[Titolo]

SENDEPENDA ÆIUMONATA REVUO. 1999. No 4 (54)


Æi tiu dokumento uzas la signaron ISO-8859-3 (Latina-3a)

Kovrila foto: Temo Komputilo


ENHAVO

REDAKCIE

  • Halina Gorecka. [Al la legantoj]
  • ÆEFARTIKOLO

  • Marc van Oostendorp. Esperantologio komputile
  • INFORMOJ: TRA LA MONDO

  • Libroservo de UEA abunde vendis en 1998
  • Hans ten Hagen. Internaciaj ekzamenoj en la Berlina UK
  • Nisio Tutomu Kata. Per Esperanto pri la Vjetnama milito
  • Zhang Danchen. Verda longmarþo
  • Reinhard Fössmeier. AIS en Meksikio
  • Oszkár Princz. Ne nur salutkartoj
  • Pasporto al la tuta mondo. Ekzercoj al la tuta pasporto
  • László Szilvási. Kalendaro en la reto
  • Kurte
  • INFORMOJ: TRA RUSLANDO

  • Konstantin Vi¶rov. De ATS al ÆAl
  • Gennadij Basov. Intereso ne falas!
  • Svetlana Miroþniæenko. Gimnazianoj lernas kaj kantas
  • Grigorij Arosjev. Esperanto inter la hobioj
  • Viktor Kandalinskij. Ti¶vina kurso
  • TRIBUNO

  • Detlev Blanke. Fuþe pri Esperanto en GDR
  • Werner Pfennig. Pri niaj eraroj kaj misdecidoj ni jam diskutis
  • Halina Gorecka. Pri pagopetoj
  • Michel Clément. Internacia societo pri historio
  • Gennadij Basov. Æu vere malaboni?
  • Bard Hekland. Amika rekomendo
  • Dario Rodriguez. Alte interesa por eksterlandaj legantoj
  • CIVILIZO

  • Sergio Pokrovskij. Slavonaj skriboj (5a parto)
  • BELETRO

  • Klara Ilutoviæ. "Æu la sun' rapidas..."; "Epok' de maþinoj regas..."
  • Miroslav Mitroviæ. "La suno obstine seræas..."; "Hodiaý kisu vian proksimulon..."; Tri hajkoj
  • Gennadij Turkov. La poezio
  • TIEL NI VIVAS

  • Mike Leon. "Ame al la ruslandanoj" (Aventuroj de ruslandaj maristoj en Nov-Zelando)
  • BIBLIOTEKO

  • Valentin Melnikov. Soneto de profeto kaj por æiuj juøisto
  • Du pliaj volumoj en la serio "Stafeto"
  • Studkajero pri la Manifesto de Prago
  • Marc Hiltbrand. Nova vicredaktoro de "Heroldo de Esperanto"
  • Ricevitaj libroj
  • Ricevitaj gazetoj
  • MOZAIKO

  • Tatjana Kulakova. Premio por Belgio
  • Aleksandr Gofen. Interreta folkloro
  • DIVERSA¬OJ

  • Frazoj
  • Liro-99
  • Kalendaro
  • Bieno "Njeguþ"
  • Perantoj de La Ondo de Esperanto
  • Kolofono

  • Al la legantoj

    Aprilo: Sezona bildo de Maþa Ba¼enova
    Pro tio, ke post la aýgusta krizo ni eldonis aýtune kaj vintre nur tri volumetojn (Sur tranærando de ponard', reeldono de E-rusa vortaro kaj Wiederboren), kelkaj esprimis timon pri nia eldonado.

    Efektive, en la katastrofaj ekonomiaj kondiæoj ni decidis prioritate subteni La Ondon, kaj ni estis devigitaj rezigni, ekzemple, pri la E-Centro, instruado kaj biblioteko. Ankaý la eldonado malaktiviøis.

    Sed kelkaj projektoj devis esti æesigitaj pro kaýzoj eksterekonomiaj. Ni ne eldonos la Malgrandajn tragediojn de Puþkin, tradukitaj de Nikolai Lozgaæev kaj Aleksander Kor¼enkov kaj planitaj kiel literatura suplemento por 1999, æar Lozgaæeva traduko de Festeno dum pesto post lia morto aperis alilibre kaj aliloke -- sen permeso de LOdE, kiu publikigis øin en 1992, eæ sen indiko pri la unua eldono. "Priþteli mortinton" æiam estis peko tre grava en Ruslando, kaj ni æesigis ankaý la laboron pri poemaro de Brodskij, kiun plejparte tradukis kompilinto de la hontinda eldono.

    Kiel senpagan suplementon æiuj abonantoj de LOdE ricevos libreton Esperanto en Ruslando, kiun nun provlegas kelkaj fakuloj pri la historio de Esperanto.

    Tre baldaý en Jekaterinburg enmondiøos Lingvaj respondoj de akademiano Sergio Pokrovskij, kaj probable ni eldonos lian vortaron anglan-Esperantan pri komput(il)a fako. Lernolibron por udmurtoj, kiun jam delonge verkis Bronislav Æupin, ni portos al presejo tuj post ricevo de atendata subvencio.

    La Æashundon de la Baskerviloj baldaý sekvos alia krimromano -- Maigret hezitas de Georges Simenon per la traduko de Daniel Luez. Daýras la redakta laboro pri Resurekto de Lev Tolstoj (tradukis Viktor Sapo¼nikov); kaj Sezonoj jam ricevis komencajn paøojn de La hobito de Tolkien, kiun tradukas d-ro Christopher Gledhill.

    En marto ni menciis pri la rendevuo de nia redaktoro kun Bill Auld, kies 75-jariøon Esperantujo festas æi-jare. Ni omaøos la jubileon de la skota Majstro per eldono de lia biografio kun multaj fotoj. Kvankam la tradukado de Pikviko aktuale stagnas, Sezonoj eble regalos la verdan popolon per alia traduko de la plej fama el la nuntempaj esperantistoj.

    Kelkaj aliaj projektoj estas preparataj, ekzemple, antologio de priesperantaj humura¼oj kaj satiroj Kvinpinta stelo. Ni konsideras reeldoni kelkajn elæerpitajn verkojn, sed ni ne tro rapidas, æar "eldoni estas facile, vendi -- malfacile".

    Øis novaj eldonoj!

    Halina Gorecka
     


    ESPERANTOLOGIO KOMPUTILE

    Komputiloj en la moderna mondo ne plu estas nuraj kalkuliloj. Ofte oni uzas ilin ankaý por lingve komuniki, por prilabori tekstojn, por prepari gramatikojn kaj vortarojn, por tajpi, legi, aýdi kaj paroli. Iom dramece oni povus supozi ke la futuro de lingvoj dependas de ilia komputila uzo.

    Tion montras i.a jena ekzemplo. Grandaj entreprenoj produktegas amasojn da leteroj al klientoj kaj aliaj. Nuntempe oni provas aýtomatigi la verkadon de tiaj leteroj. Post kelkaj jaroj en la oficeja korespondado oni eble bezonos nur prononci la nomon de la kliento kaj la kategorion de ties problemoj kaj demandoj por aýtomate produkti adekvatan leteron. Poste la oficisto bezonas nur voæe klarigi la detalojn al sia komputilo: eæ tajpado estos nenecesa.

    La entreprenoj þparos multe da mono uzante tiajn komputilajn programojn. Tial nuntempe programistoj havas grandan intereson pri ili. Æi tie kuþas grava danøero por malgrandaj lingvoj. Tiaj programoj estos ekproduktataj nur en grandaj naciaj lingvoj, precipe la angla. Tio siaflanke eble estos argumento por entreprenoj uzi nur tiu(j)n lingvo(j)n en sia ekstera komunikado. Kostos malpli produkti leteron en la angla ol eæ en la nacia lingvo de la oficisto. Ankaý Esperanto suferas malavantaøon: dum oni nuntempe investas miliardojn da eýroj en la produktado de anglalingvaj iloj, esperantistoj neniam povus trovi malgrandan eron de tiu sumo.

    La komputilado þanøos ankaý la esploradon de lingvoj kaj literaturo. La ekzisto de grandaj tekstaroj, ekz. en Interreto, kaj la ekzisto de komputilaj vortaroj kaj gramatikoj verþajne þanøos la metodon por multaj lingvosciencistoj. Estos multe pli simple pristudi kiel lingvo vere funkcias uzante komputilojn kaj komputilajn retojn.

    Ankaý la fakto ke multaj eldonistoj prilaboras elektronikajn dosierojn povos esti granda helpo al la esperantologo, se ni sukcesos iel fari tiujn dosierojn alireblaj por esploristoj. Krom tio, ankaý la publikigado de tiel akiritaj rezultoj estos multe pli facila kaj malpli kosta, se oni uzos elektronikajn forumojn.

    La Esperanto-movado kaj la esperantologio tial ambaý devas ekuzi la novajn rimedojn. Feliæe, la nombro da interesatoj pri komputila lingvistiko inter la esperantologoj estas tradicie relative alta, kaj krom tio multaj aliaj projektoj ne tradicie komputilecaj:

    La Esperantologia Konferenco de la æi-jara Universala Kongreso en Berlino pristudos la demandon kio estas farenda, farinda kaj farebla por plibonigi la elektronikan vojstrukturon de la lingvo. Kiel ni arkivu la ekzistantajn materialojn? Kiel oni povas profiti de ili? Kiel ni povos stimuli Esperantan lingvoteknologion?

    Fakuloj kiuj volas kontribui al la konferenco estas invitataj sendi kelklinian resumon por prelego 30-minuta al d-ro Marc van Oostendorp (Vakgroep Theoretische Taalwetensshap, Universiteit van Amsterdam, Spuistraat 210, NL-1012 VT Amsterdam, Nederlando); aý (prefere) retpoþte al oostendorp@rullet.leidenuniv.nl en askia formo. Oni akceptos proksimume 6 tiajn prelegojn.

    d-ro Marc van Oostendorp
     


    LIBROSERVO DE UEA ABUNDE VENDIS EN 1998

    Dank' al la granda UK kaj vigla eldona aktiveco de UEA, la libroservo de UEA saldis siajn vendojn en 1998 per la impona sumo de 297 165 gld. Tio estas 14% pli ol en 1997 (260 378 gld.) kaj 10% pli ol antaývidis la buøeto (270 000 gld.).

