Ĉu eblas esprimi tiun ĝojon kaj samtempe tiun amaran nostalgion, kiun naskis inter ni — rusaj politikaj eksbatalantoj — la novaĵoj el la malobeema postsoveta respubliko, kiu eskapis banditan inokulon. Mi volus, ke oni konsideru la analogion: kun la distanco de 10 kaj 5 jaroj estis reprovita en Ukrainio la rusa scenaro de tutpacigo. Pli mola varianto, ĉar ne necesis ĉi-okaze armile elimini la parlamenton, necesis nursole “organizi popolan volesprimon”, kiu kronus la favoriton de la oligarĥoj. Per la volo de la sorto mi estas sperta specialisto pri elektoj kaj povus nomi centojn da manieroj de antaŭ-, dum- kaj postelektaj falsadoj. Antaŭ 5 jaroj ilia plenkompleta tuto dispremis la volon de la ruslanda popolo, — cinika, senhonta, kontenta pri sia naiva sed ĉienpenetra ruzo, fiera pri sia nerezistebla forto, la novrusa regantaro ne dubis proponi la samon al la suda satelito… kaj la metodo ne sukcesis pro simpla fakto ke ne ĉiu homo estas bruto. Kaj se tiu fakto akiras statistikan signifon oni rivelas subite ke ne ĉiu homamaso iĝas grego.
Surfaca rigardo vidos en la ukrainia perturbo kolizion de geopolitikaj interesoj, konflikton “ukrainia okcidento — rusa oriento”, lukton de la propraĵhavantaj klikoj. Ĉiu el ĉi aspektoj havas sian objektivan bazon kaj neniu estas esenca. La esenca estas, ke la ukrainianoj surpaŝis la necertan padon de la demokratio, ĉar sin montris nekapablaj esti traktataj kiel ŝtipaj obeuloj.
Sendube, Juŝĉenko ne estas heroo, sed, ne malpli objektive, Janukoviĉ estas krimulo. Kial la oficiala Ruslando preferis seksperfortulon kun du prizonigoj en ties biografio? — Ne pro praktikaj interesoj, kiel tion klare pruvis ekspertoj, plejparte pro funda spirita solidareco. Evidente, la popolo, okupinta la centran placon de Kievo defendis ne tiom Juŝĉenkon kaj lian grupon, kiom sian rajton al pli delikata pritraktado ol tiu kapablas reprodukti potencotenantaj prizonanoj. Mi ne povas ne ĝoji pri tia elekto.
Sed mi memoras flakojn de sango en la centro de Moskvo, fumon el fenestroj de la parlamentejo, milojn da sendefendaj homoj sur malvarmaj placoj sub plumba mortiga pluvo. Mi memoras leŭtenanton el Brjansko, kiu direktis siajn soldatojn vojen al la ĉefurbo por subteni la Blankan Domon kaj sin pafmortigis, ĉirkaŭita.
Kaj ankaŭ mi memoras plumban silenton de la homamaso post la karikaturaj voĉdonoj de 1994, 1996, 1999, — apation, timon, malesperon — grizajn kaj nigrajn makulojn de dispremo…
Ĝojo — jes, sed oni eksentu la amaron.
Alen Kris
La kovrilpaĝa foto, kiun Dalia Pilickienė (Litovio) titolis “Adamo kaj Eva — kie vi malaperis?! Vintro ja venis, tuj min pereigos” ricevis laŭdan mencion en nia 7a Internacia Fotokonkurso.
Strebante
al eŭropeca EŭropoLa organizantoj celas popularigi Esperanton en la junulara medio; kromcelo estis okupiĝi pri organizaj demandoj de IJK, kiu ĉi-somere okazos en Zakopane. ASo pasis en la loka lernejo, kiu servis ankaŭ por loĝado de la partoprenantoj. La plimulto venis el Pollando, granda grupo venis el Ukrainio, ĉeestis ankaŭ esperantistoj el Belgio, Danlando, Italio, Litovio, Ruslando kaj Usono. Aliĝis pli ol 80 personoj — rekordo de ASo. En la programo estis kursoj, Virtuala ASo, amuzaj eroj, diskotekoj. Ekskurso en la Tatra Nacia Parko ebligis ĝui belegan panoramon kaj sperti riskajn ascendojn.
En la antaŭlasta tago de la malnova jaro oni okazigis Ago-Tagon sur la ĉefa strato de Zakopane kaj disdonis 250 flugfoliojn pri Esperanto.
