En la sukcesa ekfunkciado de la internacia rebat-reto de Henri Masson kaj projekto "La Esperantisto de la Jaro" de La Ondo de Esperanto sukcesas kunlabori reprezentantoj de plej malsamaj tendencoj kaj frakcioj.
Kaj tiuj taskoj estas multaj -- gravas ne la organiza kadro, sed konscio pri la farenda tasko kaj instig(ant)o al la ekplenumo.
La romano de Trevor Steele Apenaý papilioj en Bergen-Belsen estas eldonita anglalingve.
Bulgara E-Teatro festis sian 40-jariøon.
Æi-jare, post kelkjara paýzo, estis denove asignita la premio La verko de la jaro, kaj øia laýreato iøis Miguel Fernández Martín pro la poemaro El miaj sonoraj soloj; kaj La bona lingvo de Claude Piron ricevis premion de OSIEK.
Kaj je la Zamenhofa Tago William Auld estis proklamita la Esperantisto de la Jaro 1998a.
En tiu æi jaro niaj gazetoj nekrologis pri prezidinto de Muzika E-Ligo Stojan Øuøev, ruslanda poeto kaj kantisto Nikolao Lozgaæev, sekretario de LIBE (blinduloj) Nora Moerbeek Bartels, fondinto de la Asocio de E-Handikapuloj Josef Vaneæek, prezidinto de TEVA (vegetaranoj) Ernesto Vána, nevo de la iniciatoro de Esperanto d-ro Stephen Zamenhof.
Estis proponitaj 17 kandidatoj, el kiuj la naý elektantoj povis elekti po 1 øis 3 personojn. La 15an de decembro 1998, je la Zamenhofa Tago, estis anoncita la rezulto de la voædonado:
Inter la rutinaj eroj plej gravis la elekto de novaj reprezentaj organoj de la NRO-komunumo, t.e. de 9-membra Kontaktkomitato kaj de 40-membra Konsilio. Kiel nova prezidanto estis elektita s-ino Monique Fouilhoux el Edukado Internacia. Kvankam UEA, kiu membris en la malnova Konsilio, ne povis renovigi sian mandaton, ankaý en la nova Konsilio troviøas esperantisto. Nome, Rotario Internacia eniris la Konsilion, kie øin reprezentos Marc Levin, sekretario de Rotaria Amikaro de Esperantistoj (RADE).
Scienca etiko (ekz. æe genteknologio), batalo kontraý malriæeco kaj aliaj temoj, pri kiuj la konferencanoj aýdis amason da prelegoj, apenaý tuþis kampojn, pri kiuj UEA rekte okupiøas. Pri malriæeco oni ricevis konkretan memorigon, æar en unu tago la halo de Unesko pleniøis de demonstraciantaj infanoj de enmigrintoj, kiuj kun la gepatroj postulis pli bonan traktadon. Ili ankaý blokis la lifton, tiel ke la delegitoj devis grimpi al la sepa etaøo por oficiala akcepto.
Malgraý la tre specialaj temoj de la konferenco, øia æefa rezolucio postulas aktivan engaøiøon ankaý de esperantistoj. Øi temas pri la homaj rajtoj kaj la kulturo de paco. UEA kaj ILEI povis varme subteni øin, æar jam øis nun ili faris multon por kontribui al øiaj celoj. Tiu agado eæ pli intensiøos kadre de la Internacia Jaro por la Kulturo de Paco en 2000 kaj lok-trafe kulminos en la Tel-Aviva UK.
Al la øenerala direktoro de UEA la konferenco donis okazon al utilaj renkontiøoj kun oficialuloj de Unesko. Li povis danki al Charles Power, asista øenerala direktoro pri edukado, pro lia enhavoriæa mesaøo al la Montpeliera UK. Bonan orientiøon de Power pri UK-oj montris, ke aýdinte la nombron de la kongresanoj li tuj konjektis, ke temis pri la plej granda UK de la jardeko. Li interesiøis ankaý pri la progreso de la kontribuo de UEA kaj ILEI al Linguapax kaj konsilis pri necesaj paþoj por ricevi pluan apogon de Unesko.
Kun Kaisa Savolainen, direktorino de la sekcio pri humanisma, kultura kaj internacia edukado, Buller diskutis pri Esperanta eldonado de tiukampaj materialoj de Unesko. Savolainen øojis pri la apero de "Homaj rajtoj: demandoj kaj respondoj" en Esperanto, kaj prezentis baldaý aperontan manlibron pri homrajta edukado, kies esperantigon þi rekomendis.
Por vere tutmondigi la kunlaboron kun NRO-j, Unesko nun starigas regionajn NRO-retojn. Ilin kunordigas prof. Raoul Chelikani, kun kiu Buller parolis pri la enplekto de la koncernaj landaj asocioj de UEA en la NRO-reton por Azio kaj Pacifiko. Poste sekvos samo en Afriko kaj Latina Ameriko.
Menciindas ankaý la interesa konversacio, kiun Vincent Charlot kaj Natalia Dankova havis kun s-ino Claire Jordan el Internacia Federacio de Virinoj en Juraj Profesioj, la øisnuna prezidantino de la NRO-komunumo. S-ino Jordan esprimis sian simpation al la esperantistoj pro ilia defendo de la rajtoj de malgrandaj lingvoj. Þi diris, ke "Esperanto estas ne-moda afero de pasinteco, al kiu verþajne tamen apartenas la estonteco", eæ se þi kiel franclingvano iom bedaýras tion...
La esperantista Unesko-agado spertas revigliøon kun novspecaj defioj. Tial estas esperige, ke la Pariza teamo de UEA kaj ILEI plifortiøis per novaj entuziasmaj membroj. Espereble oni povos baldaý raporti similan kreskon de entuziasmo ankaý en la Unesko-rilatoj de landaj asocioj kaj lokaj kluboj.
Gazetara komuniko de UEA
Æar multaj el la antaýaj petleteroj montriøis trompaj, UEA konsilas ne donaci monon al iu ajn petinto sen certiøi pri la vereco kaj honesteco de la koncerna kazo. Estas konsilinde informi la Centran Oficejon de UEA pri æiuj ricevitaj petoj, por ke la CO klopodu esplori ilian seriozecon.
La petantoj ofte petas sendi monon al ilia UEA-konto. En neniu kazo UEA konsentis pri tio. La kontosistemo de UEA ne estas banko, kiun oni rajtas uzi por æiu ajn celo. Øi estas servo de UEA por siaj membroj kaj por Esperanto-organiza¼oj por faciligi pagojn, kiuj rilatas al movada agado. Por æiu alia celo necesas aprobo de la direktoro de la Centra Oficejo.
Multaj esperantistoj ricevis ankaý proponojn el Niøerio helpi en transpago de enormaj sumoj kontraý granda profito. Oni nepre ignoru ilin, æar temas pri aktiva¼oj, kiuj estas aý fantaziaj aý kontraýleøaj aý ambaý.
La adresarojn de la Jarlibro kaj la Kongresa Libro oni ne rajtas uzi por almozpetado nek por komercaj ofertoj. Æiu misuzanto estos rifuzita kiel individua membro kaj kongresano. Esperantistaj viktimoj de militoj kaj naturkatastrofoj povas peti helpon de Konto Espero de UEA. Komercaj agantoj klopodu varbi klientojn kaj partnerojn per anoncoj en la eldona¼oj de UEA
Osmo Buller
Øenerala Direktoro de UEA
La Komunuma Konsilantaro de la urba komunumo Klosterneuburg (Aýstrio) decidis en sia kunsido 2 okt. 1998 distingi s-ron Leopold Patek en omaøo de liaj meritoj pro la interpopola kompreniøo per la Urba Blazono de la urba komunumo Klosterneuburg en Arøento.
La transdono okazis en festkunsido por diversgradaj distingoj de la komunuma konsilantaro la 6-an de novembro 1998. La urbestro de Klosterneuburg, d-ro Gottfried Schuh, menciis en sia festparolado la meritojn de s-ro Patek por Esperanto.
Interalie li parolis pri liaj funkcioj en diversaj E-asocioj, redaktado de bulteno (Aýstria Fervojisto), kunlaboro en E-aranøoj -- precipe dum 77a UK en Vieno 1992 -- peranto de diversaj E-gazetoj, kaj speciale, ke la nomo de Klosterneuburg/Klostronovburgo konatiøis mondvaste, æar Leopold Patek estas la æefdelegito de UEA.
Prelegserio estis startigita de Z.Pluhar (CZ) pri historio de AEST-oj en iama Æe¶oslovakio (1978 Zilina, 1980 Ústí nad Labem, 1981 Zilina, 1982 Æeské Budejovice, 1984 Brno, 1988 Stráznice), kies tradicion volas KAEST revivigi. P.Chrdle (CZ) klarigis leøojn pri aýtoraj rajtoj en internaciaj rilatoj fokusante sin al la plej gravaj internacie validaj dokumentoj, precipe Interkonsento de Bern kaj Gvidlinioj de EU-konsilio. M.Malovec (CZ) pledis por enkomputiligo de nia øisnuna E-literaturo, æar tiel malnovaj ekzempleroj povas esti savitaj kaj disponigitaj sur laseraj kompaktdiskoj aý en interreto. L.Szilvási (HU) pritraktis la samon pri faka literaturo. R.Sachs (DE) þanøis la temon kaj rakontis pri speciala afrika krabo, kiu anstataý en akvo vivas en arbo. La posttagmezan programon finis B.Leonov (BG) prezentante informbarilojn en la scienco kaj patentteknika informado. La vendredan programon kaj samtempe la plenkunsidon fermis amika babilado en proksima bierejo.
La sekcion A Modernaj rimedoj de komunikado, iliaj avantaøoj kaj problemoj malfermis sabate antaýtagmeze F.Nitzsche (DE) atentigante pri san-problemoj æe la laboro antaý komputiloj. R.Fössmeier (DE) komparis æe modernaj komunikiloj (komputiloj, interreto) iliajn avantaøojn kun iliaj malavantaøoj kaj montris eblojn de sekura æifrado por protekti la mesaøon kontraý misuzo. J.Vojáæek (CZ) aldonis problemojn æe esprimado de Esperantaj literoj en interreto. H.D.Quednau (DE) informis pri instru-programoj, akireblaj en interreto por subteni instruadon de diversaj studobjektoj. J.Wozniczka (DE) prezentis Pakedo-radion, do kontaktigon de multaj komputoroj per hejmaj amatoraj radiostacioj. R.Kurz (DE) inverse parolis pri transigo de voæoj (radio-programoj, telefonado) en Internet de komputilo al komputilo, kiu estas pli kvalita kaj æefe malpli kosta ol la klasika transigo. Æi tiun blokon fermis la prelego de A.Lewanderska-Quednau (PL/DE) pri uzado de amaskomunikiloj por instruado de lingvoj.
