La
PremiitoAl la akademia sekretario ne mankas memfido. Ni do sciis sufiĉe frue, ke nek Thomas Pynchon, nek Don DeLillo, nek Philipp Roth, nek Richard Ford, nek Anne Tyler, nek John Updike, nek Joyce Carol Oates, nek Cormac McCarthy, nek E. Annie Proulx, nek Edward P. Jones, nek T. C. Boyle, nek Paul Auster, nek Jonathan Franzen, nek Siri Hustvedt, nek Jonathan Safran Foer (la listo povus esti pli longa) iam ricevos la premion, se ĉio iros laŭ la opinio de Engdahl. Plej trafe komentis tiun arogantan sintenon Giles Foden en The Guardian: “Bullshit”. Poste Engdahl iom indigne sentis sin miskomprenita, sed verdire, kion eblas miskompreni en liaj simplaj eldiroj?
La
PremiitoSed ni komencu je la origino. En la 50aj jaroj regis en Francio la nova romano: abstraktaj romanoj aŭ speco de “intelekta gimnastiko” tedega por la publiko. Kiam en 1963 Le Clézio publikigis la romanon La Protokolo, la kritiko vidis en tiu “bela junulo de Nico” revenon al pli tradiciaj formoj. Le Clézio tamen ne komplete lasis la eksperimentojn.
Terra amata (originala titolo de romano de 1967) eble estas la plej eksperimenta lia verko. Li uzas diversajn kodojn (morsan alfabeton, gestlingvon, desegnan lingvon transformitan al vorta priskribo, fremdajn lingvojn) kaj aplikas diversajn stilekzercojn. Li ankaŭ inkluzivas la leganton en la verkon. La verkisto skribas, sed la verko estiĝas nur en la kapo de la leganto. Kaj eĉ post finlegado la universo de la romano ankoraŭ ne finiĝas. La lastaj vortoj al la leganto estas: “Nun estas via vico por kunagi”.
La juna Le Clézio eksplikis sian filozofion en la esearo La materia ekzisto. Tamen la demando (de kie? — kien?) ne estas originala, nek estas la respondo. Ĉiu studento de filozofio povas doni similajn respondojn post la unua semestro.
Tiuepoke Le Clézio draste draŝas la kapitalistan okcidenton (eble pro tio li fariĝis taŭga kandidato por la komizoj en Stokholmo). La urboj ne estas loĝeblaj, postkuri materialajn valorojn estas vanto kaj tiel plu, mallonge: universala mizero. La vivo estas tragika. Ni ne bezonas francan junulon por scii tion, sed Le Clézio diras tion en originala maniero, foje eĉ en brila maniero. Iom post iom liaj protagonistoj lernas forlasi la opresan socion, do la okcidentan civilizacion. La feliĉon eblas retrovi vivante en agordo kun la naturo, ju pli sovaĝe kaj ekzotike, des pli feliĉe. La plej grava verko de tiu tendenco estas probable La Dezerto (1980). Lajla estas infano de l' dezerto kaj kredas je la fortoj de la naturo. Ŝi devas portempe vivi “inter la sklavoj” en Marsejlo, sed fine ŝi sukcesas reveni al la perdita paradizo, la dezerto. Kaj ekde tiam li remaĉas la modelon de La Dezerto, foje kun iom da sukceso, kaj tiam li estas kiel Rousseau je reduktitaj kalorioj, pli ofte tamen sen troa sukceso kaj tiam li kvazaŭ paŭsas La Bluan Lagunon.
Nur la Sveda Akademio kaj ties sekretario postulas, ke ili ne “enmiksiĝu en politikaj aferoj”. Por Engdahl temas pri “nura polica afero”. Ĉu li rapide forgesis, ke li fanfaronis pri Eŭropo kiel tereno de libera esprimo? Kun la ago de tiu sekretario la Nobela premio draste kaj rapide perdos sian moralan valoron. Bedaŭrinde kaj ankoraŭ senbremse.
Wolfgang Kirschstein
La Ondo de Esperanto. 2008, №12 (170).