    Antaýe nur unufoje la vendorezulto estis pli granda. Tio okazis en 1988, kiam ekestis la apenaý rompebla rekordo de 365 935 gld., dank' al la escepta koincido de tri favoraj faktoroj. La æefa vendo-ondo de la eldona rikolto de la Jubilea Jaro realiøis en tiu posta jaro. Tiam aperis ankaý nova librokatalogo kaj, krome, UK okazis en Roterdamo. Normale UEA povas porti al UK maksimume kvaronon de la tuta sortimento de sia libroservo, sed en Roterdamo æio estis aæetebla. Ju pli riæas la oferto, des pli multas la vendoj. Tion montras la Malfermaj Tagoj de la CO, dum kiuj cento da klientoj aæetas tiom kiom oni vendas dum unu tago en UK.

    La lastaj jaroj estis øenerale bonaj por la æefa libroservo de nia movado. Tio rezultis unuavice el øia pli efika organizo i.a. per la Malfermaj Tagoj kaj per regulaj ofertoj al membroj en nepagipovaj landoj, al delegitoj k.a. celgrupoj. La vendoj estus eæ pli grandciferaj, se la æiama manko de laborforto ne prokrastus la aperigon de aktuala librokatalogo.

    La du akompanaj statistikoj listigas la plej furorajn titolojn. Unu montras la totalajn vendojn (æefe al aliaj libroservoj) kaj la alia la nombron de unuekzempleraj aæetoj æe la butiko en la CO (æefe fare de individuaj klientoj). La nombroj de unuopaj vendoj estas inkluzivitaj en tiuj de la totalaj vendoj. Entute la libroservo de UEA vendis 15878 ekzemplerojn de 1853 diversaj libroj, diskoj aý kasedoj, apud amaso da "diversa¼oj", t.e. insignoj, skribiloj ktp.

    Ambaý statistikoj reflektas la viglecon de la propra eldonado de UEA. El la 20 titoloj de la totalaj vendoj, 14 estas eldona¼oj de UEA aý (Pasporta Servo) de TEJO. El la 21 plej furoraj unuope venditaj titoloj 12 estas eldona¼oj de UEA/TEJO. La plej populara aýtoro estis denove William Auld, æi-foje kun tri titoloj (Pajleroj kaj stoploj kaj la tradukoj de Tolkien kaj Conan Doyle).
     

    Vendoj entute

    Internaciaj Ekzamenoj de ILEI/UEA 360
    Pasporta Servo 347
    Al lingva demokratio, red. M.Fettes kaj S.Bolduc 247
    Saluton! lernolibro de A.Childs-Mee 242
    Internacia Kongresa Universitato 1998 199
    Terminologia gvidilo, H.Suonuuti 162
    Monumente pri Esperanto, H.Röllinger 160
    Pajleroj kaj stoploj, W.Auld 137
    Faktoj kaj fantazioj, M.Boulton 131
    Esperanto post la jaro 2000, A.Kor¼enkov 130
    Kio ni estas kaj kion ni celas (provizora eldono) 121
    Ili vivis sur la tero, M. kaj B.Robineau 114
    Þlosilo sveda 106
    Tendaraj tagoj I, S.MacGill 95
    Diccionario de bolsillo Esp-espanol, Paluzie-Borrell 92
    Klara vortaro Esperanta-araba, G.Abraham 87
    Homaj rajtoj: demandoj kaj respondoj, L.Levin 86
    Dictionnaire de poche (franca-E-franca) 83
    Asteriks æe la olimpiaj ludoj, Goscinny/Uderzo 81
    Plena analiza gramatiko de Esperanto, K.Kalocsay kaj G.Waringhien 81

    Unuopaj vendoj

    Al lingva demokratio, red. M.Fettes kaj S.Bolduc 61
    Pasporta Servo 51
    Internaciaj Ekzamenoj de ILEI/UEA 50
    Tien, J.Valano 45
    Esperanto post la jaro 2000, A.Kor¼enkov 42
    Terminologia gvidilo, H.Suonuuti 40
    Homaj rajtoj: demandoj kaj respondoj, L.Levin 35
    Pajleroj kaj stoploj, W.Auld 34
    La manto, P.Mährti 33
    Zamenhof kaj judismo, A.Cherpillod 32
    Faktoj kaj fantazioj, M.Boulton 31
    Saluton! lernolibro de A.Childs-Mee 31
    Monumente pri Esperanto, H.Röllinger 30
    Antologio latina I-II, G.Berveling 27
    La bona lingvo, C.Piron 26
    Kulturo kaj teknologio, A.Urevbu 26
    La reveno de la reøo, J.R.R.Tolkien 26
    Nederlands-Esperanto-Nederlands, A.J.Middelkoop 25
    Saluton! (kasedo al la lernolibro) 24
    La æashundo de la Baskerviloj, A.C.Doyle 23
    Amparolo, I.Nemere 23
    Gazetara Komuniko de UEA
     


    INTERNACIAJ EKZAMENOJ EN LA BERLINA UK

    UK-84: EmblemoDum la 84a UK en Berlino okazos la Internaciaj Ekzamenoj de ILEI/UEA je la elementa kaj meza niveloj. Ili konsistos el tri partoj: gramatika antaýtesto, skriba parto kaj parola parto. Nur la sukcesintoj en la gramatika antaýtesto rajtos partopreni la skriban parton kaj, atinginte en la skriba parto la sukceslimon de 60 poentoj, ankaý la parolan parton.

    Pro praktikaj kialoj maksimume 24 kandidatoj povos ekzameniøi. Pro tio anticipa sinanonco estas konsilenda. Oni anoncu sin, prefere antaý 1 jul., æe la sekretario de la Internacia Ekzamena Komisiono (IEK), Middenweg 587, NL-1704 BH Heerhugowaard, Nederlando; retpoþto hagen.esperanto@wxs.nl.

    Samtempe oni pagu la speciale favoran ekzamenkotizon de 40 NLG al la UEA-kontoilek-a aý rekte al la kasisto de IEK: B. Andreasson, Södra Rörum pl 455,SE-242 94 Hörby, Svedio; poþta øirkonto 682117-7 (Stockholm). Kaze de nereprezentiøoaý nesukceso en la antaýtesto oni rericevos 25 NLG.

    Se la maksimuma nombro de ekzamenotoj ne jam estos atingita, eblos sinanonci surloke en la kongresejo æe la ILEI-budo je dimanæo. Tiam la ekzamenkotizo estos 60% de la MA-kotizo por la loølando de la kandidato.

    IEK aparte atentigas la delegitojn de UEA pri la rekomendo de la Estraro de UEA, ke" delegitoj atingu almenaý la nivelon de la Meza Ekzameno".

    Hans ten Hagen


    PER ESPERANTO PRI LA VJETNAMA MILITO

    Ni organizos fakan kunsidon pri "Vjetnama Milito", kiel la 4an simpozion pri rilathistorio, kadre de la 2a Azia Kongreso en Hanojo (22-25 aýg. 1999). Ni petas aktivan partoprenon kun raporto, precipe el la koncernaj landoj, Usono, Japanio, Koreio, Æinio kaj kompreneble el Vjetnamio.

    La kunsido temos pri la "Vjetnama Milito", kiu finiøis per venko de vjetnamoj kaj donis bazon por la nuna Vjetnamio, kaj øi estas tre grava ne nur por øi sed ankaý por aliaj koncernaj landoj. Sed 25 jarojn post la milito (1961-1975), oni nun ne multe parolas pri øi kaj emas forgesi.

    Tamen la venonta Azia Kongreso estas la unua internacia E-kongreso en Vjetnamio, kie kolektiøos aziaj esperantistoj kaj espereble ankaý el Usono por gratuli tiun evoluon de Vjetnamio, kiu ebligas al øi havi tian æi kongreson. Sed aliflanke, kiel esperantista kongreso, havanta pli objektivan historian rigardon, øi estas la plej taýga okazo retrorigardi tiun historian okaza¼on por nia pli bona posta rilatiøado.

    Bedaýrinde, ni ne estas fakuloj pri historio, nek politikaj gravuloj, sed multaj el ni mem travivis tiun tempon kaj spertis la militon en sia propra vivo. Do ni povas pensi la aferon el tia nivelo kaj plue havas lingvan avantaøon -- Esperanton.

    Gravas ke ni ne forgesu, foje kaj foje atenti pri la pasinteco. Kaj ankaý gravas kompari la de-registaro-preparitan historion pri unu sama afero. Tiel ni povas atingi pli objektivan kernon de la afero.

    Konsciaj esperantistoj interþanøu en Esperanto opiniojn kaj informojn pri la milito, kaj retrorigardu la militon por pli bona futura kunlaboro inter koncernaj esperantistoj, konvene al la øenerala temo de la kongreso, "Kunlaboro por Paco, Stabileco kaj Disvolvo".

    Kion ni faros en la faka kunsido:

    1. Retrorigardos la militon koncize laý preparita dokumento. Interalie aparte studos, kion esperantistoj faris rilate al la milito.

    2. Komparos priskribon pri la milito en nacia lernolibro por 15-18-jaruloj, ekzemple lernolibro pri historio k.a.

    3. Interþanøos proprajn spertojn pri la milito. En tiu rilato, raportoj el Vjetnamio gravas. Kaj rilate al tio, mi petas al vi prepari koncernajn raportojn.

    Por detaloj kontaktu nin:

    Takadono 4-13-3, Asahi-ku, Oosaka-si, 535-0031 Japanio.

    Rete: tomtom@ann.hi-ho.ne.jp

    Nisio Tutomu Kata
     


    VERDA LONGMARÞO

    La inaýgura ceremonio de la marþado okazis matene de la Novjara Tago de 1999 en Lianyungang -- la komenco de la Azia-Eýropa Fervojo. Æeestis reprezentantoj de la urbestroj de Huangshi kaj Lianyungang kaj reprezentantoj de E-organizoj de la du urboj, eæ geknaba orkestro!