Sub la gvido de Nina Petuhowska estis preparitaj por la tuta kompanio bongustegaj bigoso kaj barĉo. Se vi maltrafis ASon, vi plu havas la ŝancon veni al Zakopane en aŭgusto por IJK.
Aleksej Korĵenkov
Foto Ili merkrede ekskursis en la Tatra Nacia Parko (Fotis
Irek Bobrzak)
Tiam fondiĝis SAT, kies statuto registris la klasbatalon kiel esencon kaj estontecon de la laboristaro. Tiu koincidigo ŝajnis normala, en mondo kie la maldekstro sinonimis al socialismo, komunismo, anarkiismo: ili ĉiuj analizis la historion tra la klasbatala metodo.
Verdire, ne ĉiuj maldekstre akceptis tiun metodon. Apud Bakunin kaj Marx, la tria kunfondinto de la unua Internacio, en Londono 1864, nome Mazzini, rifuzis kaj ateismon kaj klasbatalon. Pro sia verdeco, la historia flago de la laborista E-societo el Ĝenovo 1922 agacis profesoron Duc Goninaz dum la 76a SAT-Kongreso en Ĉaŭdefono; ni bonvole proponas al li politikan, anstataŭ polikromian motivadon — tiu societo inspiriĝis al Giuseppe Mazzini.
Ne tre surpriza, en la panoramo de la tiama maldekstro, estas la manko de tria, efektive ne proleta komponanto (kvankam troviĝis vegetaranoj eĉ inter proletoj): la t.n. “Lebensreform”, kiu per la serĉado de alternativa vivostilo (kun korolario de vegetarismo, abstemio, nudismo) iom aspektas kvazaŭ praekologiisma movado. Aldoniĝas la feminismo, kiun SAT ĝis nun konsideras malgrava, ĉar ĝia demando solviĝus ene de la klasbatala dialektiko. Oni komprenas do kial Edmond Privat, kiu kredis en Dio, akceptis la Gandhi-metodon kaj ne la klasbatalan, aktivis kiel feministo kaj partoprenis en Lebensreform (estante vegetarano kaj nudisto), neniam aliĝis al SAT, kvankam maldekstrulo, membro de la Svisa Socialista Partio.
Pluraj el ni aliĝis al SAT unuavice pro respekto al ĝia kultura tradicio, kiu entenas la persekutojn suferatajn en orienta Eŭropo (ekde Stalino ĝis la Pollando de Jaruzelski), la glorajn paĝojn de la kontraŭfaŝisma rezistado (en Germanio, Iberio, Nederlando, Francio ktp), la valoran eldonan aktivecon, kun kulmino en Plena Vortaro kaj Plena Ilustrita Vortaro. Tiun respekton ni daŭre havas, sed samtempe ni opinias ke la Asocio, kun sia statutero pri klasbatalo, kiu spegulas anakronisman analizon pri la socio, ne kapablas interpreti la novan maldekstron, turnitan al la lukto por civilaj kaj civitaj rajtoj, en kunteksto kie la unua kaj dua ekonomiaj sektoroj, rezervujoj por la klasbatalo, fariĝis marĝenaj kompare kun la tria.
Venis la momento krei novan opinimovadon kiu, aksita sur la maldekstra majoritato en la Civita Senato, estu malfermita al ĉiu forto de la nova maldekstro en Esperantio: ekologiisma, feminisma, pacifisma, lingvorajta, esprimlibera, mondcivitana, sociforuma, federisma kaj malcentralisma…
Unuaj subskribintoj de la supra alvoko: David Buhlmann, Marie-France Conde Rey, Leen Deij, Jarl Hammarberg, Ivaniĉka Maĝarova, Perla Martinelli, Walter Żelazny (SAT-anoj), Anatolo Gonĉarov, Oleg Izjumenko, Liraz Jogev, Bertil Nilsson, Marco Picasso, Giorgio Silfer, Ljubomir Trifonĉovski.