Posttagmeze sekvis la sekcio B Terminologiaj problemoj de fakaj aplikoj de Esperanto. Øin komencis D.Blanke (DE) per biografio de Eýgeno Wüster. J.Kavka (CZ) avertis pri nesistemeco de naturscienca nomenklaturo en PIV. H.M.Maitzen (AT) simile kritikis astronomiajn terminojn en PIV kaj V.Barandovská-Frank (CZ/DE) pritraktis terminojn klerig-kibernetikajn. B.Wacha (HU) prelegis pri principoj de selektado de terminoj en planlingvo kaj pri prononc-problemoj æe similsonaj terminoj. M.Bartovská (CZ) prezentis riæa¼on de brodoj, precipe æe folkloraj vestoj kaj ties terminologion. En la lasta prelego P.Hauser (DE) pritraktis terminologiajn problemojn de metalprilaboro per varmo. La sabatan programon finis komuna vespermanøo en stila gastejo U Bumbrliæku.
Dimanæe post restantaj prelegoj de sabato -- H.Rössler (DE) prezentis la teoremon de Pick pri area elkalkulo æe geometriaj formoj, menciante, ke Georgo R.Pick (1859-1942), germana profesoro en Prago, samaøulo kaj samgentano de Zamenhof, estis mortigita en Terezín. W.Blanke (DE) priskribis spertojn kaj historion de Terminologia Esperanto-Centro de UEA kaj prezentis novan broþuron Terminologia gvidilo -- en diskuto æe ronda tablo la partoprenantoj konkludis, ke por evoluigi la fakan lingvon en Esperanto necesas unue eduki esperantistojn pri principoj de terminologia kaj vortarista laboroj (kutime oni ellaboras novajn vortarojn sen antaýfiksitaj principoj) kaj inter alie rekomendis regule daýrigi KAEST-ojn, æiujare aý en dujara periodo, prefere je la samaj dato kaj loko.
La kolokvon organize kaj finance garantiis Kongresa kaj kleriga entrepreno de Petro Chrdle KAVA-PECH. La programkajero de la kolokvo, kiu inkluzivas ankaý la resumojn de la prelegoj estas aæetebla en la libroservo de ÆEA kontraý 15 æe¶aj kronoj.
Petr Chrdle
Unu el la æefaj programeroj estis spektado de la 4 jam finfaritaj lecionoj de "Pasporto al la tuta mondo", la grava eduka projekto de ELNA aýspiciata ankaý de UEA. Sekvis diskuto inter tiuj, kiuj jam uzis la Pasportajn lecionojn, pri kiel plibone uzi estontece.
Æe gaja tagmanøo en la Pola Klubo okazis speciala festo -- la 85a naskiø-taga datreveno de nia kara Cathy Schulze, cetere Honora Membro de UEA, kun bela grandega kuko kaj kantado en kaj Esperanto kaj pola lingvo honore al Cathy.
Post la oficialaj kunsidoj de la Kunveno, la grupo øuis ekskursojn diversloke en Kalifornio, gvidita de esperantista æiæerono aranøita de Esperanto Vojaø-Servo.
Lusi Harmon
Ni forte esperas, ke la konkurso ne nur ebligos interesan kulturan interþanøon pere de Esperanto, sed ankaý vekos pli grandan interesiøon pri la internacia lingvo en la urbo Milanówek, kiu estas tre konata kaj populara en Pollando pro la produktado de naturaj silkoþtofoj, bombonoj "Bovinetoj", sed ankaý pro la profesinivelaj ekspozicioj de moderna pentro- kaj skulpto-arto.
1. Temo: "Mia malgranda patrujo"
2. La partoprenanto prezentas sian plej proksiman æirkaýa¼on hejme, en la familio, lernejo, regiono, urbo aý vilaøo, en kiu li/þi vivas, aý prezentas scenojn pri la æiutaga vivo, tipaj festoj, familiaj solena¼oj, kutimoj, ktp.
3. En la konkurso povas partopreni infanoj el la tuta mondo, inkluzive de la poldevenaj infanoj, kies gepatroj ekz. konstante loøas eksterlande. Oni fiksas la jenajn aøo-kategoriojn: 6-9 jaroj, 10-12 jaroj, 13-15 jaroj, 16-18 jaroj. Unu partoprenanto rajtas sendi maksimume du konkursa¼ojn.
4. La realig-tekniko de la konkursa¼o estas laýplaæe elektebla, ekz.: ordinara desegna¼o nigra-blanka aý farita pere de kolorigaj desegnokrajonoj; pentra¼o farita per ordinaraj farboj aý oleofarboj, akvarelo; kombina¼oj kun t.n. aplika¼oj -- ekz. surgluitaj folioj de floroj, rizograjnoj k.s. Formato A3 aý proksima laý la grandeco.
5. En la supra dekstra aý maldekstra angulo estu algluita malgranda foto de la kapo de la aýtoro (tipa foto por legitimilo).
6. Dorsaflanke de la konkursa¼o oni skribu tre legeble la personan kaj familian nomojn de la aýtoro kaj precizan adreson, lian/þian aøon kaj titolon de la konkursa¼o (kion prezentas la konkursa¼o 1-2-fraze).
7. La limdato de la alsendado de la konkursa¼oj: 15 apr. 1999.
8. La konkursa¼oj estos prezentitaj dum speciala ekspozicio en la Ekspozicia Centro de Milanówek dum 4-6 semajnoj, komencante de la 2 maj. 1999.
9. La ekspozicion oni vaste diskonigos, por ke povu viziti øin infanoj ne nur el Milanówek, sed ankaý el najbaraj urboj kaj Varsovio. Oni antaývidas, ke la ekspozicia kolekto estos disponigita al aliaj urboj kaj migrante tra Pollando øi samtempe montros la valoron de Esperanto por kultura interþanøo kaj edukado al internacieco.
10. La konkursa¼oj, kiuj venos al Milanówek estos pritaksitaj de ¼urio konsistanta el lernejaj instruistoj de plastik-artoj kaj profesiuloj -- pentristoj kaj skulptistoj, inkluzive de la profesoroj de la Varsovia Akademio de Belartoj. Oni antaývidas objektajn premiojn (po 3 en æiu aøogrupo).
Krome estos atribuita premio de la urbestro de Milanówek, premioj de kelkaj firmaoj de Milanówek -- produktantaj diversajn objektojn, dolæa¼ojn k.a. Apartan premion en æiu aøogrupo atribuos infanoj vizitantaj la ekspozicion, per voædonado sur specialaj slipoj. Æiu infano partoprenanta la konkurson ricevos diplomon pro la partopreno kaj la premiitoj ricevos diplomon kun mencio de la loko, atingita en la konkurso.
11. La premiojn kaj diplomojn oni dissendos al la infanoj perpoþte øis la fino de junio 1999 kune kun la E-lingva mallonga historio de la urbo Milanówek.
12. La organizantoj de la konkurso kaj ekspozicio estas: Urba Kultur-Domo de Milanówek, Komisiono por Celebrado de la 100-jara Jubileo de Milanówek, Societo de la Amikoj de Milanówek kaj Esperanto-Klubo de Milanówek.
La adreso, al kiu oni sendu la konkursa¼ojn estas jena: Miejski Osrodek Kultury, ul. Koscielna 3, 05-822, Milanówek, Pollando.
Respondeculoj de la konkurso: Aleksandra Magierecka, direktoro de la Kultur-Domo de Milanówek, Andrzej Pettyn, vicprezidanto de la Urba Konsilantaro de Milanówek.
Andrzej Pettyn
Dum la tuta semajno æiu vizitanto ricevis plej novan kroatlingvan senpagan flugfolion pri la malsano de la 20a jarcento, per kiu laý la informoj de la internaciaj organiza¼oj æiutage infektiøas miloj da junaj homoj en la aøo inter 10 kaj 24 jaroj. Pro tio æi-jara tutmonda kampanjo estas æefe direktita al la junularo kun la mesaøo "Forto por la þanøo".
Pri la ekspozicio informis gazetaro, kaj radioj. La informo estis dissendita ankaý pere de nacia informagentejo.
***
5 dec. Internacia klubo de virinoj, en kiu plejparte membras edzinoj de la diplomatiaj eksterlandaj reprezentantoj en Kroatio, organizis tradician kristnaskan foiron.
La vizitantoj povis ne nur rigardi, sed samtempe aæeti diversajn speciala¼ojn (kuiritajn manøa¼ojn, kukojn, trinka¼ojn) kaj memora¼ojn de la unuopaj landoj. Per la profito la Klubo aæetos specialan aparaton por centro de handikapitaj infanoj en Zagrebo.
Al la kultura programo kontribuis kelkaj organiza¼oj kaj individuoj, i.a. la plej junaj membroj de KEU per drama kaj muzika programoj en Esperanto. Al junaj KEU-anoj tiu medio ne estas nekonata. Ili prezentis ankaý pasintjare programon.
E-prezento estis la unua æi-decembra. Junaj esperantistoj prezentos saman programon kelkloke øis la Kristnasko.
Marija Beloþeviæ
Jen la unuaj programitaj staøoj por 1999:
2-7 MAR. Gian Carlo Fighiera. Enkonduko al (Esperanto) ¼urnalismo. Omaøo al Teo Jung kaj Ada Fighiera-Sikorska tra la historio de "Heroldo de Esperanto".
13-17, 20-24 APR. Claude Gacond pri didaktiko kaj pedagogio.
13-16 MAJ. Pied-migrado (petu specialan programon).
6-10 JUL. Paul Gubbins. Praktikado de la lingvo.
17-21 AÝG. Multlingva staøo: inicado al diversaj naciaj lingvoj, pere de Esperanto.
La partopren-kotizo estas tre favora. Pliaj programeroj aperos baldaý. Petu detalojn al: "Kvinpetalo", FR-86410 Bouresse, Francio.
