Malpli estintus pliMalpli estintus pliOni kritikas ĉe fest-libroj mankon de selektivo kaj fortan heterogenon, ankaŭ “recikladon” de artikoloj — riproĉoj validaj ankaŭ por la recenzata volumo.
Ni devas ekzameni, ĉu en la kazo de la tonkinalo ĉi riproĉoj konfirmiĝas.
En 1985 mi lanĉis kaj la nocion kaj la ĝenron mem per Li kaj Ni (por la 80-jariĝo de G. Waringhien). La ekzemplo imitiĝis:
1998. Menade bal püki bal (Reinhard Haupenthal, 50-jariĝo)Ekster la strikta kadro movada festlibrojn oni dediĉis al konataj esperantologoj/interlingvistoj, i.a. Otto Back, Hermann Ölberg, Fabrizio Pennachietti, sed nur kun “hazardaj” plan-lingvistikaj kontribuoj.[5] La fest-libro Humphrey Tonkin estas retrofalo en la movadajn dimensiojn. Kvankam Tonkin celebriĝas kiel “elstara literatursciencisto” (kun honora doktoreco de Hartford), la nuna fest-libro ne elkreskis sur la fertila grundo de universitata produktivo, sed en areno kie Tonkin rolas divers-funkcie de jam duona jar-cento: la Esperanto-movado, precipe la asocia vivo de TEJO kaj UEA kaj la universalaj kongresoj de ĉi lasta. En ĉi sfero Tonkin estis kaj plu estas speco de faktoto kaj evidente bezonas la banon en la verdaj amasoj…
1999. Lingva arto (William Auld, Marjorie Boulton, 75-jariĝo)
2000. De A al B (André Albault, 75-jariĝo)
2001. Studoj pri interlingvistiko (Detlev Blanke, 60-jariĝo)
2003. Klaro kaj Elasto (Fernando de Diego, 80-jariĝo)
2004. Esperante kaj Ekumene (Adolf Burkhardt, 75-jariĝo)
1920-29: 5
1930-39: 27
1940-49: 35
1950-59: 20
1960-69: 10
1970-79: 6
Se ni plu difinas interlingvistikon kiel sciencon de la plan-lingvoj, la artikolo de Vergara falas el ĉi kadro. D. Blanke (la kioman fojon?) prezentas sian dorlot-infanon GIL konfirmante la impreson, ke li parolas pro domo. Cetere, la enir-kriterio de GIL ne estas la faka kvalifiko de kandidato, sed ĉu li plaĉas al Blanke. Neniel kompreneblas, ke la kontribuo de W. Blanke jam antaŭe aperis en alia fest-libro (por H. Salvesky, 2004) kaj en ŝia volumo Esperanto — Terminologie… (2008). Ankaŭ la artikoloj de C. Gacond (pri CDELI) kaj C. Kiselman (pri hilelismo) jam aperis pli frue kaj ali-loke. Povas esti, ke Tonkin ŝatas revarmigitan gulaŝon, sed kial ŝtopi remaĉaĵon ĉi-libren? La s.m. riproĉo pri renversitaj sliparoj kaj tir-kestoj trudiĝas ĉe la bibliografieskaj listoj de Wandel, Chrdle, Barandovská-Frank (p. 221-222 kun kameleonaj Internet-referencoj).
Persone mi legis kun plezuro kaj profito la artikolojn de Chengtai (pri Elpin), Huĝimoto (pri Takasugi Itirô), Lins (pri komunistaj esperantistoj), Minnaja (pri lingvo-kontrolaj institucioj) kaj Ragnarsson (pri la Shakespeare-tradukoj de Tonkin).
Ftize feblas multaj artikoloj, por ekzemplo tiu de W. Bormann kiu milda-voĉe draŝetas la Civiton sen trafi la kernon de la absurdo. Ĉi taskon neniu kontribuinto kapablis (kuraĝis?) alfronti. La sola kiu povus, fuĝis: Carlevaro. La artikolon de Bormann-filo oni prefere metintus en man-libron por propagandistoj.
Ne eblas ĉi-kadre sublupeigi centon da artikoloj. En sia strebo al vastega aŭtor-gamo la editoroj subfalis la eraron konfuzi kvanton kun kvalito. Lins mem (en iom sinincensa artikolo en Esper- anto 2010: 2, p. 28) konfesas: “Ni lasis al ili mem kion verki”. La rezulto estas tre sentebla malekvilibro kaj nivel-diferenco. Drasta selekto kaj forrifuzo de straso kaj fatraso aldonintus al la valoro de la verko. Kombini makdonaldismon kun alta gastronomio estas sia-speca kvadratigo de la cirklo…
Detaleto en ĉi intervjuo rivelas la enverguron de la literatura flug-kapablo de Tonkin. Demandite kiun verkon de la lastaj 40-50 jaroj li taksas plej elstara, la ŝekspirologo ne hezitis stultigi sin mem per jena diro: “Mi hontas diri tion, sed La Litomiŝla tombejo estas verŝajne inter la plej supraj. Mi hontas diri tion, ĉar subteni Píč estas katastrofa pozicio”. Tiel oni kreas sian Salman Rushdie… Ali-flanke la lingva preciozulo Dasgupta finas sian antaŭparolon jene: “Li estas sufiĉe renesanca, ke mi permesas al mi uzi avangarde litomiŝlan sufikson kaj deziri … feliĉan sepdekjaralon, Humphrey!” (p. 13) Kia katastrofa pozicio!
Nu, pri la povra bengalo Tonkin bon-volas diri jenon: “Sed ni bezonas [literatur-]teoriiston, kiun oni ankaŭ povas kompreni […] eble la plej bona maniero havigi al ni tiun teorion estas dresi Probal. Aŭ interpreti lin!” (p. 37) La mulo… lamulo…
La arto labori kune (titolo kiu karakterizas pli la stilon de Tonkin ol la esencon de lia verkado) estas krono kunplektita ne nur de fakuloj kaj specialistoj, sed ankaŭ de huraistoj kaj jodluloj. Tiele al la folioj laŭraj almiksiĝis velkaj kaj maldaŭraj. Se tion oni ignoras, restas bela kvanto da atentindaj kaj legindaj artikoloj kiuj gardos aktualon kaj malbanalon. Ili konsistigas la veran valoron sub la stuko. Al ĉi valoro interna aldoniĝas tiu de la fizika libro kiun makulas preskaŭ nul lingva miso nek komposta fuŝo. En neniu ŝranko ĝi manku.
Reinhard Haupenthal (Francio)
2. Kp. www.sehepunkte.de/2002/10/3517.html en recenzo pri Ars et Scriptura (Festschrift für Rudolf Preimesberger. Berlin: Mann 2001. 272 p.)
3. spiso: bastono [metala] pinta ĉe unu fino sur kiun oni pikas viandon por rostado kaj turnado [super fajro]; rosto-spiso. Rosti bovon sur spiso. (A spit; D Spieß; F broche; I spiedo; P espeto, Io spiso.)
4. ritualo: ripetata, ĉiam sama, regula procedado laŭ fiksita ordo. (La difinoj de rito en PIV kaj NPIV estas nek kongruaj nek sufiĉaj.)
5. Iom escepta estas la kvar-voluma fest-libraro por Juan Régulo realigita de la universitato de La Laguna: unu volumo estas dediĉita al “esperantismo”.
6. Brent, Charters kaj Pietrzak (*1944) prisilentas sian aĝon, ĉe Ragnarsson (*1930) forfalis person-indikoj (p. 727).
La Ondo de Esperanto. 2010. №4 (186)