    Post unu monato, 31 jan. la marþanta grupo atingis urbon Zhengzhou, unu el la plej æefaj fervojnodoj en Æinio kaj la unua provinca æefurbo sur la vojo. La triopa reprezentantaro de E-asocioj tie renkontis la grupon kaj kune kun la marþantoj pasigis renkontiøojn kun lokaj esperantistoj kaj akcepton de la urbaj instancoj.

    8 feb. la karavano atingis la urbon Luoyang, tre mondfama pro sia antikveco kaj abundaj historiaj vizitindejoj. Øis tiu urbo, la karavano jam iris deknaýonon (1/19) de la tuta vojo. Laý la plejlasta informo, la karavano jam atingis urbon Lingbao en prov. Shaanxi kaj antaý øi estos mondfama antikva urbego Xi'an.

    La karavano pli kaj pli alkutimiøis al sia piedirado kaj severa kaj malkomforta, eæ suferata vojaøa vivo. Komence la karavano iras æiutage æirkaý 20 km. La karavano ordinare estas akceptita en malgrandaj fervojstacidomoj kaj tranoktas en simpla gastigejo de la stacidomoj. Pro tio oni þuldas multon al s-ro Li Shen, prezidanto de Æina Sekcio de IFEF, emerita øenerala inøeniero, eksa altranga estro de unu el la plej gravaj fervojretoj en Æinio. Tamen kelkfoje la karavano devas tranokti sur benko en pasaøera atendejo de stacidomo, dormante en dormsako je frida temperaturo de 3-10 gradusoj sub la nulo.

    La planita marþlinio estas: Æinio (Lianyungang, Xuzhou, Shangqiu, Kaifeng, Zhengzhou, Xi'an, Baoji, Lanzhou, Jiuquan, Ulumuqi) -- Kaza¶stano -- Ruslando (Jekaterinburg) -- Belorusio (Minsk) -- Pollando (Varsovio) -- Germanio (Berlino) -- Nederlando (Roterdamo).

    Zhang Danchen
     


    AIS EN MEKSIKIO

    La Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) San-Marino iras ekster-Eýropen: en Meksikio fondiøis landa asocio, kiu promesas iam fariøi plenrajta filio de AIS. Danke al la iniciato de prof. Feldmann-Gonzales jam okazis multe atentata preleg-serio en pluraj Meksikiaj universitatoj, interalie en Mexicali, Celaya, Meksikurbo kaj Monterrey.

    Ankaý en Eýropo æi-jare okazos AIS-aranøoj. Du plenaj SUS-konferencoj komence de majo en Bydgoszcz (PL) kaj aýguste-septembre en San-Marino/Rimini ampleksos ne nur kursan, prelegan kaj kadran programojn, sed ankaý publikajn studfinajn ekzamenojn. Dum la paska IJF de Itala E-Junularo kaj dum la Berlina UK okazos studad-sesioj, kiuj ofertas al la festivalanoj kaj kongresanoj aktualajn sciencajn informojn kaj iom da akademia etoso, sen iu kromkosto.

    Kun la disvastiøo de la AIS-aktiva¼oj plioftiøas la demandoj, kial AIS laboras laý sufiæe striktaj regularoj. Ekzemple øi aranøas studfinajn ekzamenojn nur dum SUS-konferencoj anoncendaj monatojn antaýe, æe kiuj nur efektivaj membroj de AIS rajtas gvidi kursojn. Tio povas kaýzi la impreson, ke AIS senbezone komplikas la vivon aý ne fidas al eksteruloj.

    La vera kaýzo estas, ke striktaj reguloj necesas por protekti la reputacion de AIS. Se iu grupo da homoj spontane ie kunvenus, disdonus diplomojn kaj senspure malaperus, neniu konsiderus tiujn diplomojn seriozaj. Tial AIS antaýanoncas siajn ekzamenojn kaj faras multon por ebligi postan kontroladon de æiuj detaloj. Tiel agas æiuj seriozaj universitatoj, kaj AIS, kiu agas plurlande kaj sen konstanta instruejo, devas eæ pli atenti tiajn procedurojn.

    AIS esperas, ke øiaj anoj kaj kunlaborantoj komprenas la regularojn kiel helpilojn al utila laboro kaj ne kiel malhelpan balaston. Por la homoj, kiuj volas partopreni en AIS-kurso, reguloj ja kvazaý ne ekzistas, kaj seriozaj studentoj æie devas sekvi reglamenton.

    Reinhard Fössmeier
    inform-ofico de AIS
     


    NE NUR SALUTKARTOJ

    Multajn fruktojn donis lastatempe la agadoj de Hungaria E-Asocio direktitaj al diversaj tavoloj de influhavaj personoj. En decembro estis dissendita la hungarlingva perioda¼o de HEA Eýropa Unio kaj la lingva demando al æiuj parlamentanoj de Hungario kun la salutletero de la prezidanto de HEA Georgo Nanovfszky. Plurdek parlamentanoj eæ ne nur salutkartojn sendis, sed esprimis sian simpation kaj ofertis sian subtenon al la celoj de HEA.

    En januaro unuhora viva intervjuo kun Oszkár Princz, øenerala sekretario de HEA, estis dissendita en la radiostacio "Melodio" þatata æefe de junuloj.

    Tridekpaøa studo de László Gados, kunredaktoro de Eýropa Unio kaj la lingva demando, aperis en la prestiøa revuo Gazdaság és Társadalom (Ekonomio kaj socio), en kiu publikigas artikolojn la plej konataj fakuloj de tiuj temoj en Hungario.

    Oszkár Princz
     


    PASPORTO AL LA TUTA MONDO. EKZERCOJ AL LA TUTA PASPORTO

    Aperis vidbenda kurso Pasporto al la Tuta Mondo, verkita de Paýlo Gubbins (Britio) surbaze de teksto de Edwin Grobe (Usono) kaj registrita en Kalifornio kun internacia aktoraro. Kvar lecionoj okupas du horojn.

    La kurso estas por lernantoj de ajna aøo; en la bendo oni parolas nur Esperanton. Øi ekiras de la nula punkto; la materialon oni prezentas iom pli dense ol en Mazi en Gondolando kun la akuzativo enkondukita en la kvara leciono. La bendo prezentas situaci-komediajn scenojn, kun aldonitaj instrutemoj.

    La kurso uzas vivajn aktorojn, kiuj prezentas la familion Bonvolo (greka filozofo kaj dancistino la gepatroj, atleto, skulptistino kaj juøistino la gefiloj -- æiuj en kostumoj konformaj al la metioj). Ekster la familio, venas þafista gasto el Nov-Zelando, vendejestrino kun problemoj, kaj iom surda detektivo -- do, krimo, aý supozo de krimo, nu... multaj miskomprenoj.

    La bendoj aperis kun presita scenara teksto, kun gramatikaj resumoj. ELNA petis al ILEI verki ekzercojn, per kiuj lernantoj sisteme testu kaj provu siajn sciojn. Vidbendo malfacile prezentas la kompletan lingvon, profundigon kaj kompletigon oni provizu per ekzercoj. La bendon uzos soluloj kaj grupanoj kun gvidanto; la ekzercoj provas kontentigi la bezonojn de ambaý kategorioj.

    Grand-formatan 72-paøan apogan ekzerco-kajeron sub la titolo Ekzercoj al la Tuta Pasporto pretigis Stefan MacGill, la komisiito de ILEI pri eldonado, kun bildoj de Gejl Lucas. Fine de la ekzercoj aperas konsiloj al gvidantoj, respondoj al la ekzercoj, laýlecionaj kaj alfabetaj vort-listoj, laýleciona tabelo de gramatiko, bazaj strukturoj, komunikaj taskoj kaj benda resumo.

    La kompleto (bendoj PAL aý NTSC, scenara teksto, ekzercoj) aæeteblas æe ELNA (90 USD) aý UEA (174 NLG). La ekzercaro aparte mendeblas ankaý æe ILEI (pf. 193, HU-1368 Budapest, Hungario).

    ILEI
     


    KALENDARO EN LA RETO

    Mi alþutis la aktualigatan version de la Plena Kalendaro al nia retpaøejo:

    Http://www.hungary.net/esperanto/eventoj1.htm

    La kalendaro estas havebla ankaý per retpoþto. Por ricevi øin sendu mesaøon al kalendaro@esperanto.org, enhavo kaj temlinio ne gravas.

    Estas bonvenaj rimarkoj, kompletigoj, korektoj.

    Laýintence øi devas servi 4 celojn:

    -- por vojaøemuloj servi per fidindaj informoj (aranøoj, organizaj adresoj, retpaøoj)

    -- por organizantoj certigi reklam-eblon por informi pri sia aranøo

    -- por organizantoj doni la eblecon anticipe kontroli la planitan daton de onta aranøo por eviti eventualajn koliziojn

    -- funkciigi fidindan servon pri "impona" listo, utiligebla en ekstera propaganda laboro.