Giancarlo Fighiera
21 okt. kroatia kulturministro Bozo Biþkupiæ akceptis tripersonan delegacion de Kroata E-Ligo por trakti pri la Zagreba UK en 2001. (Esperanto)
Laborista Solidareco, organo de la Reto de japanaj anar¶o-sindikatistoj, portas resumon de artikoloj en E-to k serion de kursoj de E-to k traktas la Pragan manifeston. (La Revuo Orienta)
Norvega Junularo E-ista eldonis 3000 ekz-ojn de norveglingva broþuro pri la Pasporta Servo. (Norvega Esperantisto)
16-18 sep. E-Asocio de Finnlando havis sekcion en librofoiro de Turku. (Vekilo)
Seminario Kiel rilati al ¼urnalistoj kaj gazetoj okazis oktobre en La Chaux-de-Fonds (Svislando) sub la gvido de Marco Picasso. (Æe la Domparo)
3-4 okt. en Kanazawa okazis la 85a Japana E-Kongreso kun 480 partoprenantoj. (La Revuo Orienta)
28 nov. la Malferma Tago en la Centra Oficejo de UEA allogis 150 vizitantojn. La gastoj estis Claude Piron, Lusi Harmon k nederlanda kantgrupo Akordo. La libroservo enspezis 10933 NLG. (Gazetara Komuniko de UEA)
9 bosniaj infanoj, lernintaj E-ton, feriis æi-somere en suda Francio dank' al la kunlaboro de E-Ligo de Bosnio-Hercogovino kaj E-Kulturcentro de Tuluzo. (Franca Esperantisto)
Itoo Kanzi, konata sub la pseýdonimo "ludovikito", ricevis de la estraro de Japana E-Instituto Specialan Premion pro sciencaj meritoj. (La Revuo Orienta)
E-Asocio de Finnlando donacis sian standardon kun arøenta þildo al Jukka Laaksonen okaze de lia 50-jariøo. (Esperantolehti)
Æar Tomska E-Klubo ne sukcesis efektivigi decidon de la lasta REK pri organizo de la Kongreso en Tomsko, æar ne fidindas plu organizado de REK en Tomsko en 1999a jaro, æar laý la statuto de REU la konferenco de REU devas esti ne pli malofte ol unufoje en du jaroj, la estraro de REU decidas:
Do, plimulto de la estraro voædonis "por" kaj la decido estas akceptita. REU-estraro oficiale petas la organizan komitaton de OkSEJT organizi la Konferencon de REU enkadre de OkSEJT.
Mi estas preta partopreni la necesajn preparlaborojn, kaj alvokas la estraranojn, precipe tiujn, kiuj intencas partopreni la Konferencon, dediæi seriozan atenton al æi-afero. Viaj proponoj estas bonvenaj kaj atendataj malpacience!
Abdurahman Junusov
Prezidanto de REU
Matene okazis lingvaj studrondoj, poste prelegoj de kio estas Esperanto øis familia planado kaj diversaj laborgrupoj kun arta aý praktika celo, de surkorpa pentrado øis sporthalaj movludoj. Vespere abundis distra programo, teatra sporto, ludoj kaj kantado. Min æefe impresis la biodancado, kiu kreis konfidon kaj profundan senton de komuneco inter la dancantoj. Øenerale, multaj prelegoj havis "psikologian" karakteron. La æeftemon oni pritraktis de diversaj religiaj kaj filozofiaj vidpunktoj, okazis psikologiaj testoj kaj laborgrupoj. Laý iuj partoprenantoj, psikologio en vasta senco estas nuntempa rusa modo, kiu ankaý forte influas la esperantajn aranøojn.
Dum la lunda ronda tablo, preskaý unuanime la partoprenintoj laýdis la aranøon. Kaj prave, la organizintoj vere meritas tiun laýdon. Restas æe la partoprenintoj pozitivaj impresoj, kiuj espereble reigos ilin al ontaj aranøoj kaj instigos al lingva studado. Postaranøe eksterlanda vizitanto emas iom filozofi: Kiel funkcias esperanto en aranøo kie (preskaý) æiuj havas saman nacian lingvon? Æu øi bezonatas por krei bonan etoson? Oni ja plejparte krokodilis, kaj tamen la etoso þajne venis. Eble pli gravas, ke la lingvo kaj esperanta idearo kreas iun idealisman komunecon inter la partoprenantoj. Sed laý mia impreso plej gravas la gaja kunesto mem. Ioma lingva intereso þajnas esti enirbileto en la ruslandan junularan movadon, sed tio ne signifas, ke lingva kapableco por æiuj havas unuan prioritaton. Honeste, æu ne pli gravas distriøi kaj spertiøi inter amikoj, ol per kiu lingvo oni tion faras?
Baard Hekland
"Svoja
Igra" (Propra ludo), unu el la plej altnivelaj intelektaj ludoj de ruslanda
televido, aperas æiusemajne jam dum kvin jaroj. En øi povas provi siajn
fortojn æiu saøa kaj obstina persono -- kontraste al pluraj aliaj øi estas
vere malfermita kaj objektive justa. Mi jam kelkfoje raportis pri miaj
sukcesoj tie (vidu, ekzemple, LOdE, 1998: 7, P.7), nun denove aperis la
preteksto.
Kiel promesis la redaktoro, þatinta mian ludon pasint-oktobre (ne tre sukcesan por mi, sed impresigan), mi estis denove invitita kaj æi-foje sukcesis. Mi eniris la "oran dozenon" kaj sekvacikle konfirmis mian rajton esti en øi, partoprenis ankaý en trionfinaloj. La ludgvidanto, bone konanta min persone, æiufoje mencias ke mi estas esperantisto.
Se la televida horaro principe ne þanøiøos, "Propra ludo" plu aperados dimanæe posttagmeze kaj miajn ludojn oni vidos 28 feb, 11 apr, 4 jul kaj 25 jul 1999 (por precizigi la tempon, bonvolu konsulti TV-programojn apud tiuj datoj); poste sekvos almenaý unu ludo en aýgusto-oktobro.
Valentin Melnikov
Sofja Basova
Nikolao Gudskov
La programo enhavis paroladon pri la ideoj de Zamenhof kaj nuntempo (Kor¼enkov), prezenton de la esperantista aktivado en la jaro 1998a, spektadon de Espere despere. En la malstreæa etoso, æe konvene aranøitaj tabloj, oni konatiøis kun la historio de la Urala Esperantista Societo (UES), kiu festis sian 10-jariøon, kaj notis la 50an kajeron de La Ondo de Esperanto.
La venintoj plenumis "sian moralan devon" je la Tago de la Esperanta Libro per aæetoj kaj abonoj. La plej populara estis "Vivo kaj morto de Wiederboren".
Tatjana Kulakova
Æiu partoprenanto ricevis donacetojn: E-insignojn, portreton de Zamenhof kaj E-flagon (bildkarto el Usono).
Æe la komuna tablo abundis manøoj produktitaj de la klubanoj mem: tortoj, kukoj, baka¼oj, diversaj franda¼oj ktp.
Æiuj estis gajaj kaj kontentaj: þercoj, amuza¼oj, dancoj.
La festo bone sukcesis.
Vladimir Bespalov
Dum la kvaron-jarcenta funkciado la klubo instruis Esperanton al centoj da urbanoj, organizis plurajn uralajn kaj volgo-uralajn E-renkontojn, junularan tendaron OrSEJT-24 (en 1982) kaj Ruslandan E-Kongreson (en 1995).
En la klubo diverstempe aktivis Aleksandr Kalaþnikov, Vladimir Opletajev, Viktor Za¶arov, Vladimir Izosimov, Aleksander Kor¼enkov, Irina Kirina, Aleksandr Zagvazdin (la tri lastaj æeestis) kaj aliaj konataj ruslandaj esperantistoj.
Nun Revo havas malfacilan situacion pro la financa krizo en la lando kaj pro la forpaso de Vladimir Izosimov -- la animo kaj motoro de la klubo. Sed daýras instruado en la elementa kurso, kaj rekomenciøis regulaj klub-kunvenoj.
Irina Kirina
Mikaelo Æertilov
Unue,
mi dankas pro la subteno al æiu el la 1129 individuaj membroj de UEA kiuj
voædonis por mi.
Simile demandis min Irina Kirina, Jelena Morozova, Viktor Sapo¼nikov kaj kursanoj de SEK'98, al kiuj mi klarigis la aferon buþe.
Æar la respondo eble interesos niajn legantojn, mi respondas gazete.
Komparante UEA kun fikcia þtato Espujo (kompreneble, unupartia), oni vidas, ke la Komitato rolas kiel parlamento. Øi akceptas la leøojn (Regularoj) kaj la Buøeton de Espujo, fiksas la impostojn (kotizoj individuaj kaj asociaj), elektas la Prezidanton kaj Registaron (Estraro), taksas la agadon de l' Espuja Registaro, akceptas novajn aýtonomiojn (Landaj kaj fakaj asocioj), kaj dekoras siajn eminentajn þtatanojn (honoraj membroj). La parlamenta sesio okazas unu fojon jare en la æefurbo de Espujo (Kongresurbo. Berlino en 1999).
Tiuskeme la Registaro de Espujo (Estraro de UEA) plenumas (aý ne plenumas) parlamentajn decidojn, prezentas al la parlamento jar-raporton kaj buøeton, dungas þtatoficistojn kaj okazigas la æefan þtatmanifestacion (UK). Krom en UK, la Registaro kunvenas unu aý du fojojn jare.
La menciitaj þtatoficistoj, estas do la "þtat-aparato" aý Administracio de Espujo (Centra Oficejo). La Administracio, sub la gvido de la Administraciestro (Øenerala Direktoro) eldonas la þtatan gazeton (Esperanto) kaj oficialan literaturon (Jarlibro kaj Kongresa Libro), prizorgas la þtatan varcirkuladon (Libroservo de UEA) kaj la Þtatan Bibliotekon (Biblioteko Hodler) kaj rolas kiel la Þtata Banko (la subkonta sistemo).
Nu, eble kelkajn pli amuzus kompari UEA kun la Sovetunia kompartio, havinta respublikajn "subpartiojn" (Landaj Asocioj), Centran Komitaton (Komitato), Politikan Buroon (Estraro) kaj Sekretariaron (CO).
Sed ni revenu al la Parlamento kaj ties deputitoj, laý nia Konstitucio (Statuto de UEA).
La Komitato de UEA konsistas el:
Komitatanoj A, elektitaj de la aliøintaj asocioj. Æiu aliøinta asocio (faka aý landa) kun 100 øis 1000 membroj (kies kotizojn la asocio pagis al CO) delegas unu komitatanon kaj unu plian por æiu komencita milo.
Komitatanoj B estas elektataj de la individuaj membroj. Oni elektas unu komitatanon por æiu komencita milo da individuaj membroj, øis maksimume unu kvarono de la komitatanoj A.
Tio ne estas punkto, æar estas plia kategorio.
Komitatanoj C, estas elektataj de la Komitatanoj A kaj B "por certigi al la Asocio la kunlaboron de spertuloj", øis kvarono de sia propra nombro.
Krome, aliøinta asocio kun malpli ol 100 membroj, rajtas havi observanton en la Komitato.
La komitatanoj estas samrajtaj, kaj neniu komitataniøo estas "malgratulebla"; kvankam B-komitataniøo estas malpli facila kaj eble pli gratulinda, almenaý en 1998, kiam 2328 individuaj membroj elektis 8 personojn el la 15 kandidatoj.
A-komitataniøo okazas malsame en diversaj asocioj, kaj eæ en la sama asocio la proceduro ne estas senþanøa. Ekzemple, en 1994 mi estis elektita kiel komitatano A por Ruslando en la landa kongreso (Ni¼nij Novgorod, 1994), sed la nuna Komitatano A estis elektita nur de la estraro de REU, en kunveno kiun partoprenis 5 estraranoj el la 9 -- kvar moskvanoj plus la elektota persono (laý Bulteno de REU. 1998: 1).