Por pliaj subskriboj: pakto@freesurf.ch
(La bildo estas prenita el “Sennacieca Revuo”. 1935. №8)
Mi ankaŭ estis (kaj restas) inter tiuj, kiuj strebis konstrui kaj defendi la Malferman Civilan Socion. Mi rememoras la sinistran atmosferon en la domo de la nacia parlamento (Blanka Domo), kie ni kunsidis marte de 1993. Jam tiutempe oni havis la impreson de duona blokado. Ni — popolaj elektitoj — estis ankoraŭ liberaj kaj ankoraŭ rajtis unuiĝi publike. Sed jam la tuta potenco de amaskomunikiloj — gazetoj, radio, televido, eĉ surmuraj afiŝoj — sin streĉis en alvokoj likvidi la deputitaron kaj koncentri la potencon ĉe la manoj de la prezidento. Honta fakto — sed eĉ duono de la membroj de Memorial (kiujn mi konis pliparte persone) salutis la kruelan ŝtatrenverson de Jelcin. Tio estis la komenco de la fino, ne la aresto de Ĥodorkovskij. Certe, en la interesoj de la demokratio estas lasi la oligarkojn kontraŭpezi la burokratojn. Ve, tiaj kalkuloj iĝas ĉiam pli aktualaj en nia nuna politika vako.
Alen Kris
|
1991
|
2000
|
Sume aŭ averaĝe*
|
2001
|
2002
|
2003
|
2004
|
|
| Nombro de libroj en/pri Esperanto |
222
|
235
|
2107
|
222
|
174
|
224
|
183
|
| Suma paĝonombro de ĉiuj libroj |
26.091
|
25.869
|
251.276
|
31.520
|
26.451
|
28.424
|
27.295
|
| Nombro de la eldonintoj |
118
|
110
|
650
|
109
|
95
|
133
|
103
|
| Averaĝa paĝonombro de unu libro |
131
|
109
|
*120.3
|
142
|
152
|
127
|
149
|
| Averaĝa prezo de unu libro (NLG/EUR) |
16.1
|
20.8
|
*18.08/8,22
|
€11,2
|
€11.6
|
€10.3
|
€10.8
|
| Lernolibroj, vortaroj, informiloj pri E-to |
36
|
22
|
296
|
32
|
43
|
42
|
25
|
| Originala beletro |
30
|
22
|
258
|
21
|
18
|
24
|
21
|
| Traduka beletro |
44
|
72
|
458
|
57
|
18
|
32
|
45
|
| Planlingvistiko kaj esperantologio |
25
|
19
|
229
|
26
|
19
|
15
|
13
|
| Esperanto (historio, kulturo, movado k.s.) |
27
|
30
|
241
|
21
|
42
|
33
|
32
|
| Politiko, historio, filozofio |
21
|
30
|
166
|
22
|
11
|
28
|
21
|
| Scienco kaj tekniko, fakaj terminaroj |
18
|
13
|
182
|
17
|
8
|
16
|
10
|
| Religio |
8
|
10
|
105
|
6
|
10
|
17
|
6
|
| Aliaj temoj |
13
|
17
|
172
|
20
|
4
|
17
|
10
|
Menciante la plej altan pozicion de Arizona Stelo, mi ne povas rezisti la tenton kaj reiras al mia raporto por 1997:
«Laste aperis en iu aparta jaro povas havi bizaran rezulton. Tiel estis en la jaroj 1992 kaj 1994 kun unualokaj respektive sofia Press-Esperanto kaj eldonejo de Makedonia Esperanto-Ligo, ambaŭ laste malaperintaj. Simile okazis en 1997 per registro de 23 broŝuretoj, eldonitaj en la jaroj 1990aj de Edwin Grobe sub la eldonŝildo Arizona Stelo. Ĉiuj ĉi verkoj, kun entute 430 paĝoj, facile povus esti eldonitaj kiel unu volumo kun deca bindo, sed tiam Arizona Stelo apenaŭ restus en la historio de nia eldonarto». (LOdE. 1998. №2)
Ĉiuj ceteraj estas je granda distanco, sed se oni konsideras la libroamplekson, la usona eldonejo ne aperas en la furor-listo, kiun malfermas Ĉina Fremdlingva Eldonejo pro la 1830-paĝa trivoluma romanego Ĉe akvorando. Pliaj volumoj kun reeldonitaj franclingvaj artikoloj de Edmond Privat el La Sentinelle en la intermilitaj jaroj, postenigis al la dua kaj tria lokoj Libro-Mondon kaj la Arĥivaron Edmond Privat.
Same nacilingvaj estas la libroj de la Eldona Instituto pri Sciencaj kaj Enciklopediaj Libroj (EISEL), sed en ĉi tiuj libroj ja temas pri Esperanto, same kiel en la germanlingvaj eldonaĵoj de Arbeitsgruppe zur Erforschung der Geschichte des Esperanto-Verbandes im Kulturbund der DDR (AGG).