    László Szilvási
     


    KURTE

    230 litoviaj kaj kelkaj alilandaj e-istoj partoprenis la 34an kongreson de LitEA en Vilnius. LitEA havas individuajn 980 membrojn; øi ricevis 17 mil lidojn de la Ministerio de Kulturo, 10 mil lidojn de la distrikta municipo de Lazdijai k 3 mil lidojn de la Akcia banko de Þiauliai. 240 personoj finis la aýtunan kurson en Vilnius. Litova Stelo (1000 ekz.) havas 360 pagintajn abonantojn. LitEA funkciigis sian filion en la centro de Vilnius. Povilas Jegorovas estas reelektita kiel prezidanto de LitEA. (Litova Stelo)

    En publika seminario pri "Lingvo kaj homaj rajtoj" (12 dec., Seulo) de Korea E-Asocio k Korea Lingvistika Asocio partoprenis æ. 60 personoj. (Esperanto)

    La urbestro de Torcy (Francio) kaj la prezidanto de la loka E-kulturcentro Jean-Michel Girbes 22 nov. plantis "arbon de amikeco" k subskribis plurlingvan konvencion pri "universala rajto -- universala lingvo". (Esperanto)

    Februare 125 gejunuloj eklernis E-ton en la Scienca Universitato "Lajos Kossuth" en Debrecen (Hungario); la kurso finiøos en junio per studfina ekzameno. (Interredakore)

    Unu el stratoj de Sarajevo ricevis nomon de Kasim Hadzic, siatempe gvida islama intelektulo kaj fervora e-isto. (Kataluna Esperantisto)

    Liberecana revuo La Lletra A en Reus (Katalunio) aperigas lecionojn de E-to. (Kataluna Esperantisto)

    Laý la lasta Adresaro, SAT havas 1250 membrojn en 779 urboj de la mondo; plej multaj loøas en Peterburgo (27), Parizo (23), Zajeæaro (16), Moskvo kaj Roterdamo (po 14) k Bruselo (12). (Sennaciulo)

    5-9 mar. en Kyiv (la æefurbo de Ukrainio) sukcese okazis la 11a EoLA, organizita de Mikaelo Lineckij, Natalia Ivanova k.a. kun æ. 110 partoprenantoj. Æeestis pluraj gastoj el Eýropo, interalie konataj kantistoj JoMo k Georgo Handzlik. (Grigorij Arosjev)

    Pro sanproblemoj de la redaktoro Stano Maræek kun sekva paneo de la aperritmo kaj malkresko de la abonantoj estas finita la eldonado de Esperantisto Slovaka. (Starto)

    21 dec. kvincento da gastoj øuis teatra¼on k solenan bankedon en la prestiøa Zagreba teatro Kerempuh okaze de la 25-jara jubileo de la E-ta aktorado de Vida Jerman. (Esperanto)
     


    DE A.T.S. AL Æ.A.L.

    6-7 feb. en Æeboksaro (æefurbo de Æuvaþio) okazis Aktivul-Trejna Seminario (ATS) pri la temo "De klubo al organizo". La seminarion organizis SEJM, JEAÆR (Junulara E-Asocio de Æuvaþio) kaj Respublika domo de instruistoj. Krom æeboksaranoj partoprenis reprezentantoj el Moskvo kaj Uljanovsk, entute -- pli ol 20 personoj.

    Estis pristuditaj bazaj informoj pri kluboj kaj organizoj, interrilatoj en kolektivo, laboro kun amaskomunikiloj, k.a. Granda parto de la seminario pasis kiel trejnadoj kaj diskutoj pri diversaj temoj (amaskomunikiloj, gvidoreco, disvastigo de E-to, k.a.).

    Æiuj rimarkis nekutiman seriozecon de la aranøo, kiu tamen plaæis al æiuj, kaj la organizantoj decidis daýrigi programon kaj organizi serion de similaj seminarioj sub la nomo de "Æeboksara Aktivul-Lernejo" unufoje en monato, dum unu el dimanæoj.

    14 mar. okazis la unua seminario el la serio, kun la temo "Specifo de radio, kiel amaskomunikilo". Øi celis lertigi esperantistojn en eksteraj rilatoj. La programo konsistis el duhora prelego de Jekaterina Jevlampijeva, kiun sekvis trihora trejnado. La partoprenantoj ricevis la taskon memstare prepari iun el la proponitaj specoj de radioelsendoj (intervjuon, rakonton, enketadon, raporta¼on, ktp). La trejnado finiøis per analizo de faritaj programeroj kun komuna korektado de eraroj.

    La aranøon partoprenis esperantistoj el Æeboksaro kaj Uljanovsk. La sekva seminario okazos komence de aprilo.

    Konstantin Vi¶rov
     


    INTERESO NE FALAS!

    Kvankam la vetero en Tomsk ne similas al printempa, la homoj "vekiøas" kun la unuaj printempaj sunradioj, kaj 29 personoj are venis al kurso de Esperanto. Tiom neatendita amaso eæ kaýzis problemeton, æar la Tomska E-klubo ne havas propran ejon kaj øuas bonvolemon de la Palaco de kreado por lernejanoj. Por unuaj lecionoj venadis po 20 homoj, pene enþovantaj sin en malgrandan klasæambron, kiun oni disponigis al ni.

    La kurson gvidas brava instruistino Lena Katajeva, kiu nur antaý unu jaro mem venis al elementa printempa E-kurso de Ljuba Prudæenko. Lena havas universitatan kleron kaj laboras en lernejo.

    Post la forveturo de Ljuba Prudæenko al Norvegio, tomskaj esperantistoj afliktiøis, æar Ljuba dum pli ol 5 jaroj animis la kluban vivon en Tomsk, jen gvidante kursojn, jen zorgante pri ejoj. Feliæe, la providenco favoris nin, kaj Lena daýrigas tre malfacilan, tamen noblan laboron -- instruado de Esperanto en Tomsk.

    19 MAJ 1999 Tomska E-klubo festos sian dudekjariøon. Nur manpleno de sociaj organizoj en Tomsk havas similan aøon, æefe turistaj kluboj.

    Æio komenciøis tre modeste. Kelkaj amikoj -- Aleksej Birjulin, Anatolo Gulidov, fratoj Þljafer k.a. -- ¼us studinte la lingvon, dum eksterurba pikniko æe senøena lingvopraktikado, konstatis ke E-kluboj funkcias en Novosibirsk, Krasnojarsk, Barnaul, Omsk, Me¼dureæensk kaj en multaj siberiaj urboj, nur en Tomsk ne estas. Do ili fondis la klubon. La klubo tiel aktive komencis agi, ke la etoso sentiøas eæ post 20 jaroj.

    La nuna estraro preparas vastan programon por celebri la datrevenon. Sendu gratulojn al ni!

    RU-634055 Tomsk-55 a/k 2289.
    Rete: gbasov@hcei.tsc.ru

    Gennadij Basov
    vicprezidanto de TEK
     


    GIMNAZIANOJ LERNAS KAJ KANTAS

    20 feb. en la peterburga gimnazio 271 okazis unu-kaj-duona-hora E-koncerto kadre de aranøo, dediæita al fremdaj lingvoj, studataj en la gimnazio. Antaý la gimnazianoj, iliaj gepatroj kaj aliaj interesitoj koncertis blindaj esperantistoj el EK Amikaro. Fama peterburga ensemblo Blua Ponto plenumis novajn kantojn; kelkajn kantojn prezentis E-lernantoj de la gimnazio. Kiel æiam, tre plaæa estis la kantado de Ludmila Titova. Ekspozicio Esperanto per la okuloj de infanoj konatigis la publikon kun la vojaøoj, korespondo, pentra¼oj, fotoj de la junaj esperantistoj.

    Esperanto estas instruata en la gimnazio jam dum 8 jaroj.

    Svetlana Miroþniæenko
     


    ESPERANTO INTER LA HOBIOJ

    28 feb. E-Klubo de Ivanovo (regiona centro 300 km nord-oriente de Moskvo) organizis 3-horan festivalon "Hobioj", kiun partoprenis æ. 150 homoj. Dum la unua parto de la festivalo estis prezentitaj diversaj hobioj: biciklado, vojaøado, petveturado kaj multaj aliaj, sed unuavice -- Esperanto, inkluzive de duonhora E-kurso.

    Estis kvar 30-minutaj "blokoj" da prezentoj. Gvidantoj de la prezentoj rakontis pri siaj temoj, respondis demandojn kaj laýeble ilustris siajn rakontojn. Esperantistoj ilustris per ¼urnaloj, gazetoj, libroj k.a. La prezentojn sekvis koncerto, kiun æeforganizis E-ensemblo Ekvinokso. La koncerton partoprenis kelkaj konataj urbaj kantistoj.

    La festivalo okazis omaøe al Lena Lebedeva, forpasinta fine de februaro antaý 2 jaroj. La festivalo iøos æiufebruara, kaj oni atendas sekvafoje pli interesajn (kvante kaj kvalite) prezentojn.

    Grigorij Arosjev
     


    TI¦VINA KURSO

    Per solena ekzameno finiøis la elementa kurso de la Ti¶vina EK (pri øia komenco legu en LOdE. 1998: 12). Post la ekzameno la kursfinintoj ricevis atestojn kaj aliøis al la klubanoj æe granda tablo. Æiuj frandis bongustajn tortojn kaj belajn kantojn, kiujn la kursanoj lernis dank' al la instruisto -- Mikaelo Bronþtejn.

    Viktor Kandalinskij

    Foto el Ti¶vin
    Sur la supra foto: Pri la sukceso de la kurso diras ne nur la atestoj, kantoj kaj tortoj, sed ankaý la feliæaj postekzamenaj ridetoj.
     


    FUÞE PRI ESPERANTO EN GDR

    En LOdE. 1999: 2 la okcidentgermana studento Ziko Marcus Sikosek (ZMS) artikolis pri la situacio de Esperanto en GDR.

    Menciante la libron de Lins, ZMS pravas, ke dum la 50-aj jaroj la esperantistoj en GDR ne rajtis organiziøi kaj multaj havis malfacila¼ojn.

    Æar mi mem travivis (kaj eble iom influis) la historion de Esperanto en GDR, mi faru kelkajn rimarkojn, ne por prilumi miajn "valorajn laborojn" (kiel flatumas ZMS), sed por øustigi la prezentitan bildon. Jam en 1957 mi ekokupiøis pri Esperanto, kunlaboris por reorganizi la movadon en GDR kaj kunklopodis doni al øi evolueblojn laý la konkretaj kondiæoj en la lando. Ekde 1968 mi estis unu el la "oficialaj GDR-esperantistoj" kaj "reøim-samideanaj oficialuloj", estis estrarano "de la komunisma asocio" (1968-1990 kiel sekretario de GDREA, post tio kiel sekrete elektita vicprezidanto de GDREA øis la unuiøo kun GEA, tiu okcidentgermana organiza¼o, kiu ja "flatis" al tiaj uloj kiel mi).

    1. En la artikolo tre øenas min la aludo al la naziismo lige (æu kompare?) al GDR ("same kiel la naziaj kaj nazidependaj reøimoj...", "samdirektigo").