C-komitatanoj estas elektataj, ekzemple, por formi la Estraron, ja por estraraniøi oni devas jam esti komitatano, kaj kutime inter la anticipe planitaj estraranoj ne æiuj estas komitatanoj. Tiel estis en Montpeliero, kie en la unua Komitata Kunsido oni elektis (kooptis, æar mankis alternativaj kandidatoj) la necesajn "spertulojn" (sed la elekto de la Estraro estis fuþa pro la nekunlaboremo de Wandel kaj Lipari kaj pro la dumkongresa demisio de la elektita de Geus).
Nun UEA havas 57 komitatanojn A, 8 komitatanojn B, kaj 12 komitatanojn C.
La 8 "elektitoj de l' popolo" havas en la parlamento nur dekonon da mandatoj kaj nur unu el ili estas estrarano. Nur unu komitatano reprezentas en la 6-persona Estraro la aliøintajn asociojn. 4 aliaj estraranoj C-komitataniøis en la kongreso mem (unu el ili pli frue ne ricevis la "popolan fidon" en la B-balotado).
Oni ofte demandas min ankaý pri þanøoj, farendaj por plidemokratiigi kaj vigligi la elektomanieron de UEA. Mi ja havas "mil kaj unu" proponojn, sed foje estas pli prudente konservi la nun malbone funkciantan sistemon ol detrui øin favore al sistemo teorie perfekta, sed ne provita praktike.
Sed kion pensas la popolo de Espujo?
Aleksander Kor¼enkov
Komitatano B de UEA
Mi ne aýskultis tiun intervjuon, kaj mi supozas, ke ne multaj sukcesis. Necesas anonci tiujn programojn anticipe, antaý du monatoj.
Nikolaj Neæajev (Irkutsk, Ruslando)
Dum ok jaroj mi restas membro de Transnacia Radikala Partio (TRP) kaj øis lasta jaro estis membro de øia "Esperanto" -- Radikala Asocio. Kiel membro de ERA mi partoprenis la fondan kunsidon de PREM pasintjare. Ideoj de neperforto, politiko de Gandhi kaj aktiva instigo de politikuloj al humanecaj tutmondaj reformoj simpatias al mi. Tamen æi-jare mi, restante membro de TRP, ne plu reaniøis al ERA. Kaýzo estas plena neemo de gvidantoj de ERA, sed pli øuste diri, de øia senþanøa sekretario Giorgio Pagano, al ajna, eæ eta kunlaboro kun mi kaj kun PREM. Sama neemo depuþis de ERA ankaý plurajn italajn esperantistajn aktivulojn...
LOdE en sia 11a numero, laý kutima øia plaæo, elplaýdis vican þlimon -- artikolon de Giorgio Pagano "UEA kaj ERA: sur la du frontoj". La artikolo nur konfirmis mian opinion pri la aýtoro. Sinjoro Pagano klare montris sian nekapablon kunlabori kun E-organizoj, kun E-movado.
En 1992 mi konatiøis kun Pagano en Romo, kien mi estis invitita por partopreni kongreson de TRP. Aktiva, energia italo montris sin kiel bona, verva radikalulo, bona organizanto, laborema kaj firme konvinkita pri estonteco de Esperanto, kaj pri proksima solvo de lingva problemo pere de Esperanto..., tamen li montris sin samtempe plene indiferenta pri la E-komunumo. Tiam li, etata funkciulo de TRP, nur komencis lerni Esperanton, kaj li lernis øin, kiel þajnis al mi, nur pro partiaj devoj kaj ideoj. La partio komisiis al li tiun agadon, kaj li aktive ekagis. Laý mi, li multe similas al sinjorino Þanina, sekretariino de la Asocio de Sovetiaj Esperantistoj. Þi same ellernis Esperanton, sed æu þi estis esperantistino?
Giorgio Pagano, diference de sinjorino Þanina tamen vere kredas pri ideo de la Esperanta solvo de lingva problemo en Eýropo, sed li tute ne vidas kaj ignoras ekziston de Esperantujo, havanta sian vivon, tradicion, kulturon. En la artikolo li atakas UEA, sed tiu atako similas al atako de hundeto kontraý elefanto el fama fablo de Krilov. UEA kaj ERA havas tute malsimilajn rimedojn kaj akcentojn en siaj agadoj. UEA agas por faciligi agadon de apartaj esperantistoj, esperanto-kolektivoj per siaj servoj, kongresoj, perioda¼oj ktp., kaj prezentas pere de si al ekstera neesperantista mondo tutmondan esperantistaron. ERA tute ne zorgas pri esperantistaro, eæ ignoras øin. Øiaj interesoj estas nur eýropaj kaj internaciaj politikaj kaj interþtataj organizoj, kaj celo -- oficialigo de Esperanto kiel dua internacia helplingvo.
Tamen agnosko de Esperanto fare de internaciaj politikaj organizoj ne povas ne interesi ankaý UEA. Do, evidentas utilo de kunlaboro de tiuj, kvankam malsamaj, organizoj. Tial estas ankaý stranga konduto de UEA, kiu ne enlasis informon pri ERA en sia Jarlibro, prisilentas kaj ne subtenas iniciatojn de øi. Mi ne opinias, ke informo pri kat-amantaj esperantistoj, aý pri samseksamaj esperantistoj pli gravas ol pri ERA.
Konante sinjoron Pagano, mi supozas, ke oficistoj kaj estraranoj de UEA, same kiel mi, ne trovis komunan lingvon kun li (kvankam li ellernis Esperanton).
Æiam estas multe domaøe, kiam apartaj personoj, kun bonaj intencoj, sed pro siaj netoleremo kaj ambicio, trudemo kaj senkompromisemo fiaskigas bonajn iniciatojn. Kaj mi priploras funebre forpasintajn eblecojn, vanajn streæojn kaj forflugintajn esperojn.
Mikaelo Æertilov
Estas tre malagrable iam rericevi de tute nekonataj personoj 2-4 foje la mesaøojn, origine dissenditajn per "ret-info", aý ricevi malabonpeton de nealiøintaj personoj, aý proteston pro nedezirata retpoþta øeno. Ne redistribuu per reto! Oni kompreneble rajtas utiligi por si la ricevitajn informojn kaj oni rajtas aperigi ilin en paperaj E-gazetoj aý radiostacioj, sed ni taksas ne etika, se iu regule rete plusendas la ricevitajn mesaøojn al siaj konatoj, aý al retaj forumoj!
Kompreneble ni ne estas kontraý (eæ ni øojas), se iujn gravajn mesaøojn foj-foje vi plusendas al interesitoj aý uzas øin en informbultenoj (æi kaze bv. nepre mencii la fonton) -- ni estas nur kontraý la regula reta redistribuado.
La servo funkcias fidinde. La dissenditaj mesaøoj valoras ju pli multe, des pli da personoj legas ilin, sed anstataý mem distribui ilin al iu celgrupo prefere instigu ilin rekte aliøi al la servo!
László Szilvási
administranto de "ret-info"
"Estis malgranda anonco en murmanska gazeto. Oni nenion menciis pri vojaøo al Norvegio, nur estis instigo lerni esperanton. Relative multaj junuloj anoncis sin kaj oni faris intervjuojn por selekti tiujn, kiuj rajtis iri al la kurso en Norvegio. Tre gravis ke oni estu komunikiøema kaj havu deziron lerni", -- klarigas Nastja kaj Nataþa.
Pro la nuna ekonomia krizo, kelkaj dezirantoj tamen ne povis iri. Sed 8 murmanskaj gejunuloj, post unua enkonduka prelego partoprenis la kurson. Dum 5 tagoj ili po 3 lecionojn partoprenis, sub gvido de eminenta Cseh-instruisto Atilio Orellana Rojas. Entute partoprenis 27 gejunuloj kaj plenkreskuloj.
"Ni studis la bazan gramatikon de la lingvo. Kompreneble, tempo malmultis, sed Atilio tre vigle instruas, li estas vera artisto, kaj la lecionoj estis tre instigaj. En la libertempo ni konatiøis kun la lernejanoj. Ni daýre tenas kontakton, kaj la lernejestro certigis ke la norvegaj partoprenintoj vizitos Murmanskon en decembro", -- ili rakontas.
Nataþa kaj Nastja rakontas pri sukcesa konatiøo kaj amikiøo kun la lernejanoj. Tiel, oni brile plenumis unu el la intencoj de Norvega E-ligo: kunligi gejunulojn en Norvegio kaj Ruslando. La dua intenco kompreneble estas utiligi esperanton en tiu kontakto. Intertempe la kontakto okazas æefe anglalingve. "Ni ankoraý ne sufiæe scias esperanton. Mankas vortoj", -- ili konfesas. Sed kiam la raportanto aludis, ke eble esperanto ne necesas por ili, aýdiøis protestoj: "Ni tamen volas øin lerni!"
Æiuj kiuj partoprenis la kursojn de Atilio, scias ke malfacilas ne entuziasmiøi. Pli malfacilas kiam oni revenas hejmen al tedaj lernolibroj kaj pli tradicia instruado. Tamen, "Ni certe volas daýrigi la studadon", -- Nataþa kaj Nastja asertas. Æu ni rajtas esperi pri onta junulara klubo en la fora nordo?
Bård Hekland
Kiam miaj gepatroj decidis, ke mi studos juron en Parizo, okazis longaj diskutadoj por aranøi æiun aferon. La koston de mia pensio ili unue taksis je dumil kvincent frankoj, sed mia povra patrino ekhavis timon, kiun þi prezentis al mia patro: "Se li malbone elspezus sian tutan monon kaj ne prenus sufiæan nutra¼on, lia sano tre suferus. Tiuj junuloj estas kapablaj je æio."
Estis do decidite, ke ili seræos pensionon por mi, pensionon modestan kaj komfortan, kaj ke mia familio pagos rekte la prezon, æiumonate.
Mi neniam estis forlasinta Quimper'on. Mi deziris æion, kion oni deziras je mia aøo kaj mi estis preta øoje vivi, æiumaniere.
Iuj najbaroj, de kiuj oni petis konsilon, indikis samregionaninon, s-inon Kergaran, kiu akceptis pensionanojn. Mia patro traktis do perletere kun tiu respektinda persono, æe kiun mi alvenis, iun vesperon, kune kun kofro.
S-ino Kergaran estis æirkaý kvardekjara. Þi estis dika, tre dika, parolis per voæo de instruktora kapitano kaj decidis pri æiuj demandoj per vorto neta kaj definitiva. Þia domo, tre mallarøa, havanta nur unu aperturon al la strato æiuetaøe, aspektis kiel þtuparo de fenestroj, aý kiel tranæa¼o de domo sandviæe inter du aliaj.
La mastrino loøis en la unua etaøo kun sia servistino; oni kuiris kaj havis la manøojn en la dua; kvar bretonaj pensionuloj loøis en la tria kaj en la kvara. Mi havis la du æambrojn de la kvina.
