“Insulo
de kulturo” en la Zamenhofa naskiĝurbo Białystok kaj aliaj fortoj eldonis
pasintjare, cetere el la urba buĝeto kaj kiel “senpagan suplementon
al Gazeta Wyborcza” eble neniam antaŭe spertitan muzikprojekton
kun la defieta titolo Verda Disco, eble alude al populara muzikstilo
el la 1980aj jaroj. La muzika lumdisko sin nestas en modesta kartona ujo
gaje-bunte ilustrita okaze de la jubilea UK tie. Estas eklektika kolekto
da pecoj far polaj bandoj, evidente speciale aranĝita porokaze en Esperanto,
kiu plejparte sonas en 16 kantoj. Sur la koverto mi trovas la fieran “Podlaĥio
verkas en esperanto” — kiel mi divenas, temas pri geografia nomo.
Ĉiun titolon akompanas ligilo al koncerna retpaĝo, kio stimulas al esploro pri la novaj kulturtavoloj kiuj invadis Esperantujon. Kaj vere, vi povas trovi abunde da kromaj informoj tie — pri la plenumantoj, kun detaloj tekstaj, bildaj kaj videaj. Iujn ligilojn mi plezure konservis por posta sekvado (nur unu ligo intertempe malvalidiĝis).
De la unuaj sekundoj de via aŭskultado vin atakas aroga, industria, teĥnopeco agrese aroga kaj energia far Red Emprez “Tiom sola”, kiu tuj humurigas vin pri io vere eksterordinara, kaj intrigas pri pluo. Vi apenaŭ ion komprenas tekste (serĉo de ĉi kaj ceteraj tekstoj rete ne sukcesas), sed tio ne gravas — eblos streĉiĝi poste!
En mia juneca tendara esperantujumo (kiam ĉe la lignofajro sonis nur simplaj gitarakordoj kaj sinceraj, sed ofte tiom mallertaj voĉoj) mi ĉiam strebis al kaj aprezis provojn profesie muziki. Ĉi sento verŝajne ĉiam estos kun mi kiel certa indikilo pri Esperanta muziko. Kaj jen mi plu aŭskultas kaj trovas brilegan bluson “Flugu kun mi” de Devil Blues. Ĉu mi regurdu la banalaĵon ke ne nur la angla lingvo taŭgas por la stilo? Mia intereso jam kreskis enorme.
Plu sekvas diversstilaj pecoj — far la grupoj Bolo Young “Amikoj” (kun refreno “Ĉio fia, ĉio fi'…”) — malserena kaj elokvente preciza blusrok-balado kun absolute despera humoro kaj pura ina vokalo kapta; Schody [Ŝtuparo] “Nur mantelo” — eble tro elementaj harmonie kaj akcentaj nur en-sin-koncentriĝa manifestiĝado de iuj energioj, kiujn la aŭskultanto evidente divenu el la rapida ritmo kaj sinsekvo rapida de la akordoj, kun distordita tembro; kaj jen vi plu falas en laŭ iuj “veran” muzikon rubmetalan kiam gravas nepre senmelodiaj voĉadoj raŭkaj — mi povas aprezi la lertecon gitaradan, sed mi preferu ke oni tordu sian realecon sen mi.
Daŭre, jam io alia — mi ĝojas denove iom aŭdi la tekston de ĉi hiphopa peco “Demarŝe” de Cira&Nikon gaste Hukos: “La hiphop-kontraŭuloj estos malvenkintoj!” — penas min konvinki la energia voĉo. Nu, la slogano ne inspiras min, eĉ ne amuzas, dum mi rimarkas ke mi nevole piedfrapas kaj korpon movas laŭ la ritmo. Mi volonte kredus ke la muzikistoj mem volas kredi ke hiphopo kontribuos al la Esperanta Afero. Mi nepre trastudu la tekston, eble mi ion pli komprenos. Sed kiel precize ili vortumas en Esperanto!
Zerova “Nenomita loko” — trankvila monotona balado kun recitado kvazaŭ eltelefone kaj kantado mistone, kun evoluanta akompano impresas antaŭŝtorme kaj morne. La pecon sekvas iom simila humore sed pli energia monotona “Danco” de Sami Myzycy gaste Diana Giurow — permesu al vi dancon kaj dronon en senpenson; kaj vera animkrio de Rima “Iluzi' finiĝas” — rubmetala. Sed ĝi ne tiom trafas min kiom la sekvanta “Malsekura” de Zero-85 — brila multvoĉa malserena, komplikharmonia, energia bombo. Eble la plej forta en la albumo.
Sed jen la sekvantaj tri — “Interna knabino” (de Bright Ophidia) — ŝoka roka balado frapa — kun kaptaj gitaraj partoj kaj tre klara teksto kiun ŝire elkorigas la kantisto; klasikec-opereca “La Aŭtuna” de la duopo Miłka & Chociei — nun pleje ŝatata de mi; kaj U2-eca “Humiligu min” de Emptv.
La diskon kronas energia, virtuoza kaj konvinka “Vi estas” de 5set5, “Kie nun estas?” de Złodzieje Rowerów — “progresemroke” pezmetala; kaj “Naskiĝfesta kanto” de My a — kvazaŭ lulkanto kun recitado — “Silente sidante dum longaj horoj”…
Sendube la farintoj sukcesis en la strebo krei ponton inter popoloj per montrado de multkultureco de sia regiono Podlaĥio — pruvo ke Esperanto plu sin ekspansias al diversaj kulturaj areoj. Nu, ne ĉiam mi trovas harmonion inter la tekstoj (kiujn mi ne ĉiam komprenas sen speciale streĉiĝi), la muzikaj ideoj (kiuj iam ŝajnas meĥanike transmetitaj el la senvaloraj amas-kulturaj produktoj), kaj la plenumado (sed vere, ofte tre tuteca, lerta). Pri la kanzontemoj diskuti eble ne indas — ĉiuj ja elektas ĉion por si — ĉu la plenumantoj intence frandas la humoron de soleco? La morna aspekto dominas, sed ne nepre despera. Vi havas strangetan emon denove ion ŝalti kaj droni almenaŭ por iom, en la kreaĵo de niaj bravaj samtempuloj-samlingvanoj-samteranoj.
Kaj ne gravas ke iam, sekve la ritmon kanzonan, tiu aŭ alia plenumanto ne tre strikte sekvas la akĉentajn kaj vokalajn regulojn prononcajn kaj ke la vorto “sia” ne uzeblas kun la dua persono…
Iuj aprezos la kolekton taŭga fonmuzikaĵo. Iuj plezure sin tordos dance je la koncernaj ritmoj. Cetere, ĉiam pretu stumbli surprizete je freŝa akordo aŭ ludlertaĵo. La ĝenerala impreso estas… pleneco — da muzikaj ideoj, tembroj, ritmoj, stiloj. Sendube vi sekvas certan modon kiu plenigas vian atenton kaj menson. Sed ĉu longaj horoj restas por nia sidado silenta dronaŭskulta?
Andrej Peĉonkin (Ruslando)
La Ondo de Esperanto. 2010. №8–9 (190–191)