    2. Al la sama direkto apartenas la ofta atributo "komunisma" (sen difini, pri kio temas). Øi estas por ZMS sloganisma klabo, kiu anstataýu argumenton kaj i.a. havas la funkcion supozigi certan identecon de la "þarøita historio de la komunismaj diktaturoj" aý "komunismaj reøimoj". Tamen, objektiva kaj honesta rigardanto scias, ke la diferencoj inter la "komunismaj" landoj kaj iliaj Esperanto-movadoj estis tre grandaj.

    3. ZMS mencias, ke "senþancela subteno de la komunisma politiko" estis kondiæo por la laýleøa organiziøo de la esperantistoj en GDR. Tamen, ekzistis diversaj eblaj gradoj de ligiteco al GDR kaj øia reøimo. Æiukaze en GDREA bone kunlaboris diversopiniaj, diversreligiaj, diverspartiaj kaj senpartiaj membroj.

    4. Tio funkciis øuste en Kulturligo (KL), kiu estis tiom liberala, ke la nuntempaj æasantoj de veraj kaj inventitaj komunistoj en la unuigita Germanio kategoriigis la organiza¼on "ne-reøim-proksima" (nicht staatsnah, [!]). En KL ekzistis nek kantistoj nek kolombo-bredistoj, sed ja du asocioj (filatelistoj kaj esperantistoj), kvin societoj (pri naturprotektado, fotografia arto, protekto de kulturaj monumentoj, regiona historio kaj bibliofiloj) kaj æ. 20 aliaj fakaj strukturoj (i.a. grupoj por literaturo kaj arto, kluboj de intelektuloj, universitataj grupoj k.s.)

    5. Ridindas la atakoj kontraý UEA kaj TEJO. ZMS foje legu la Finan Akton de Helsinki (1974) aý informiøu pri la nova politiko rilate al orientaj landoj ("Neue Ostpolitik") iniciatita de Willi Brand.

    6. Por distordi la bildon pri tiuj GDR-esperantistoj, kiuj "vivis malpli feliæe ol la reøim-samideanoj", ZMS eæ ligas aferojn neligeblajn. Kiujn rilatojn al GDREA havas liaj konatoj, æe kiuj oni trovis sekretajn aýskultilojn aý kiuj ne rajtis studi pro rifuzo de militservo?

    7. La nedomina influo de verdaj sektemuloj en la diversnivelaj gvidantaroj de GDREA ne estis rezulto de "subpremo", por kiu -- laý ZMS -- ni gajnis la "konsiderindan agnoskiøon de la þtato", sed de serioza agado kaj kreo de atmosfero, kie superverdismo ne bone floris. Kio, cetere, estas la jam sufiæe terura "Tradicia Esperanto-Ideologio", kiun ni anstataýis en GDR per tiu "multe pli terura malbona¼o, nome marksismo-leninismo"?

    8. Pri la rilato de GDREA al SAT ZMS pravas. Tiu rilato (do ankaý mia persona) estis simile dogma kaj unuflanka kiel la oficiala teorio pri la laborista movado en GDR.

    9. La membrojn ni taksis æ. 2000 laý la statistikoj de KL kaj la ekzempleroj de der esperantist, abonitaj per la þtata poþto (la revueto entute aperis kun eldonkvanto de 5000 ekzempleroj, de kio multo iris ankaý eksterlanden, aparte en Sovetunion). Æiu membro de GDREA estis kiel tia indikita en la øenerala kulturliga membrokarto. Nemalmultaj esperantistaj aktivuloj, eæ membroj de estraroj de GDREA, indikis alian fakon, sed nur unu (ekz. filatelio, foto-arto ktp.) en la KL-karto. La kaýzoj, ke nur malmultaj membriøis en GEA estas multaj, i.a. øenerala nebonfarto de multaj orientgermanoj en la novaj okcidentaj strukturoj kaj medioj, forfalo de iuj specifaj motivoj okupiøi pri Esperanto (multaj nun pli intensive ol siatempe en GDR lernadas la anglan aý aliajn lingvojn), aliaj laborprincipoj de GEA, manko de tempo pro profesia novorientiøo, manko de mono pro senlaboreco kaj senkompare pli altaj membrokotizoj, partoprenkostoj por aranøoj, abonpagoj ktp. Ankaý de aliaj iamaj GDR-organiza¼oj aliøis al la okcidenta simila organiza¼o øenerale nur inter 10-20 %.

    10. La lingva nivelo ne estis pli bona aý malpli bona ol en æiu alia esperanta organiza¼o.

    11. En GDREA fakte ne estis malmulto farita por subteni kaj evoluigi junularan agadon. Tio ne kontentigis la gejunulojn. Sed pro la øenerale rigida þtata junulara politiko ne estis multe þanøebla, ankaý ne en KL.

    12. Pri la memstarema Esperanto-Ligo en Saksio-Anhaltio (ELSA) juøu tiuj, kiuj ankoraý agadas en la organiza¼o.

    Konklude: Bazo por juøo estu bona scio pri faktoj kaj konkretaj historiaj kondiæoj, klopodo pri objektiveco kaj honesteco. Ne mirinde, ke multegaj (jes multegaj) orientgermanoj estas frustritaj pro la "unuiøo". Unu el la kialoj estas, ke tro da æionsciaj kaj memfidaj okcidentgermanoj klarigas al la iamaj GDR-anoj, kiel ili vivis kaj laboris.

    Detlev Blanke


    El "Gvidprincipoj de GDREA"

    GDREA-konferenco'81: Emblemo
    La Asocio estas parto de Kulturligo; la membreco en la asocio realiøas per la membreco en Kulturligo. La Bazaj Taskoj de Kulturligo kaj tiuj Gvidprincipoj determinas la enhavon de la laboro de la Asocio.

    Surbaze de la humanismaj celoj de la laborista klaso, konfirmitaj denove per la decidoj de la X-a Partia Kongreso de SUPG, la membroj de la Asocio aktive kunagadas æe la elformado de la disvolviøinta socialisma socio en GDR...

    La esperantistoj organizitaj en la Asocio ... sentas sin solidare aliancitaj kun æiuj kontraýimperiismaj kaj progresemaj fortoj en la mondo kaj decide kontraýas æiujn formojn de imperiisma subpremado, kontraýkomunismo, novfaþismo kaj rasismo.

    Akceptita de la IIIa Centra Konferenco de Esperantistoj en Kulturligo de GDR, la 24an de majo 1981 en Karl-Marx-Stadt.

    Der esperantist. 1981: 4
     


    PRI NIAJ ERAROJ KAJ MISDECIDOJ NI JAM DISKUTIS

    Kun granda intereso mi legis la artikolon "GDR kaj Esperanto" de Ziko Marcus Sikosek (LOdE. 1999: 2). Mi mem esperantiøis en 1956 kaj ekde tiam kontinue kaj aktive partoprenis la movadon de Esperanto en GDR. Ekde 1990 øis nun mi prezidas la landan estraron de Meklenburgio-Pomerio. Mi konas kaj travivis æiujn belajn kaj malagrablajn aferojn antaý kaj post la oficialiøo de Esperanto en GDR.

    Kulturligo kaj GDREA ne þvebis en politika vakuo, kaj la registaro kaj reganta partio ja postulis lojalecon de æiuj, do ankaý de Esperantistoj kaj iliaj estraroj. Tio estis kontinua konflikta punkto, ankaý inter la individuaj movadanoj, æar la kontaktoj ja estis tutmondaj, la vojaøoj al nesocialismaj landoj preskaý ne eblaj.

    Tutcerte estis multaj kritikindaj problemoj rilate al GDREA, sed tamen ni trovis sub la þirmo de Kulturligo relative senøenan, fekundan kaj memstaran laborkampon, kio ekster øi tute ne eblus. Esperanto, paþon post paþo atingis altan socian prestiøon kaj ni en tre diversaj grupoj (de lernejo øis universitato) povis instrui Esperanton ktp. GDREA havis sian propran estraran strukturon, øis la centra estraro de øi estas personoj el la baza, lingvopraktikanta movado, la elektoj æiam estis laý statuto sekretaj, kaj æiuj estraranoj de æiuj niveloj devis submeti sin je tiu proceduro.

    Pri niaj eraroj kaj misdecidoj ni jam siatempe multege diskutis, sed ni samtempe devis zorgeme atenti la diferencojn inter niaj voloj kaj realismaj ebloj. Æiu politika mispaþo povus kaýzi øenon aý eæ malpermeson de Esperanto kun katastrofaj konsekvencoj por nia movado. Kiu volis transpreni tiun respondecon?

    Por kunlabori kaj en la centra estraro kaj en la aliaj, ne gravis la membreco en iu partio, sed la intereso pri honorofica laboro por Esperanto. Mi memoras en niaj estraroj membrojn de æiuj GDR-partioj kaj anojn de diversaj religiaj konfesioj. Indas tamen rememorigi, ke post la unua mondmilito la politike organizitaj komunistoj kaj socialdemokratoj tre aktive partoprenis kaj formis la Esperanto-movadon. Feliæe, kelkaj el ili povis peri la valoran sperton al GDREA.

    Tute prave s-ro Sikosek metas fingron sur vundon, kiu øis nun ne saniøis. Æu vere membroj de GDREA estis æirkaý 2 mil? Æu ili kapablis paroli Esperanton? Æu ili praktike ekzistis? La nealiøo de nia membraro al GEA estis por ni granda hontiga surprizo kaj þoko.

    Niajn centrajn kunvenojn partoprenis øis 200 personoj, nia asocia revuo aperis en 6 mil ekzempleroj. La eldonkvanto de niaj multaj E-libroj nombris en miloj ktp. En Meklenburgio-Pomerio aktivis æirkaý 250 lingvoamikoj, en nia SEFT (Somera E-Familia Tendaro) entute partoprenis 300 amikoj el GDR. La lingvo de niaj aranøoj estis Esperanto. Kie ili estas nun?