Nigra þtupareto, turniøanta kiel korktirilo, kondukis al tiuj du mansardoj. La tutan tagon, senhalte, s-ino Kergaran supren- kaj suben-iris tiun spiralon, okupata en tiu tirkesta loøejo, kvazaý þipestro sur ferdeko. Þi eniris dek fojojn sinsekve en æiun loøejon, kontrolis æion kun mirinda parola frakaso, rigardis, æu la litoj estis bone pretigitaj, æu la vestoj estis bone brositaj, æu la servo estis tute en ordo. Unuvorte, þi flegis siajn gastojn kiel patrino, pli bone ol patrino.
Mi baldaý konatiøis kun miaj kvar samregionanoj. Du el ili studis medicinon, kaj la du aliaj studis juron, sed æiuj spertis la despotan jugon de la mastrino. Ili timis þin, kiel marodisto timas kampogardiston.
Koncerne min, mi tuj spertis dezirojn de sendependeco, æar mi estas laýnature ribelulo. Mi unue deklaris, ke mi volas hejmenveni je la horo elektita de mi, æar s-ino Kergaran estis difininta la dek-duan horon, kiel la lastan limon. Pro tiu pretendo, þi fiksis al mi siajn klarajn okulojn dum kelkaj sekundoj, kaj poste deklaris:
"Tio ne estas ebla. Mi ne povas toleri, ke oni vekas Anjon la tutan nokton. Vi havas nenion por fari ekstere post certa horo."
Mi respondis kun firmeco : "Laý la leøo, sinjorino, vi estas devigata malfermi al mi kiam ajn. Se vi rifuzos tion, mi konstatigos øin æe la urba polico kaj iros dormi en hotelon je via kosto, kiel tio estas mia rajto. Vi estos do devigata malfermi al mi aý ellasi min. La pordo aý la adiaýo. Elektu."
Mi spitridis al þi, diktante miajn kondiæojn. Post la unua stuporo þi volis diskuti, sed mi restis necedema kaj þi rezignis. Ni konsentis, ke mi havos æefþlosilon, sed kun nepra kondiæo, ke neniu tion scios.
Mia energio favore impresis þin, kaj þi de nun traktis min kun neta komplezo. Þi havis por mi komplezojn, prizorgojn, delikata¼ojn, kaj eæ bruskan tenerecon, kiu ne malplaæis al mi. Iafoje, kiam mi estis gaja, mi surprize kisis þin, nur por la forta vangofrapo, kiun þi tuj ¼etis al mi. Kiam mi sukcesis mallevi la kapon sufiæe rapide, þia mano pasis super min kun la rapideco de kuglo, kaj mi ridis kvazaý frenezulo forkurante, dum þi kriis: "Ha! Kanajlo! Tion mi repagos al vi."
Ni fariøis du geamikoj.
Sed jen mi konatiøis, sur trotuaro, kun knabino laboranta en vendejo.
Vi scias, kio estas tiuj ametoj de Parizo. Iam, irante al la lernejo, oni renkontas junan personon nudkapan, kiu promenas brakenbrake kun amikino, antaý ol reiri al la laboro. Oni interþanøas rigardojn, oni sentas en si tiun etan skuon, kiun donas la okulo de iuj virinoj. Tio estas unu el la æarmoj de la vivo, tiuj rapidaj simpatioj fizikaj, kiujn naskas renkontiøo, tiu leøera kaj delikata logo, kiun oni subite spertas æe la ektuþo de homo naskiøinta por plaæi al vi kaj por esti amata de vi. Þi estos amata multe aý malmulte, ne gravas. Estas en þia naturo respondi al la sekreta amdeziro de la via. Jam kiam vi unuafoje ekvidas tiun vizaøon, tiun buþon, tiujn harojn, tiun rideton, vi sentas ilian æarmon eniri en vin kun dolæa kaj delica øojo, vi sentas specon de feliæa bonstato penetri en vin, kaj la subitan naskiøon de tenereco ankoraý konfuza, kiu pelas vin al tiu nekonata virino. Estas, kvazaý estus en þi alvoko, al kiu vi respondas, allogo, kiu stimulas vin; kvazaý oni jam delonge konus þin, kvazaý oni jam estus vidinta þin, kvazaý oni scius, kion þi pensas.
La morgaýan tagon je la sama horo, oni pasas tra la sama strato. Oni revidas þin. Kaj oni revenas la postan tagon, kaj ankoraý la postan tagon. Oni fine interparolas. Kaj la ameto plu evoluas, regula kiel malsano.
Do, post tri semajnoj, mi atingis kun Emma la periodon antaý la falo. La falo mem estus okazinta pli frue, se mi estus sciinta, en kiu loko provoki øin. Mia amikino vivis en familio kaj draste rifuzis trapasi la sojlon de meblita hotelo. Mi cerbumis por trovi rimedon, ruza¼on, okazon. Finfine mi elektis senesperan solvon kaj decidis suprenirigi þin al mia loøejo, iun vesperon, æirkaý la dek-unua, je preteksto de taso da teo. S-ino Kergaran enlitiøis æiutage je la deka. Mi povus do hejmeniri senbrue dank' al mia æefþlosilo, vekante nenies atenton. Ni sammaniere remalsuprenirus post unu aý du horoj.
Emma akceptis mian inviton, post kiam þi iom kontraývolis.
Mi pasigis malbonan tagon. Mi ne estis trankvila. Mi timis komplika¼ojn, katastrofon, iun teruran skandalon. Venis la vespero. Mi forlasis la domon kaj eniris en trinkejon, kie mi glutis du tasojn da kafo kaj kvin glasetojn por ekhavi kuraøon. Poste mi iris promeni sur bulvardon Sankta Mikelo. Mi aýdis sonori la dekan, la dekan kaj duonon. Kaj mi iris, per malrapidaj paþoj, al la loko de nia rendevuo. Þi jam atendis min. Þi prenis kareseme mian brakon kaj jen ni ekiris, malrapide, al mia loøejo. Laýmezure kiel mi alproksimiøis al la pordo, kreskis mia angoro. Mi pensis: "Espereble s-ino Kergaran estas enlite."
Mi diris al Emma du aý trifoje: "Atentu, ne faru bruon en la þtuparo!"
Þi ekridis: "Vi do tre timas, ke oni aýdas vin?"
"Ne, sed mi ne volas veki mian najbaron, kiu estas grave malsana."
Jen la strato de la Sanktaj Patroj. Mi alproksimiøas al mia loøejo kun tiu antaýtimo, kiun oni havas irante al dentisto. Æiuj fenestroj estas mallumaj. Oni sendube dormas. Mi spiras. Mi malfermas la pordon kun singardemo de þtelisto. Mi enirigas mian kunulinon, kaj poste mi refermas, kaj mi supreniras la þtuparon piedpinte evitante spiri kaj ekbruligante kandel-alumetojn, por ke la junulino ne faru iun mispaþon.
Preterpasante la æambron de la mastrino, mi sentas mian koron fortege batantan. Fine, jen ni estas en la dua etaøo, poste en la tria, poste en la kvina. Mi eniras mian loøejon. Venko!
Tamen mi kuraøis paroli nur mallaýte kaj demetis miajn botetojn por fari neniun bruon. La teon, preparitan sur alkohola kuirilo, ni trinkis sur la angulo de mia komodo. Poste mi iøis insista... insista... kaj iom post iom, kvazaý ludante, mi demetis unu post la alia la vesta¼ojn de mia amikino, kiu cedis rezistante, ruøa, konfuzita, æiam prokrastanta la fatalan kaj æarman momenton.
Þi surhavis nur, vere, mallongan blankan subjupon, kiam abrupte malfermiøis mia pordo, kaj aperis s-ino Kergaran, kun kandelo en la mano, vestita ekzakte kiel Emma.
Mi faris salton malproksimen de þi kaj mi staris, konsternite rigardanta al ambaý virinoj, kiuj fikse interrigardis. Kio estis okazonta?
La mastrino prononcis per aroganta tono, kiun mi ne konis de þi: "Mi ne volas knabinojn en mia domo, sinjoro Kervelen."
Mi balbutis: "Sed, sinjorino Kergaran, la fraýlino estas nur mia amikino. Þi venis preni tason da teo."
La dika virino pluparolis: "Oni ne surhavas nuran æemizon por preni tason da teo. Vi tuj foririgos tiun personon."
Emma, konsternita, ekploris kaþante sian vizaøon en sia jupo. Mi perdis la kapon, ne sciante, kion fari, nek kion diri. La mastrino aldiris kun nerezistebla aýtoritato: "Helpu la fraýlinon revestiøi kaj forkonduku þin tuj."
Mi, certe, ne povis fari ion alian, kaj mi levis la robon falintan ronde, kvazaý krevinta balono, sur la plankon, kaj mi pasigis øin super la kapon de la knabino, kaj klopodis agrafi øin, aløustigi øin, kun grandega peno. Þi helpis min, æiam plorante, terurita, hastante, farante æiajn erarojn, ne plu povante retrovi la þnurojn nek la butontruojn; kaj s-ino Kergaran staris kun senesprima vizaøo, tenante sian kandelon enmane, kaj lumigis nin kun la severa pozo de juøisto.
Emma rapidigis nun siajn movojn, freneze kovris sin, nodis, alpinglis, laæis, religis kun furiozo, turmentata per urøa bezono forkuri; kaj eæ ne butoninte siajn botetojn, þi kuris preter la mastrino kaj pelis sin en la þtuparon. Mi sekvis þin kun pantofloj, mem duone senvestiøinta, kaj ripetis: "Fraýlino, aýskultu, fraýlino."
Mi ja konsciis, ke necesis diri ion al þi, sed mi nenion trovis. Mi reatingis þin precize æe la pordo de la strato, kaj mi volis preni þian brakon, sed þi fortege forpuþis min, balbutante per voæo mallaýta kaj nervoza: "Lasu min... lasu min, ne tuþu min."
Kaj þi forkuris sur la straton refermante la pordon post si.
Mi turnis min. S-ino Kergaran estis restinta supre æe la unua etaøo, kaj mi resupreniris la þtupojn lantapaþe, atendante æion, kaj preta je æio.
La æambro de la mastrino estis malfermita, þi enirigis min eldirante kun severa tono:
"Mi devas paroli al vi, sinjoro Kervelen."
Mi preterpasis þin kun mallevita kapo. Þi demetis sian kandelon sur la kamenon kaj, krucante la brakojn sur sia impona brusto, kiun malbone kovris maldika kamizolo:
"Nu, sinjoro Kervelen, vi do prenas mian domon por publika domo!"
Mi ne estis fiera. Mi murmuris: "Tute ne, sinjorino Kergaran. Vi devas ne koleriøi, nu, vi ja scias, kio estas junulo."
Þi respondis: "Mi scias, ke mi ne volas æiesulinojn æe mi, æu vi aýdas? Mi scias, ke mi igos vin respekti mian tegmenton, kaj la bonfamon de mia domo, æu vi aýdas? Mi scias..."
Þi parolis almenaý dum dudek minutoj, akumulante la kialojn sur la indignojn, superþutante min sub la honorindeco de sia domo, pikvundante min per akraj riproæoj.