La resuma listo apenaŭ ŝanĝiĝis, escepte de la suprensalto de Arizona Stelo. Egaliĝis la rezulto de la eldonejo de Tomasz Chmielik kaj de UEA, kies eldonado post ioma malvigliĝo (14 libroj en 1999, 11 en 2000, 10 en 2001, 7 en 2002, 6 en 2003, 4 en 2004) rekreskos en 2005 — la januara Esperanto mencias 5 laste aperintajn librojn de UEA (kaj tri pliajn artikolarojn el La Sentinelle)
La resumaj tabeloj apenaŭ ŝanĝiĝas. Germanio kaj Francio, en kiuj estas plej multaj individuaj membroj de UEA kaj plej multaj kongresanoj plu konservas siajn lokojn, malgraŭ tio ke Pollando iom post iom proksimiĝas al ili.
angla 113 libroj
franca 94
germana 76
rusa 51
jida 44
ĉina 43
pola 42
portugala 42
japana 33
hungara 30
Nun prenu vian jarkolekton de Esperanto, relegu la rubrikon Laste aperis kaj mendu tion, kion vi ŝatus legi. La elekto estas granda — 183 libroj sur 27 mil 295 paĝoj.
Agrablan legadon!
La virino ridetis, dankis la konsilon, sed iris al la rendevuo. Ŝi neniam antaŭe vidis la novan ulon, krom sur la komputila ekrano. Virtuala allogiĝo, virtuala sento, virtuala deziro.
La edzo pruntedonis la aŭtomobilon, pensante, ke ŝi iros al butikoj; nur ŝi estis necerta pri si, pri la vivo. Ŝi plenigis la benzinujon per kulpo kaj iris, kun siaj violkoloraj strioj sub la okuloj, kun siaj korbatoj, kun sia raŭka, dolĉa voĉo. La rendevuo okazis tute timeme, kun senvortaj paŭzoj. Ili manĝis japanan fiŝon, trinkis blankan vinon, dolĉigis al si la buŝon per mielkukoj. Ili promenis en parko, sed preskaŭ ne troviĝis floroj — estis vintre. Ili interŝanĝis banalajn informojn pri la gefiloj, pri la respondaj geedzaj vivoj, al ĉiu el ili la koncerna kvanto da soleco. Ili havis ion komunan: la neŭtrala komputila ekrano, pasvorto, kiu estis ilia rifuĝejo. Li ne estis bela, sed al la virino li aspektis malfortika kiel eta insekto. Ŝi ne estis pimpa, sed al la viro ŝi aspektis atentema kiel violonistino.
Ili adiaŭis je vesperiĝo, timante la nokton, kiu gvatis. Tre seriozaj, kiel homoj, kiuj starigas pakton, ili manpremis: ĝis la proksima tago. Zorgu pri vi. Ne elĉerpiĝu.
La virino revenis hejmen, je krepusko, aŭtomate stirante. Ŝi rememoris etan fiŝon, kiu brilis je krepusko, dum fiŝkaptado, en ŝia infanaĝo, en la bieno de la familio. Denove ŝi sentis la malnovan kompaton, kiu skuis ŝin, dum ŝi rigardis la senesperan, vanan svingiĝadon de la hokita fiŝo, kun la rondaj okuloj, kiuj ne scipovis palpebrumi, eĉ dum dolorego. La pli aĝa fratino asertis, ke fiŝoj ne sentas doloron, sed ŝi neniam plene kredis tion.
Ŝi parkis la aŭtomobilon kaj enhejmiĝis kun paŝoj iom pli malpezaj. La edzo atendis ŝin sur sofo de la vizitĉambro kaj fikse rigardis ŝin per fia rigardo. Li demandis per kava voĉo: kiun vi rendevuis? Ŝi rifuzis respondi, false fiera. Li iris al komodo, prenis pistolon kaj celis. Lia mano tremetis, sed la rigardo plu restis firma, ŝtala.
Tri sekundoj, tri silentoj. Ŝi ne moviĝis, nenion diris, nenion esprimis: ŝi estis malplena.
La edzo eligis cinikan rikanon kaj mallevis la pafilon. La pistolo estis el plasto, trompa imitaĵo, kiel ilia geedzeco.
La edzino, kiu jam ne amis sian edzon, sidiĝis kaj milde ekploris, kiel ŝi nur scipovis.
Pro ĉi tiu novelo Paulo Sergio Viana ricevis laŭdan mencion en la branĉo Originala prozo de Liro-2004.