    En Meklenburgio-Pomerio ni dissendis leterojn kaj petis, ke oni informu nin pri la kaýzoj de la pasiviøo. Unu el la argumentoj estis:

    "Nun ni havas la øustan monon, liberecon kaj povas sen Esperanto bonege vojaøi. Dum GDR-tempo Esperanto estis fenestro al la granda mondo. La Esperanto-rondoj krome estis bona niæo por aranøi nian vivon inter amikoj."

    Paske 1991 okazis en Munkeno la unuiga kongreso de ambaý E-Asocioj. Mi partoprenis æiujn kunvenojn je GDR-flanko. Dank' al la amika helpo de GEA ni bone paþis sur la novan leøan terenon. Same harmonie kaj korekte okazis la unuiøo en Munkeno, kaj mi øojas, ke ankaý poste sukcesis la integriøo de orient-germana amikaro en æiuj strukturoj de nia komuna GEA. S-ro Sikosek proponu: kun kiu devis kontrakti en 1991 okcident-germana GEA, se ne kun la legitimita GDREA? Tio estas vere absurda ideo! Ja tiel oni unuigis ambaý Germaniojn; æu iu lando de GDR unuope almembriøis?

    La afero de ELSA (E-Ligo de Saksa Anhaltio) estis nur marøena epizodo kun senrimarkinda rezulto, æar nur unu persono el ELSA bezonis kaj øuis tiun unikan unutagan debuton, kaj kiu poste tute malaperis el nia movado.

    S-ro Sikosek menciis, ke oni bezonas certan tempan kaj personan distancon por objektive prijuøi historian fenomenon. Li pravas. Sed la homoj, kiuj travivis konkretan historian epokon, devas fiksi kaj sisteme dokumenti æiujn faktojn, ke la posta generacio povu prilabori la historion. Mi invitas lin kaj aliajn homojn partopreni seriozan prilaboron de niaj historioj; oni nepre bezonas diversajn alir-metodojn kaj vidpunktojn por pli klare kompreni kaj komprenigi niajn agojn.

    Werner Pfennig
     


    PRI PAGOPETOJ

    Fine de februaro en la Reto estis diskutita jena frazo de Mi¶ail Æertilov, vicprezidanto de REU -- la landa asocio, aliøinta al UEA.
    Kion Vi opinias pri sorto de REU? Oni jam diras pri sola traktinda demando dum Ti¶vina REU-konferenco -- likvido de la asocio.
    La diskuto ne estis vigla, kaj inter dekoj da legintoj estis malmultaj kiujn la temo interesis. Laý informoj, REU ricevis nur kelkajn kotizojn por 1999, kaj øi distanciøis de la organizado de la landa kongreso planita por Tomsk, decidinte konferenci eksterkongrese apud Peterburgo æi-somere.

    Perdinte la subtenon de la antaýaj membroj, REU seræas novajn membrojn aliloke. Vicprezidanto Æertilov dissendis cirkuleron kun la surkoverta adres-stampo de Jelena Þevæenko.

    La cirkulero difinas la rolon de REU:

    por ekstermovadaj rusianoj, por rusia registaro kaj parlamento REU reprezentas la tutan Esperanto-movadon en Rusio. Laý REU oni juøas pri æiuj esperantistoj en Rusio, do ankaý pri vi.
    Kaj la rilaton al REU en la lando:
    Æijare kelkcentoj da rusianoj membriøis individue al UEA aý aliøis al UK. Sed samtempe nur kelkdekoj da rusianoj decidis helpi al la landa Esperanto-movado, membriøi aý daýrigi la membrecon en Rusia Esperantista Unio...
    Æertilov demandas:
    Kion mi petas de Vi?
    kaj mem respondas; kompreneble, li petas pagi:
    ... Se Vi jam estis REUano sufiæas pagi jarkotizon ... Se Vi unuafoje membriøas al REU, do necesas aldone pagi aliøkotizon.
    Ja laý la cirkulero:
    supozante ke helpinte al la internacia asocio, kiel UEA, evidente, Vi povas finance helpi ankaý al Via samlanda asocio sen multaj problemoj.
    Nu, la peto pagi al tiu, kiu reprezentas vin antaý la registaro kaj parlamento, estas normala. Sed estas interese, ke tiun cirkuleron en Jekaterinburg ricevis ne konataj aktivuloj, sed neesperantistoj -- samfamilianoj kaj amikoj de esperantistoj, kiuj pasint-jare partoprenis la dusemajnan bus-vojaøon tra ok Eýropaj landoj, organizitan de la E-Centro Jekaterinburg je la Montpeliera Kongreso. Kiel ofte okazas, ankaý æi-foje por ricevi la vizon kaj por mendi loøadon æiuj grupanoj devis kotizi al UK kaj al UEA. Tion ili sciis, sed ili ne estis tre feliæaj pri pagopeto, veninta el Moskvo. Nu, mi ja povas konsili al la kongresanoj malkonsenti pri la aperigo de siaj adresoj en la Kongresa Libro, sed la æefdeligo de UEA por Ruslando ja ricevos la adresaron de la ruslandaj UEAanoj, kaj la estraro de REU denove rekomendis al tiu ofico s-ron Æertilov.

    Halina Gorecka
     


    INTERNACIA SOCIETO PRI HISTORIO

    Mi estas historiisto kaj seræisto. Mi verkis kelkajn artikolojn pri la esperantista movado de Kebekio kaj pri homaranismo. Mi konstatis ke estis malfacile seræi dokumentojn kaj informojn pri nia movado, æefe en Nordameriko æar ni havas nek centralizitajn arkivojn nek reton de seræistoj. Mi estas konvinkita ke multaj esperantistaj historiistoj alfrontis tutmonde tiun æi problemon.

    Do, mi proponas al æiuj esperantistaj historiistoj (amatoraj kaj profesiaj) fondi fakan societon aý reton, kiun ni povus eble nomi Internacia Societo de Historio aý doni iun ajn taýgan nomon. Krome, utilas tiu reto por publikigi, eble en elektronika revuo aý per aliaj rimedoj, la seræadojn sub formo de artikoloj, notoj aý libroj.

    6348, rue Chambord, Montréal, Québec, H2G 3B7, Kanado
    Rete: clement.michel@uqam.ca

    Michel Clément (Kanado)
     


    ÆU VERE MALABONI?

    Tre æagrenis min la letero de Tamara Durnickaja en la marta LOdE. Vere, dum unu momento ni, ruslandanoj, estis prirabitaj kaj malriæiøis 3-4-oble.

    Ekzemple, la Tomska EK por kunveni kaj gvidi kurson pagas æiumonate po 300 rub. Plejparte en la klubo estas studentoj. Multaj ne havas eæ stipendion, nun øi nomiøas monhelpo -- 45 rub.! (pano kostas nun 2.0-2.6 rub., sukero 12-14 rub./kg). La nuna monata "manøkorbo" kostas en Tomsk æ. 450-500 rub.

    Sed ni pene kolektis monon kaj abonis por la klubo ekzempleron de LOdE, æar sen "spirita manøo" restas nur "sapumi la þnuron". Tamara, Vi mem skribis, ke estis du E-rondetoj en Rybinsk, sed esperantistoj ja ne formortis abrupte! Certe, ilia humoro ne estas alta, tamen esperantistoj ofte estas pozitivuloj kaj agemaj homoj. Kunvenu, subtenu unu la alian, kreu amikan etoson. Kaj malfacilaj tagoj pasos, ja ne æiam ni vivos tiel despere!

    Eblas disputi pri la kosto de LOdE, sed mi scias, ke pli malmultekoste eblas nur þteli.

    La redakcio fiksis kiel plej eble malmultan prezon por Ruslando. Laý mia opinio, malpli granda prezo povos kaýzi simple malaperon de nun tre bezonata ligilo inter ni. Boris Tokarev iam diris -- "se mi vidas al mi bezonatan libron, mi aæetas, malgraý, ke øi kostas terure. Mi simple bezonas..."

    Gennadij Basov (Tomsk, Ruslando)
     


    AMIKA REKOMENDO

    Mi rekomendas al la redaktantoj lasi al aliaj laýdi la revuon. Al mi øi plaæas, sed miaimprese estas troigo aserti ke LOdE "jam akiris la konfidon kaj estimon de la tuta esperantistaro, alte aprecanta la objektivecon, toleremon kaj larøsencan sendependecon..." (LOdE. 1999: 2). Oni ankaý lasu al la legantoj juøi la objektivecon de la revuo.

    Kun ioma surprizo mi konstatas la aliøon de LOdE al la Forumo por la Esperanta Civito. Jouko Lindstedt en n-ro 1998/11 bone argumentis kontraý tiaj provoj organizi la esperantan komunumon laý "esperanto-naciismaj" ideoj, kaj ne necesas tion ripeti. Malgraý la fanfarono, la Civito þajne havas malmultan subtenon ekster la plej intimaj raýmistaj cirkloj, kio estas komprenebla pro øia øis nun montrita ideologia direkto.

    Laý la pakt-propono (LOdE. 1998: 12) ne eblas retiriøi de la pakto. Mi tial þatus demandi la redaktanton, kion oni intencas fari se, malgraý la "kontrolo kaj rezisto de LOdE", la Forumo evoluos al kontraý-UEA-a "dua movado"?

    Bard Hekland (Norvegio/Ruslando)
     


    ALTE INTERESA POR EKSTERLANDAJ LEGANTOJ

    Kun enorma øojo mi rimarkis ke la du novaj numeroj de 1999 aperis finfine æe via retpaøo.

    Krom mia gratulo plej sincera, mi devas esprimi al vi mian bedaýron pro la letero de Ivars Barþevskij pri la artikoloj de Sergio Pokrovskij.

    Øuste la artikoloj de Sergio Pokrovskij plaæegas al mi. Mi konservas en mia komputilo same la belegan serion "Leteroj el Kalifornio", kiel ankaý la unuan parton de la "Slavonaj skriboj", plej majstra priskribo de la naskiøo de la cirila alfabeto, de la vivo de Sanktuloj Cirilo kaj Metodio kaj de la historiaj cirkonstancoj tiurilataj. Pokrovskij, krom grava komputila sciencisto, ankaý estas eminenta esperanta verkisto, kaj ties artikoloj, kontraýe al la opinio de Ivars Barþevskij, estas alte interesaj por eksterlandaj legantoj.