Mi (homo estas stranga animalo), anstataý aýskulti þin, rigardis þin. Mi ne plu aýdis eæ unu vorton, vere neniun vorton. Þi havis belegan bruston, tiu ino, firman, blankan kaj grasan, eble iom dikan, sed allogantan, kapablan kaýzi tremojn en la dorso. Mi vere neniam estis suspektinta, ke estas tiaj a¼oj sub la lana robo de la mastrino. Þi aspektis dek jarojn pli juna, en la negliøo. Kaj jen mi sentis min tute strange, tute... Kiel mi povus diri? tute konfuzita. Mi subite retrovis antaý þi mian situacion... interrompitan unu kvaronhoron pli frue en mia æambro.
Kaj, malantaý þi, en la alkovo, mi rigardis þian liton. Øi estis duone malfermita, premita, montranta, pro la kavo en la littukoj, la pezon de la korpo, kiu kuþis en øi. Kaj mi pensis, ke certe estas tre plaæe kaj tre varme ene, pli varme ol en alia lito. Kial pli varme? Mi ne scias, eble pro la amplekso de la karnoj, kiuj kuþis en øi.
Kio estas pli alloga kaj pli æarma, ol malfermita lito? Tiu æi ebriigis min, de malproksime, kurigis tremetojn sur mia haýto.
Þi ankoraý parolis, sed nun dolæe, þi parolis kiel amikino kruda kaj bonkora, jam preta pardoni.
Mi balbutis: "Nu...nu... sinjorino Kergaran... nu..." Kaj æar þi nun silentis por atendi mian respondon, mi ekkaptis þin en miaj du brakoj kaj mi komencis kisi þin, ja kisi þin, kiel malsatanto, kiel homo, kiu atendas tion delonge. Þi baraktis, turnis la kapon, ne tro forte kolerante, aýtomate ripetante, laý sia kutimo: "Ho! Kanajlo... kanajlo... ka..."
Þi ne povis fini la vorton, mi ekprenis þin per fortostreæo kaj forportis þin, prematan kontraý mi. Oni ja estas fortika en iuj okazoj! Mi atingis la litrandon, kaj mi falis sur øin ne maltenante þin... Estis efektive tre plaæe kaj tre varme en þia lito.
Unu horon poste, æar la kandelo estingiøis, la mastrino ellitiøis por ekbruligi la alian. Kaj dum þi revenis enþoviøi al mia flanko, enigante sub la littukojn sian rondan kaj fortan gambon, þi eldiris per voæo karesa, kontenta, eble dankema: "Ho!... kanajlo... kanajlo!..."
Tradukis en la franca Daniel Luez
1. Kirilico1, nomita laý sia kreinto Cirilo, kaj
2. Glagolico, laývorte "parola¼o".
La du alfabetoj tre proksimas interne, laý siaj strukturo, ordo kaj
la nomoj de la literoj; sed ili tute malsimilas ekstere, laý la aspekto
kaj dizajno grafika. Fakte ili havas nur unu komunan signobildon: 
(t.e. þ). La distinga principo estas la rilato al la greka alfabeto:
Kirilico estas, maldetale, la mezgreka alfabeto kompletigita por la bezonoj
de la slava fonetiko; dum Glagolico þajnas intence eviti ion ajn similan
al la alfabeto greka (aý Latina).
Dum kelka tempo la du alfabetoj kunekzistis paralele en la tuta Slavujo; Glagolicajn grafitiojn oni trovis eæ en Kievo kaj Novgorodo.
Nun regas la opinio ke s-ta Cirilo elpensis Glagolicon, kiu poste iel
proksimiøis al la greka alfabeto, kaj tiel estiøis Kirilico kaj la nunaj
alfabetoj Cirilaj. Laý tiu teorio, s-ta Cirilo skribis ne tiel [Jn 1:1]:
sed æi tiel:
(Æu la kontrasto inter æi tiuj linioj ne pensigas vin pri Esperanto kaj Volapuko?)
Argumentoj
La rezonado estas proksimume tia:
1. La unuan alfabeton kreis Konstanteno-Cirilo.
2. Glagolico estas pli frua ol Kirilico.
3. Preskaý æie Kirilico forpuþis Glagolicon.
4. Sekve, Konstanteno-Cirilo inventis Glagolicon, kaj jam poste, en Bulgario, okazis la "Preslava reformo" el kiu estiøis Kirilico.
Æio æi þajnas logika kaj solida. La fontoj parolas pri s-ta Cirilo kiel pri la inventinto. La lingva¼o de la manuskriptoj Glagolicaj estas pli arkaika ol tiu de la samtempaj skriba¼oj Kirilicaj; oni trovas tekstojn Kirilicajn skribitajn super forviþita teksto Glagolica, neniam inverse. Kaj nur la kroatoj retenis Glagolicon por kultaj tekstoj.
Verdire, krom la kroatoj glagolica¼on uzis ankaý la francaj reøoj: dum sia kronado ili ¼uris sur Rejmsa evangelio, atribuata al s-ta Hieronimo el Stridono, la tradukinto de Vulgato. Nur Petro la Granda dum sia vizito en Francion (1717) unua konstatis (mi imagas, kiom mirigite!), ke la Rejmsa evangelio estas en Slavono, skribita parte Glagolice, parte Kirilice.
Æu ne estas iom stranga ke, fidele konservinte Glagolicon, la kroatoj tamen persiste, almenaý ekde la 12a jc, atribuis øin ne al s-ta Cirilo, sed al s-ta Hieronimo?
Tio ne estas grava ob¼eto; sed du aliaj aferoj, neformalaj kaj malfacile pruveblaj, precipe malhelpas min akcepti la regantan teorion.
Unue, nenio en la karaktero kaj biografio de Konstanteno-Cirilo lasas suspekti kontraýgrekan (aý kontraýlatinan) tendencon.
Kaj due, la arta stilo de Glagolico þajnas aparteni al tute alia, pli frua epoko (fakte, øuste al la epoko de Hieronimo el Stridono).
Ni konsideru tion iom pli detale.
Duonjarmilon antaý Renesanco
Veninte Reøurbon2, Konstanteno komencis studojn æe la profesoroj. En 3 monatoj li ellernis la tutan gramatikon, trastudis Homeron, geometrion kaj dialektikon æe Leono kaj Fotio, kaj æiujn filozofiajn teoriojn, kaj krome retorikon, aritmetikon, astronomion, muzikon kaj æiujn ceterajn sciojn grekajn. Li ellernis ilin kiel neniu alia, æar en li la komprenemon plifortigis la diligento, kaj ili sin interhelpis, per kio perfektiøas la sciencoj kaj artoj [VK, æap. 4].
Konstanteno ne povus trovi pli klerajn instruistojn.
Leono la Matematikisto tiel famiøis per siaj disæiploj, ke ¶alifo Mamuno3 sendis al imperiestro Teofilo specialan leteron, proponante preskaý tunon da oro pro permeso dum nelonga tempo gastigi Leonon en Bagdado (Teofilo rifuzis). Kvankam liaj verkoj nin ne atingis, tradicio asertas ke li inventis lumtelegrafon kaj uzis literojn en algebro.
Fotio estis la plej brila reprezentanto de tiu parto de la Bizancia intelektularo, kiu volis harmoniigi la rilatojn inter la profana scienco kaj teologio kaj deklaris ke la klasika hereda¼o (precipe la filologia) ebligas pli bone kompreni la superan saøon.
El la verkoj de Fotio unu restas precipe valora fonto por la scienco. Posedanto de granda biblioteko, Fotio faris refera¼ojn pri la legataj libroj -- religiaj kaj profanaj, paganaj kaj kristanaj. Tiel lia Libromiriado; fakte temas pri 280 verkoj) konservis informojn pri tio, kion enhavis verkoj perditaj -- kaj eæ pri tio, kio mankis en verkoj konservitaj (sed estas enþovita en la tekstojn kiuj nin atingis).
Cetere, Fotio estis eminenta teologo, en kies verkoj neniu lia kontraýulo trovis dogman eraron.
Interesan ekzemplon pri la etoso de tiu klerisma rondeto prezentas letero de Fotio al Leono. Leono kritikis la stilon de la Nova Testamento, kaj metis la elokventon de la klasikaj oratoroj super tiun de apostolo Paýlo; responde Fotio defendis la literaturan valoron de la Bibliaj tekstoj. La opinioj mem ne estas tre originalaj, sed interesaj estas la toleremo kaj la libero de opinioj, kiajn oni ne esperus renkonti en la 9a jc -- precipe konsidere ke Leono estis Tesalonika eksmetropolito (li perdis sian katedron post la malvenko de la ikonrompistoj en 843), kaj Fotio estis onta patriarko Nov-Roma.
Unu el la argumentoj de Fotio en lia polemiko kontraý la ikonrompistoj similas la dirotan de Konstanteno-Cirilo. Ikonrompistoj indikis, ke diversnaciaj pentristoj prezentas Kriston tute malsame, kaj sekve tiuj prezentoj senvalidigas unu la aliajn. Fotio respondis, ke ankaý Evangelio ekzistas en diverslingvaj tradukoj, en tute malsamaj literoj kaj sonoj -- etiopaj, hebreaj, hindaj, Latinaj -- sed tio neniom malebligas al ili esti di-inspiritaj.
Æiel ajn, la citita fragmento el VK pruvas ke nek la disæiplo de Konstanteno øin verkinta, nek la profesoroj de Konstanteno iel malþatis "la grekajn sciojn".
Misiistaj alfabetoj
La malsimilo inter la literoj grekaj kaj Glagolicaj estas okulfrapa, sed sciencistoj venkis la evidenton kaj trovis iujn subtilajn simila¼ojn. Ankoraý unu atesto pri tio, ke per sufiæe forta streæo eblas "science" pruvi æion ajn.
Pli ol la skribon grekan, la dezajno de Glagolico similas la etiopan, aý la eklezian kartvelan, aý la skribon kiun Sekvojo elpensis por sia irokeza tribo æerokio. Kurioza ekzemplo: en 1929, dum alþtatigo de la kolektoj de akad. N. P. Li¶aæov, prof. A. S. Orlov erare klasis pergamenan psalmaron etiopan kiel manuskripton Glagolican [Pr, P. 190].
Endas tuj klarigi ke temas nur pri la grafikaj elementoj, neniel pri ilia fonetika valoro. Ekz-e pluraj menciitaj alfabetoj havas krucforman literon; sed en Glagolico øi signas la vokalon [a], dum en la eklezia kartvela, la konsonanton [k<@146>].
Klare, la sortimento da simplaj grafikaj elementoj estas negranda kaj
tial koincidoj en ilia kombinado estas tre probablaj (kion pruvas la æerokia
skribo, kies kreinto nenion sciis pri Glagolico kaj eæ ne scipovis legi
la anglan). Tamen kelkaj elektoj evidente estas ideologie motivitaj: en
la kartvela alfabeto eklezia la krucforma litero kan estas la unua
de la vorto Kriste (Kristo); en Glagolico 
malfermas la alfabeton.