Ekde la unuaj taktoj evidentas alta majstreco de la muzikistoj (oni uzas gitaron, bason, violonon, violonĉelon, mandolinojn, flutojn, pentenkonkojn, perkutilojn, diversajn tamburojn ktp.), kies sperto facile kompreneblas, ĉar la historio de Kaj Tiel Plu komenciĝis ankoraŭ dum IJF-1986, kvankam post la unua koncerto ĉe Castelfranco-Veneto en la bando fidele restadas nur sensa nuancoriĉa voĉo de Xevi, plejparto da KTP-anoj sufiĉe novas kaj junas, do verŝajne danke al ilia adoleska optimismo la disko stilas ne tute akademiece, sed iom simile strathipian petludon.
En la albumo troviĝas ĉefe tradiciaj kantoj: katalunaj, okcitanaj, kastiliaj kaj eĉ sefarda; iom distingiĝas ĥora Ni kunvenas el Ruĝa Libro el Montserrat kaj emocia romanco je la poemo de Arthur Rimbaud, enestas ankaŭ tri instrumentaĵoj kaj finalas saltiga Anda ĥaleo (kontraŭfaŝisma andaluza popolkanto el tempoj de civitana milito), kies ekzotikega teksto lasis min embarasiĝi:
Mi veturis blendo-trajneAtente traleginte la broŝuron, mi rimarkis, ke enhavo de pluraj kanzonoj restas por mi mistera. Ekzemple:
voje al Andaluzio.
Ĝin vidis Queipo de Llano
kaj ekforfuĝis pro tio.Anda ĥaleo ĥaleo!
Fajfas la lokomotivo
Kaj Queipo formalaperos.
Vane fikajerasIal mi dubas, ke ĉi-mesaĝo estas kastilia Jabberwocky, krome supozas, ke “lireta liroo” estas ne rebuso, sed mallerta traduko (feliĉe, originaloj aldonitas).
lumina kuraĝo
de l' sulko galana
kiu floras en majo.
Fek'! Kion do mi skribas — ja mi laŭdi intencis?!
Se honesti… Raras tiaj briliantoj eĉ inter eldonaĵoj de Vinilkosmo, kiu modelas en Esperantujo! Plaĉas al mi…
Glebo Malcev
Supozeble la malferma artikolo Esperantismo, emfazanta la neceson de Esperanto por koreoj, “kiuj suferas kaj hontiĝas igite lerni kaj uzi la lingvon de venkintoj” apartenas al la rubrikestro. Aperas felietone beletraĵoj originalaj kaj tradukitaj, eseoj kaj aliaj materialoj. Ni menciu skizon de la Esperanto-movado en Koreio, paroladon Monda Paco kaj Esperanto de Osaka Kenĵi, redaktoro de La Revuo Orienta. Kelkaj materialoj estas verkitaj de konata siberia esperantisto Inocento Seriŝev Esperanto estas latino de demokratio kaj aliaj.
En la alia volumo estas kolektitaj verkoj originalaj kaj tradukitaj de Elpin (Usan), korea esperantisto pli konata en Ĉinio, kies tuta familio pro la nacisava movado komence migris al Orienta Ruslando kaj en 1919 al Ŝanhajo en Ĉinio. Biografio, verkita de Lee Chong-Yeong (kiun mi opinias modela enciklopedi-stila), prezentas lian aktivadon en politika kampo kaj en Esperanto-movado. Liaj spuroj perdiĝis antaŭ la korea milito (1950–53), kiam li migris al Honkongo aŭ estis forkondukita en Nordan Koreion.
Dum 13 jaroj Choe Taesok kolektis 40 verkojn de Elpin, kiuj aperis libroforme kaj en periodaĵoj Orienta Kuriero, Voĉoj el Oriento, Heroldo de Ĉinio kaj Literatura Mondo. Tiu heredaĵo konsistas el originalaj poemoj kaj noveloj, tradukitaj beletraĵoj (ankaŭ de Lusin) kaj artikoloj. Kompletigas la libron indekso pri la verkoj de Elpin kaj omaĝa artikolo de Chen Yuan.
Halina Gorecka
— Mi decidis disiĝi kun mia koramiko.
— Kial?
— Ĉar li traktas min kiel hundon. Li deziras ke mi estu fidela al
li.
Blondulino telefonas al fervoja informejo.
— Kiom longe veturas trajno de Varsovio al Krakovo?
— Unu momenton…
— Dankon.
— Kial vi delogas fremdan edzon?
— Li ne estas fremda. Ja li estas edzo de mia fratino.
Tradukis el la pola lingvo Esperantistoj el Olsztyn