    Dario Rodriguez (Hispanio)
     


    POEMOJ  PREMIITAJ  EN  LIRO-98

     

    Klara Ilutoviæ

    * * *

    Æu la sun' rapidas
    estingiøi nun?
    Se infanoj ridas --
    Lumos plu la sun'.

    Æu la tero hantas
    nigra sen esper'?
    Se infanoj kantas --
    Verdos plu la ter'.

    Æu la viv' pereas
    laý la efektiv'?
    Se infanoj kreas --
    daýros plu la viv'.
     

    * * *

    Epok' de maþinoj regas,
    la tempo æiam pli mankas,
    je mono oni deliras,
    kaj frenezigas reklam'.
    Ne multaj vivantoj flegas
    sian loølokon kaj dankas.
    Kaj kien ni fakte iras --
    æu al nenieno jam?

    Arbaroj verdaj kaj bestoj,
    riveroj bluaj kaj fiþoj,
    æielo fora kaj steloj,
    protektu nin sub la Sun'!
    Þaýmeroj de ondokrestoj,
    de herbo densa tapiþoj,
    de nuboj en alto veloj,
    æu vi nin forlasas nun?

    Ne hastu mensoj flamvortaj,
    semante multan suferon,
    al nunaj gajnoj miraøaj
    kaj postvenonta ruin'!
    Ni estas sufiæe fortaj
    por pereigi la Teron
    kaj tamen sufiæe saøaj
    por ne pereigi øin.
     


    Miroslav Mitroviæ

    * * *

    La suno obstine seræas,
    seræas lian ombron.
    Vane.
    La suno ne scias:
    el multaj homoj unuj
    estas ofte diafanaj.
     

    * * *

    Hodiaý kisu vian proksimulon,
    Morgaý okulon por okulo,
    denton pro dento.
    Ve al la speco homa
    þvelanta de stulta¼oj!
    Mi volas la pacon.
    Donu al mi pacon!
     

    TRI HAJKOJ

    Vento forportis
    amarecon de mia vivo.
    Kia malplena¼o.

    Hakilo tintas.
    Homo kaj arbo øemas.
    Herbon æagrenas.

    La birdoj kantas.
    La floroj bonodoras.
    La homoj .......?
     


    Gennadij Turkov

    LA POEZIO

    En la korpo þvebante, l' animo
    ektuþetas subite la cerbon.
    Tuje vortoj fajrere eliøas,
    ordinaraj, de æiuj konataj,
    sed en tia magia ordvico,
    kiel plumoj en birda flugilo.
    Kaj la homoj, fidantaj æi vortojn,
    ekposedas la alton æielan!
     


    "AME AL LA RUSLANDANOJ..."

    Aventuroj de ruslandaj maristoj en Nov-Zelando

    La maroj æirkaý Nov-Zelando abundas je komercaj fiþspecioj. Fiþkaptadon regas kvota sistemo laý kiu novzelandaj kompanioj povas akiri la rajton kapti precizajn kvantojn da fiþoj de precizaj specioj. Æi tiu sistemo estas strikte kontrolata de la Ministrejo de Agrikulturo kaj Fiþkapto (MAF). Punoj pro fiþkvota fraýdo inkluzivas enkarcerigon kaj konfiskon de þipoj.

    Pro tio, ke novzelandaj trolþipoj ne sufiæas, posedantoj de kvotoj povas kontrakti kun fremdaj fiþkaptaj kompanioj, ofte ruslandaj æar Ruslando havas unu el la plej grandaj fiþkaptaj þiparoj en la mondo.

    Je la kulmino de la fiþkapta sezono 1200 ruslandaj maristoj elþipiøas æe la malgranda novzelanda havenurbo Lyttelton, la haveno por urbego Christchurch. Tra la tuta komerca kvartalo de Lyttelton estas avizoj kaj voæoj ruslingvaj. Ruslandajn manøa¼ojn kuiras þatata drinkejo de ruslandaj maristoj la Hotelo Lyttelton, þercnomita "The Balalaika Bar".

    La maristoj alportas konsiderindan enspezon al Lyttelton, kaj Lyttelton prizorgas la maristojn. La Marista Centro, malferma al æiuj þipanoj, estas preferata loko por malstreæiøi, telefoni hejmen kaj drinki modere kaj pace. Pastroj de tieaj preøejoj estas oficialaj animzorgantoj de la haveno kaj servas je la bonfarto de la vizitantoj laýbezone.

    En 1996 kvin trolþipoj de Murmanska kompanio Karelrybflot komencis fiþkapti en novzelandaj maroj, laý kontrakto kun novzelanda kompanio Abel Fisheries. En aýgusto kaj oktobro de tiu jaro fiþkaptaj inspektistoj alproprigis la kvin þipojn post enketo kiu indikis, ke la kaptita¼o superis la kvoton de Abel Fisheries je almenaý 10 procentoj. La þipoj estis redonitaj al la kompanio kaýcie kaj ili daýrigis fiþkapti.

    Unu jaron poste, MAF procesis kontraý Abel Fisheries pro rompoj de la fiþkapta kvoto kaj alproprigis la þipojn denove. Abel Fisheries estis peze monpunita kaj bankrotis. Kvankam Karelrybflot estis senkulpa partoprenanto, øiaj kvin trolþipoj estis konfiskitaj. Sur la þipoj estis 102 maristoj, el kiuj neniu estis pagita por la farita laboro. Sekve, ili havis nek dunganton en Nov-Zelando nek monon por reveni al Ruslando. MAF komencis provizi ilin per varmiga keroseno, elektro kaj 6.00 NZD da manøa¼oj tage (æirkaý 3.00 USD).

    La Registaro decidis pagi la revenobiletojn sed ne deziris kompensi la perditajn salajrojn. MAF "estas kortuþita sed salajroj ne estas la afero de la Registaro". Ili povas nenion atendi en Nov-Zelando, ili hejmeniru.

    Karelrybflot ankaý deziris ke ili foriru por ke la þipoj povu akcepti novajn þipanarojn kaj rekomenci fiþkaptadon. Reveninte al Ruslando la maristoj ricevos æion kion ili rajtas, nepre.

    Sed la þipanaroj konvinkiøis, ke se ili foriros de Nov-Zelando nepagite, ili havos preskaý neniun þancon ricevi siajn salajrojn. Tiel komenciøis "milito æe du frontoj". Ilia proparolanto, Unua Oficiro Artur Udovenko, instrukciis advokaton argumenti æe novzelanda kortumo sian pledon por pago. Dume la maristoj firme intencis restadi en Nov-Zelando sur la þipoj, øis ilia pledo estos juøita.

    Malpacience MAF æesis pagi iliajn manøa¼ojn, varmigan kerosenon kaj elektron. La Ministrejo de Migrantoj postulis ke ili forlasu Nov-Zelandon post 42 tagoj.

    La maristoj akiris kortuman ordonon malhelpantan sian forigon el Nov-Zelando antaý sia proceso prisalajra. Blatoj infestis la þipojn, manøa¼oj malmultiøis, varmiga keroseno elæerpiøis.

    La maristoj precipe timiøis pro la æeso de siaj manøoliveroj kaj komencis fiþkapti en la haveno por io manøebla. Sed ili ne perdis sian humuron. Laý Artur Udovenko: "Ruslandanoj estas speciala popolo. Ni povas vivteni nin unu monaton sole per vodko."

    La nova¼istaro de Christchurch diskonigis la malfeliæan staton de la maristoj, kaj donacoj de mono kaj manøa¼oj enþutiøis: legomoj, pano, fruktoj, viando, lakto, ok anseroj kaj bovino!

    Ekde aprilo 1998 la disdonadon de la provizoj kunordigis la kristana Savarmeo, sperta pri komunuma helpo okaze de katastrofoj. En ruldomo sur la kajo volontuloj kuiris manøa¼etojn por la maristoj kaj aranøis kuracajn kaj aliajn helpojn. Kutime la savarmeo donas æi tian servon dum tri semajnoj maksimume. Sed ili de¼oris tie ses monatojn.

    La opozicia Laborista Partio atakis la registarajn atencojn elpeli la maristojn kiel agojn hontindajn kaj maljustajn. Vendinte la þipojn, la Registaro estu prudenta kaj pagu la þuldatajn salajrojn el la ricevita sumo.

    La preøejoj de Lyttelton kolektis sufiæe da mono por doni malgrandan sumon al æiu maristo kiu decidis hejmeniri. Ili pledis por justeco por la maristoj en siaj eldona¼oj kaj en leteroj al la kortumo kaj MAF.

    100 mezlernejanoj venis al la kajo kaj donis koncerton por la maristoj sub rubando tekstanta "Ame al la ruslandanoj".

    Ame al la ruslandanoj: Foto
    La savarmeanoj ankaý donis spiritan subtenon al la maristoj kiuj spertadis grandegan streæitecon pro sia dilemo. Unuflanke, ili konvinkiøis ke ili neniam ricevos siajn salajrojn por la pasintjara laboro, se ili tuj revenos Ruslandon. Aliflanke, povas esti ke ili ja ion ricevos aý trovos laboron sur aliaj þipoj, sed egale ke ili nek estos pagita nek trovos laboron dum siaj restintaj kolegoj ricevos pagon per la kortuma procedo novzelanda. Dume iliaj familianoj spertadis krizojn emociajn, financajn kaj sanajn.

    La ruslandanoj provis æiel kompensi la donacemon de siaj helpantoj. Ili volontule portis provizojn kaj faris aliajn taskojn por la Savarmeo kaj dankeme hisis øian flagon sur unu el la þipoj. Kiam savarmeanino June Preddy malsaniøis, ili aæetis por þi florojn kaj æokoladojn. Kiam ili havis nenion alian por doni, ili donis sangon. La sangodona servo en Nov-Zelando dependas je volontuloj kaj provizoj estas ofte malaltaj. Multaj el la maristoj volontulis sed oni akceptis nur ok. Oni trovis, ke la aliaj estas anemiaj verþajne pro tio, ke ili ne manøis viandon dum kelka tempo.