Komencante novan aferon, piulo antaý æio sin krucosignas. Tiu kutimo øis nun vivas en la tuta Ortodoksio: per krucosigno komencis sian laboron greka mona¶o kiun mi petis kopii por mi skriba¼on en la S-ta Tombo en Jerusalemo. De la kruco komenciøas la studo de la skribo Glagolica.
Ankaý aliaj figuroj havas simbolan valoron: cirklo (la eterno -- kaj
kp la Zamenhofan Eternulo), triangulo (la Triunuo). Simetriaj kombinoj
de tiaj figuroj formas gravajn mallongigojn, ekz-e I~C (tradicia mallongigo
por Jesuo) iøas 
.
Aý ekz-e [Apok 1:8]
Mi estas kaj 
,
diras la Sinjoro.
Tre probablas, ke tiaj simbolaj konsideroj, similaj al la ideoj de aýtoroj de aprioraj lingvoprojektoj, influis la kreinton de Glagolico. Tamen ne æiujn literojn tio koncernas, kaj krome, tio neniel klarigas lian evidentan decidon eviti æion ajn similan al la alfabetoj greka aý Latina.
Tia tendenco ja ekzistis en la frua kristanisma epoko, kiam estiøis la skriboj stile similaj al Glagolico kaj kiam æio klasika estis perceptata kiel pagana¼o. Tamen post Justiniano I la klasika paganismo ne plu estis atentinda rivalo, øian lokon okupis la herezoj; anstataýe, kontraýklasika malamo estas atestita, ekz-e, inter la egiptaj, Siriaj, armenaj monofizitoj. Nu, neniu riproæis tian herezon al la Tesalonikaj fratoj. Do, æu troveblas alia spuro kelkcent jarojn pli frue?
Cirilo la Filozofo
Cirilo naskiøis en Kapadokio, Okcidente de Armenio. Fininte siajn studojn en Damasko li venis Aleksandrion.
Foje en la katedralo de la granda patriarko Aleksandria li aýdis voæon el la altaro, kiu lin vokis:
-- Cirilo!
kaj ordonis al li iri en la landon vastan, "en la naciojn slavajn, alinome bulgarajn", por kredigi ilin kaj instrui al ili la leøon.
Cirilo konsterniøis, æar li ne sciis, kie situas la lando slava alinome bulgara. Li iris Cipron, sed ankaý tie neniu aýdis pri la slavoj. Post tiu malsukceso li jam estis revenonta Aleksandrion, sed pensis pri profeto Jona kaj þipiris plu, al Kreto, kie li ricevis konsilon iri Tesalonikon.
En Tesaloniko Cirilo vizitis metropoliton Johanon kaj informis lin pri sia misio. Johano respondis ke Cirilo estas freneza maljunulo, ke la bulgaroj estas homvoruloj kiuj certe lin formanøos.
En la bazaro Cirilo hazarde aýdis slavan parolon kaj teruriøis. Fine lin helpis miraklo.
Foje, elirinte el kirko post dimanæa diservo, sidiøinte "sur la marmoron, enpensa kaj maløoja", li subite ekvidis korvon kun liga¼o en la beko. La korvo ¼etis la liga¼on al Cirilo sur la baskon, li nombris la ligitajn objektojn; ili estis 32. Cirilo metis ilin æebrusten, kaj iris al la metropolito por montri al li ilin. Sed la objektoj mirakle malaperis en lia korpo, kaj krome, Cirilo subite mallernis la grekan lingvon.
La metropolito sendis por inviti Cirilon, sed tiu ne komprenis la senditon. Finfine Cirilo iøis malliberigita.
Perdinte la grekan, Cirilo iel ricevis scion de la lingvo kaj skribo slavaj. Informite pri tio, la bulgaroj kun siaj princoj Desmiro de Moravio kaj Radivojo de Preslavo sieøis Tesalonikon postulante:
-- Donu al ni la homon kiun Dio al ni sendis!
Post 3 jaroj da sieøo la metropolito liberigis Cirilon kaj transdonis lin al la bulgaroj. Akceptinte Cirilon "kun granda øojo", la bulgaroj lin kondukis en la urbon Raveno æe rivero Bregalnico, kaj tie Cirilo instruis al ili la literojn kaj kristanismon.
La fabelo kaj la realo
La ¼usa rakonto (La Tesalonika legendo,
ekz-e en [An]) entenas evidentajn anakronismojn kaj fabela¼ojn, sed
ankaý tre rekoneblajn historiajn detalojn: la metropolito estas Johano
II, partoprenanto de 6a Universa Koncilio (681--682); kaj en 675--678 tri
slavaj triboj efektive sieøis Tesalonikon, kion ni scias el verko de la
metropolito mem (cetere, øi ne mencias Cirilon la Kapadokianon).
Tamen la bulgaroj tiam ankoraý ne asimiliøis inter la slavoj, ili eæ ankoraý ne transiris Danubon.
La malhelpemon de la metropolito facile klarigas la deveno de Cirilo. Naskita kaj edukita en regionoj monofizitaj, li probable mem estis monofizito, kaj la ortodoksiano Johano ne povis aprobi herezan mision.
Tiaj malsimpatioj kutime estas reciprokaj kaj etendiøas al æiaj rilatoj interkulturaj; tio povus klarigi la malakcepton de la greka lingvo, kiun Cirilo "mallernis". Kaj øuste Glagolicon aý ion similan kreus tia homo, malþatanta "la preciozan, lispan kaj manieran lingvon grekan" (laý diro de armena aýtoro). Øuste pro tia malamo kvar jardekojn antaýe Egiptio kaj Palestino tiom facile akceptis la araban konkeron.
Kaj interese, la "mallonga" Vivo de Konstanteno-Cirilo ial speciale mencias ke antaý sia misio en Moravion li trovis æe Bregalnico baptitajn slavojn.
Æu hazarda koincido?
Dum longa tempo oni vidis en La Tesalonika legendo popolan fabelon pri Konstanteno la Filozofo. Tamen malgraý la fabelaj detaloj øi entenas la historian fonon de tute alia epoko. La legendo ne sufiæas por pruvi historian ekziston de Cirilo la Filozofo; sed øi indikas kiel Glagolico povis estiøi.
Kompreneble øia herezula deveno ne estus bonvena en la postaj jarcentoj; kaj æar la tradicio firme ligis Konstantenon-Cirilon al kirilico, la kroatoj trovis pli respektindan aýtoron en la persono de sia samlandano Eýzebio Hieronimo Sofronio el la dalmata urbo Stridono.
Þajnas ke Konstanteno-Cirilo estis pli honesta. Li estis disæiplo de Fotio, kiu en sia letero al Boriso-Mi¶aelo, iom neatendite por patriarko skribanta al ¼usbaptita ¶ano, indikis ke la herezoj utilas por klarigi la veron, æar nekontestata vero falsiøas (kp 1Kor 11:19; la posta historio pruvis, ke la bulgaroj sekvis la konsilon). En la teksto rekonstruita A. Vaillan kiel antaýparolo de Konstanteno-Cirilo al lia traduko de la Skriboj estas nemalsimila deklaro: la tradukinto profitis la tradukojn de herezuloj Siriaj "æar, kiel diris s-ta Cirilo4, ne æio kion faras miskredantoj estas evitenda kaj for¼etenda".
Eble estas nura hazardo ke Konstanteno mona¶iøis sub la nomo Cirilo. Sed eble li tiel omaøis sian antaýulon, kies laboron li uzis por krei Kirilicon?
Daýrigota
[An] Angelov B. Solunskata legenda // Iz starata bìlgarska, ruska i sìrbska literatura. -- Vol. 2. -- Sofia, 1967. -- P.63-66.
kontraste al pli øenerala termino literoj Cirilaj, kiu kovras ankaý
la modernan rusan alfabeton civilan.
2. Reøurbo: unu el pluraj nomoj de Konstantinopolo,
la æefa en Slavono 
laý la greka
Basilis Polis.
3. Abd-Allah al-Mamun, filo de Harun ar-Raþid kaj ¶alifo (813--833) estis klerulo kaj granda mecenato de sciencoj. Æe lia kortego verkis mia granda sampatrujano Muhamado la ¦orezmano; la alnomo de tiu lasta (al-¦orezmi), misformita per latinigo, plu vivas en la scienca termino algoritmo, kaj la komenca vorto al-abr el la titolo de lia trakta¼o (cetere, dediæita al Mamuno) iøis nomo de algebro.
4. Tiu s-ta Cirilo estas ankoraý unu, jam tria Cirilo en nia rakonto. Temas pri Aleksandria patriarko (412--444).
El la subtitolo oni tuj vidas, kio estas la libro. Sed kial øi aperis? Respondon al la demando oni trovas en la antaýparolo de la kompilinto. Ja la kialo de apero de io ajn en la vivo estas bezono. "Mi þatus legi ion en Esperanto, bonvolu doni al mi ion". Tiu demando, verþajne, estas konata al æiu kursgvidanto, kiam la novicoj jam kapablas pli-malpli kontentige legi en Esperanto por plifortigi siajn konojn de la internacia lingvo kaj konvinkiøi, ke Esperanto vere taýgas kiel lingvo literatura.
"Mi zorge notis la pozitivajn (kaj negativajn) reagojn de la legintoj, kaj tiuj reagoj rivelis kelkajn interesajn detalojn pri la preferata lega¼o..."
Vivo kaj morto de Wiederboren enhavas 12 noveletojn, kies æefa karakteriza trajto estas humuro kaj malkomplika lingvo. La titolo estas nomo de unu el la noveletoj de itala aýtorino Clelia Conterno Guglielminetti, tre gaja kaj amuza rakonto pri tio, kiel la gepatroj vendis pentra¼aæojn de sia trijara filo kiel verkojn de nekonata sed talenta eksterlanda avangardisto.
El la tuto de 12 aýtoroj minimume duono estas nomoj certe konataj eæ por kursfinintoj. Ili estas William Auld, Lorjak, István Nemere, Reto Rossetti, Raymond Schwartz, Sándor Szathmári, Johán Valano. La aliaj estas eble ne tiom konataj tutmonde, kiom por la legantoj de Sezonoj kaj La Ondo de Esperanto, sed certe ili estas ne malpli interesaj, spritaj, humuraj kaj gajaj.
Nur Tik-tak de Lorjak kaj Spiona rondo de Johán Valano okupas pli ol 12 paøojn, la aliaj noveletoj estas multe pli malgrandaj.
La libro estas mole bindita, la kovrilpaøon pentris profesia pentristo Maþa Ba¼enova, kaj øi aspektas iom enigme kaj alloge. Same interesa laý mi estas elekto de la librotitolo, kiu devas logi intereson pro sia nekonateco.
