Klarigo de la homaj reagoj
Tišljar, Zlatko. Ekzistado: Kibernetika klarigo de la mondo. – Zagrebo: Izvori, 2012. – 79p., il.
La plej novan libron de Zlatko Tišljar karakterizas interfakeco. Ĝi baziĝas sur kibernetiko, psikologio, sociologio, filozofio kaj logiko/komputado. La verko proponas psikokibernetikan klarigon de la homaj reagoj al eksteraj stimuloj surbaze de plurnivela algoritmo.
La lingvaĵo estas klara kaj la multaj diagramoj faciligas la komprenon. La enhavo estas legebla ankaŭ por nefakuloj pri kibernetiko aŭ psikologio. En la dua ĉapitro troveblas resumo pri la bazaj principoj de kibernetiko.
Laŭ la ekstera formo temas pri belaspekta eldonaĵo. La malmola kovrilpaĝo montras sinsekvon de binaraj ciferoj kaj de DNA-kodo kun homa cerbo en la fono. La naturamikoj aprezos la recikligitan paperon kiu neniel ĝenas la legadon danke al la formato kiu ebligis al la eldonisto uzi grandan litertipon. Troveblas en la libro nur malmultaj komposteraroj.
Se oni serĉas psikokibernetikon en interreto, oni trovas malmulton krom la libro de Maxwell Maltz, cetere menciita en la bibliografio de Tišljar. Sed tiu usona verko el la jaro 1960 ne proponas klarigan teorion sed nur praktikajn trukojn, poste reuzitajn ekzemple de Anthony Robbins kaj aliaj guruoj pri memhelpo.
Do ne temas pri resuma libro de bone konata esplorkampo sed pri provo haki vojon en nova tereno. Kiel skribas la aŭtoro en la unua ĉapitro “Tial ĉi tiu verko estas starta elirpunkto por scienco serĉi pli detalajn elementojn en la hierarkia strukturiĝo de la naturo”. La aŭtoro plurloke mencias ke kunlaboro de pluraj personoj estos bezonata por daŭrigi la esploron:
En tiuj pli foraj niveloj necesas kolektiva laboro por trovi la ĝustajn respondojn (p. 11);
ili sendube devos esti reviziataj baze de diskutoj kaj esploroj de pluraj homoj. <…> Tio restu tasko de la postaj esploroj de aliaj (p. 73).
Kvankam la subtitolo de la verko estas “kibernetika klarigo de la mondo”, la prezentita skemo koncernas ĉefe la nivelon de homo. Por aplikado al aliaj universeroj oni devos atendi sekvan libron de Tišljar aŭ de estontaj kunlaborantoj.
Tiu belaspekta libro kun pensiga enhavo havos sian lokon apud Senĝenaj Dialogoj de Alberto Fernández en la biblioteko de Esperanto-parolantoj.
Thierry Salomon (Hungario)
La Ondo de Esperanto, 2014, №6 (236).