Kvankam mi jam delonge ne estas novico, mi plezure relegis æiujn noveletojn kaj ricevis tre pozitivan impulson. Mi opinias, ke Vivo kaj morto de Wiederboren plaæos al ajna esperantisto kaj mi rekomendas øin al æiu. Agrablan legadon!
Viktor Kudrjavcev
redaktoro de Komencanto
La unua paþo tiurilate estas la eldono de "Klara vortaro Esperanta-araba" de Georgo Abraham. Sur 300 paøoj de la pionira vortaro troviøas 15.000 kapvortoj. Ili estas plejparte aranøitaj laý la alfabeta ordo de la plenaj vortoj anstataý tiu de la radikoj, pro kio la aýtoro nomas la verkon "klara vortaro".
La vortaro de Abraham estis preta jam de multaj jaroj, sed pro la manko de la ebleco komposti arablingve øia aperigo prokrastiøis. UEA povis fine solvi la problemon dank' al la kunlaboro de Irana Esperanto-Centro. Intertempe komenciøis en Irano la kompostado de du aliaj verkoj de Abraham, kiujn UEA eldonos en 1999. Temas pri Esperanto-lernolibro kaj araba-Esperanta vortaro. Tiu dua volumo de la vortaro estas konsiderinde pli ampleksa ol la unua, æ. 450-paøa. Post la apero de æiuj tri libroj la disvastigo de Esperanto en arabaj landoj havos la necesajn instruilojn.
La eldono de "Klara vortaro Esperanta-araba" ricevis financan helpon de Subvencio Cigno, dank' al kiu øia vendoprezo povas esti relative malalta.
Gazetara komuniko de UEA
Leah Levin estas elstara brita specialisto pri homaj rajtoj. Þia verko estas bonega lernolibro pri la vasta problemaro de homaj rajtoj. La unua parto de la 140-paøa libro priskribas la internacian juron pri homaj rajtoj. Specialan atenton ricevas la evoluo de la diversaj proceduroj por protekti homajn rajtojn kaj la edukado pri homaj rajtoj. La dua parto klarigas, unu post la alia, la enhavon kaj signifon de æiu el la tridek artikoloj de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj.
Per la eldono de "Homaj rajtoj: demandoj kaj respondoj" Unesko, kaj nun UEA, kontribuas al la realigo de la celoj de la Jardeko de UN por Edukado pri Homaj Rajtoj.
Krom esti verkita de eminenta edukisto, la allogon de la libro kreskigas ankaý abundaj ilustra¼oj fare de la fama franca desegnisto Plantu. La modelan Esperanto-tradukon faris Edmund Grimley Evans.
Gazetara Komuniko de UEA
Dum pluraj jaroj regule alsendas sian gazeton la redakcioj de
Koran dankon al æiuj alsendintoj!
La jarfina numero denove enhavas du æapitrojn el la ruslingva traduko de la Dosiero por ¼urnalistoj de Stefan Maul, kiu estas felietone aperigata en RE. Krome aperas artikoloj pri UEA kaj NROj, IEK kaj OSIEK, traduko de la artikolo de William Auld pri la sperto de (mis)komunikado per la angla en Italio, recenzo pri la ruslingva eseo de Igorj Simonov pri Zamenhof, diøesto de nova¼oj el Esperantujo kaj Esperanto en ruslanda gazetaro.
La æefa materialo estas kvar-paøa teksto de Aleksander Kor¼enkov "La mondo sen lingvaj baroj" -- kiun li prezentis prelegoforme en UER-20 (apr. 1998, Ni¼nij Tagil). Øi estos valora helpilo por la komencantaj propagandistoj de Esperanto.
La tutan jarkolekton por 1998 oni povas mendi æe la redakcia adreso de LOdE kontraý 8 rubloj (la sendokosto estas enkalkulita). RE estas abonebla por 1999 æe la redakcio kontraý 30 rubloj, sed la abonantoj de LOdE, dezirantaj ricevi la du gazetojn samkoverte povas aboni nur kontraý 12 rubloj.
H.G.
1758. Tolstoj L. Sieøo de Sebastopolo: Novelo / Tr. el la rusa N.Kabanov. -- M.: Posrednik, 1912. -- 71 p. -- (Tutmonda biblioteko je la memoro de L.Tolstoj; No 8). -- (Interþanøo).
1759. Ende M. La senæesa rakonto: Porinfana romano / Tr. el la germ. W.Diestel. -- Berlin: GEA; Maribor: Inter-Kulturo, 1997. -- 366 p. -- (Donaco de H.Gorecka).
1760. Johansson S. Mistero æe nigra lago: Orig. romano por infanoj. -- Skövde: Al-fab-et-o, 1997. -- 80 p., il. -- (Donaco de H.Gorecka).
1761. Mänd H. Egemaljuna eterno / Tr. el la estona V.Kruusalu. -- Tallinn: EAE, 1997. -- 38 p., il. -- (Donaco de H.Gorecka).
1962. Cândido Xavier F. Patro nia: Spiritisma porinfana verko / Tr. el la port. A.Soares. -- s.l.: SES Lorenz, [1997]. -- 104 p., il. -- (Donaco de H.Gorecka).
La øustaj respondoj, ekzemple, estas:
Kvadrato 5x5. Diagonale: kanto/tanko. Horizontale: kropo, karno, ronko, mirto, rabio.
Kvadrato 6x6. Diagonale: dinaro/nadiro. Horizontale: domeno, libero, menuro, teraso, rapiro, angulo.
Kvadrato 7x7. Diagonale: tantalo/talanto. Horizontale: trakomo, rabarbo, banduro, kartono, reklamo, spiralo, klorito.
Gratulojn al la solvintoj!
Tatjana Kulakova
Dankon!Jarfine ni festumis en Jekaterinburg aparte gaje kaj agrable dank' al
Nataþa Talankina, kiu æiel klopodis krei bonan etoson. Dankon!
Vladimir Vyæeg¼anin (Ni¼nij Tagil)
La respondoj devas atingi la redakcion antaý la 20a de februaro.
1834 (Antaý 165 jaroj). Naskiøis Leopold Einstein.
1839 (160). Naskiøis Emile Javal, Hippolyte Sebert, Wilhelm Heinrich Trompeter.
1844 (155). Naskiøis Marie Hankel.
1854 (145). Naskiøis Henri Vallienne.
1859 (140). Naskiøis L.L.Zamenhof.
1864 (135). Naskiøis Heinrich August Luyken k Stanislav Schulhof.
1879 (120). Naskiøis Eýgeno Lanti k Georgij Davidov.
1889 (110). Naskiøis Edmond Privat. Aperis Princino Mary de Lermontov (E.de Wahl) k La gefratoj de Goeto (Grabowski). Ekaperis La Esperantisto.
1894 (105). Naskiøis Raymond Schwartz k Paýlo Balkányi. Aperis Hamleto de Þekspiro en la Zamenhofa traduko. Voædonado pri lingvaj reformoj en E-to.
1899 (100). Naskiøis Stellan Engholm.
1904 (95). Naskiøis Bakin, Jevgenij Bokarev, John Sharp Dinwoodie, Raymond Fiquet, Lidja Zamenhof. Fondiøis Presa E-ista Societo k Brita E-Asocio. Ekaperis brajla revuo Esperanta Ligilo.
1909 (90). Naskiøis Nikola Aleksiev, Ivo Lapenna, Reto Rossetti. Fondiøis Internacia Fervojista E-Federacio. Aperis Plena vortaro de Boirac k Patroj kaj filoj de Turgenev (Kabe). Ekaperis La Ondo de Esperanto.
1914 (85). Naskiøis Juan Régulo Perez. Forpasis Louis Couturat. Ekaperis Esperantista Vegetarano.
1919 (80). Naskiøis Fernando de Diego. Fondiøis Japana E-Instituto, Litova E-Asocio. Ekaperis Esperantista Laboristo, Bulgara Esperantisto.
1924 (75). Naskiøis André Albault, William Auld, Marjorie Boulton, John Francis, Grégoire Maertens, István Szerdahelyi. E-to akceptita kiel "klara lingvo" en telegrafio. Ekaperis Sennaciulo.
1929 (70). Naskiøis Ada Fighiera-Sikorska k Yamasaki Seikô. Deklaracio pri neýtraleco (21a UK en Budapeþto). Inaýguro de Internacia E-Muzeo en Vieno. Aperis Originala verkaro de L.L.Zamenhof k Prologo de Mi¶alski.
1934 (65). Naskiøis Konisi Gaku. Aperis Enciklopedio de Esperanto k Dek du poetoj.
1939 (60). Naskiøis John Wells k Nicolino Rossi.
1949 (50). Fondiøis E-Ligo de Israelo k ILEI. Naskiøis Giorgio Silfer k Sergio Pokrovskij. La plej granda kongreso de SAT (Parizo, 1325 pers.). Ekaperis Scienca Revuo. Æesis Literatura Mondo.
1954 (45). Rezolucio de UNESCO pri E-to (Montevideo).
1959 (40). Forpasis Nikolao Kurzens k Kazimierz Bein (Kabe). Aperis Lingvo kaj vivo de Waringhien.
1964 (35). Aperis 33 rakontoj k Kalevala. Ekaperis Bona Espero k ELNA Newsletter. Ivo Lapenna iøis prezidanto de UEA.
1969 (30). Fondiøis Æe¶a E-Asocio. Aperis Doktoro kaj lingvo Esperanto de Holzhaus. Deklaracio de Tyresö.
1974 (25). Aperis Esperanto en perspektivo, E-rusa vortaro de Bokarev. Skismo en UEA (t.n. "Hamburga Puæo"). Forpasis Sándor Szathmári.
1979 (20). Fondiøis Asocio de Sovetiaj E-istoj (ASE) k Kuba E-Asocio. Ekaperis GEJ-gazeto. Forpasis Andreo Cseh.
1984 (15). Simpozio "Strategiaj demandoj de la E-Komunumo" (Varsovio). La unua almanako Sezonoj. Forpasis Clelia Conterno Guglielminetti.
1989 (10). Surbaze de ASE refondiøis Sovetrespublikara Esperantista Unio. Aperis La bona lingvo de Claude Piron k Trezoro: la Esperanta novelarto. Mila numero de la revuo Esperanto. Forpasis Miyamoto Masao.
1994 (5). En Ni¼nij Novgorod unuiøis Ruslanda E-Asocio k Rusia E-ista Unio. Forpasis Ye Laishi (¬elezo), Reto Rossetti k Emilija Lapenna. E-isto Reinhard Selten ricevis Nobel-premion.
Serguei Pakhomov: RU-610051 Kirov, ab. ja. 1392, Ruslando.
Samideanoj, helpu akiri telefonlibrojn de ruslandaj urboj (kun numeroj kaj adresoj de loøantoj -- ne entreprenoj!). Sendu la proponojn al:
Aleksandr Lobastov: RU-453200 Salavat-16, ab. ja. 364. Ruslando.
![[Subtitolo]](Lo-suba.gif){kind=small}