    Kiam la ruslandanoj ne foriris, reprezentanto de MAF avertis ke oni povus peti la policon forpreni ilin. Artur Udovenko ne þanceliøis. "Se ni foriros, ni ricevos nenion. Ni restados kaj barikados la pordojn. Nia trinkakvo sufiæos por unu monato. Dum la Dua Mondmilito la enloøantoj de Leningrad eltenis sieøon de tri jaroj, sekve unu monato ne øenos nin."

    Onidiroj svarmis pri tuja alveno de policanoj por forpreni la maristojn. Ili komencis porti gasmaskojn. La 23an de aprilo frumatene aro da loøantoj de Lyttelton gardstaris æe la kajo klarigante: "Ni nek rajtas nek povas haltigi la policanojn sed ili devos treti sur nin."

    Sed ne okazis provo perforte forigi la ruslandanojn. La Ministrejo de Migrantoj konsentis ne agi øis la þipoj estos venditaj en junio. Æiuj maløeniøis.

    Komence de junio dek maristoj piediris al la æefurbo Wellington, 640 kilometrojn de Lyttelton, por atentigi pri sia afero al la koncernaj ministroj kaj la ruslanda ambasadoro. La preøejaj retoj aranøis manøa¼ojn kaj þirmon por la viroj æiun nokton de la vojaøo.

    La saman monaton Karelrybflot reaæetis siajn þipojn de MAF per 500 mil NZD. MAF kaj la Ministrejo de Migrantoj nun rigardis æiujn aferojn kiel deciditajn kaj des pli firme intencis forigi la maristojn el la þipoj kaj el Nov-Zelando.

    Policanoj æeestis dum reprezentanoj de Karelrybflot prezentis kortumajn ordonojn postulantajn ke la ruslandanoj elþipiøu dum 14 tagoj kaj ne revenu. La maristoj defie lasis la paperojn fali al la tero.

    En oktobro 1998 la marista pledo por plena salajropago estis ekjuøita æe la kortumo. Estis baldaý evidente, ke Karelrybflot nur volis pagi æirkaý kvaronon de la sumo, kiun postulis la maristoj.

    Æi tiu malkonsento atentigis pri la fakto, ke fremdlandaj maristoj laborantaj en novzelandaj maroj laýleøe rajtas la minimuman salajron novzelandan. Sed iliaj dungantoj ne deziras pagi tiom kaj evitas la leøon, limigante la pagotajn laborhorojn kaj deprenante pagojn por vestoj, manøa¼oj kaj hejmenreveno.

    Okaze de nesufiæa salajropago, oni havas rajton de apelacio. Sed oni devas eltenadi la kontraýpremadon de sia dunganto, pagi advokaton kaj flue paroli la anglan. Apelacioj malmultas.

    Æe la kortumo oni anoncis, ke interkonsentiga kunsido okazos. Iuj maristoj æeestis kvin sinsekvajn interparolojn øis du horojn. Atinginte la finon de sia eltenemo, la plejmulto de la maristoj nevole akceptis la oferton de Karelrybflot kaj revenis Ruslandon.

    Ses rifuzis, firme intencante pledi æe la kortumo por la plena sumo. Æi tiuj ses ekloøis æe amikoj en Christchurch. Ili estas ankoraý en Nov-Zelando atendante decidon pri sia pledo kiu estis ekjuøita en februaro æi-jare...

    Mike Leon
    (Nov-Zelando)


    SLAVONAJ SKRIBOJ (5a parto)

    Eseo de Sergio Pokrovskij, daýrigo. La 1an, 2an, 3an kaj 4an partojn legu en la pli fruaj kajeroj de La Ondo

    LA PARENCORILATOJ

    Supozeble oni rimarkis ke iuj literoj rusaj kaj grekaj tre similas literojn Latinajn, ke iuj similas kaj grafike kaj sone (A, E, K, M, O, T), dum aliaj similas nur ekstere (C, H, P).

    Kial?Iam okazas ke nevo estas ege pli aøa ol onklo. Øuste tia estas la rilato inter Kirilico kaj la Latina alfabeto: Kirilico devenas rekte el la greka kaj hebrea, dum inter la Latina kaj la greka ni trovas la etruskan, kiu iom konfuzis la literojn. Hodiaý mi konsideros tiujn rilatojn, precipe la literojn grafike similajn.

    Oni scias ke la grekan skribon elpensis fenica reøido Kadmo, sendite por seræi sian fratinon Eýropo, forrabitan de Zeýso. Tial antaýe necesas ekzameni la skribon fenican.
     

    LA SKRIBO FENICA

    La fenica skribo estas fokuso en kiu konverøas la tradicioj pli fruaj (ekde la egipta) kaj el kiu fontas la postaj skriboj Mediteraneaj, de la hebrea øis la Latina kaj Slavona.

    La fenicoj parolis þemidan lingvon kaj en sia skribo havis nur konsonantajn signojn. La nomojn kaj la ordon de tiuj signoj konservis la alfabeto greka.
    Alfabetoj fenica kaj greka: Tabelo
    Vokalojn la fenicoj ankoraý ne povis izoli; fojfoje ili signis vokalon per "simila" konsonanto: la sonon [i] per J, la sonojn [o] kaj [u] per W, ktp. Tian sistemon øis nun uzas la hebrea.

    Por kelkaj literoj oni povas konjekti pri ilia piktograma deveno. Ekz-e  efektive similas kapon sur la kolo;  (mem), same kiel la egipta nut (rivero) similas akvajn ondojn aý meandrojn de rivero (kaj tion konservas nia M).

    Alia interesa trajto estas uzo de "diakritiloj" jam en la plej malnova alfabeto. La litero  [¶] estas farita el la litero  [h] per aldono de vertikala streko æe la literfino (t.e. maldekstre). La alspira  [th] estas farita per encirkligo de [X] [t]. Kaj N estas duonigita similsona M.
     

    LA ALFABETOJ GREKAJ

    La egiptoj malkovris la silabojn; la fenicoj malkovris la konsonantojn; kaj la grekoj malkovris la lastan æefelementon de evoluinta alfabeto: la vokalojn. De tiam la alfabetoj variis nur forme, ne principe.

    Krome, la grekoj þanøis la skribodirekton: anstataý skribi de dekstre maldekstren, kiel la egiptoj kaj þemidoj, ili ial, post iom da hezito, decidis skribi de maldekstre dekstren, kaj heredigis tion al æiuj skriboj Eýropaj.

    Þanøinte la skribodirekton, la grekoj laýe turnis la literojn:  iøis  iøis E,  iøis K,  iøis  iøis P ktp.

    La sonon [w], kiun ankoraý havis iuj Homeraj versoj, la klasika greka perdis. Tamen la koncerna litero (F, "digamo") restis en la Okcident-grekaj alfabetoj en la rolo de cifero 6. Kaj poste la grekoj repruntis la literon vaý, en la formo , por signi [u], kaj lokis øin post la lastan fenican literon T (pli malfrue la greka [u] þanøiøis al [ü]).

    Siajn vokalojn la grekoj faris el la fenicaj konsonantoj superfluaj por la greka lingvo: alef, ajin. La delikata lingvosento de la Ioniaj grekoj scipovis distingi la longajn vokalojn disde la mallongaj, kaj ili enkondukis specialajn literojn por la longaj: omegon por la longa o, kaj eton por la longa e. Tiel la litero heta iøis eto (H). En la jaro 403a a.K. la atenanoj akceptis tiun Miletan sistemon, kiu poste disvastiøis tra la tuta Grekujo. Sed kelkaj periferiaj triboj Okcidentaj konservis por tiu litero la malnovan sonvaloron [h].

    Kaj fine, la grekoj ekuzis specialajn markojn por la akcentoj kaj tonoj.

    Cipo greka
    Cipo kun Hermesa kapo el la unua jarcento antaý Kristo
     

    LA ETRUSKA ALFABETO

    Neniu scias, de kie Italion venis la enigma gento etruska; tamen ie ili pruntis la arkaikan alfabeton pragrekan. La etruskoj skribis de dekstre:
    Alfabeto etruska
    t.e. respektive
    K3FXUTS2RQÞPOS1NMLK2IQHZVEDK1BA

    La etruskoj perdis la þemidajn liternomojn (alfo, beto...), kaj unuecigis ilin per aldono de -e al konsonantoj (a, be...). Supozeble [l, m, n] povis formi silabon, do havis solsonan nomon, kiel la vokaloj. La gentoj por kiuj [l, m, n] estis nur konsonantoj perceptis tiujn nomojn kiel el, em, en.

    La etruskoj ne distingis vokalojn voæajn disde senvoæaj, ili havis kvar specojn de [k] kaj almenaý tri siblantojn.

    Evidente, la fonetika sistemo esprimata de tiu alfabeto estis fremda al la hindeýropaj lingvoj Italiaj. Tamen øuste tiu alfabeto iøis bazo por la Latina.

    Tomboþtono etruska
    Tomboþtono kun skribo en la lingvo etruska
     

    LA ALFABETO LATINA

    La romanoj tamen þanøis la skribodirekton, laý la greka modo, kaj forigis iujn el la literoj kiujn ili ne bezonis. Tiel estiøis 20-litera alfabeto Latina:
    ABCDEFHIKLMNOPQRSTVX

    En øi la litero C estas misformita gamo , aý turnita etruska ); la literon pe , kies krurojn la grekoj egaligis (), la romanoj turnis kaj fermis: P; kaj por distingi øin de la turnita , ili aldonis al æi-lasta streketon: R.

    Tamen tiu alfabeto restis tre malkonvena al la bezonoj de la lingvo Latina. Ekz-e C en Latino signis kaj [g], kaj [k], tial la nomoj Gajus, Gnaeus estis skribataj CAIVS, CNAEVS. T.e. la alfabeto retenis 3 signojn por [k] (C, K, Q), kaj neniom por [g]. Nur en la jaro 312 a.K. la censisto Apio Klaýdo enkondukis diakrita¼on: C kun trastreko = G, kaj metis øin en la lokon de la etruska Z (), kiun Latino ne uzis (poste Z reaperis fine de la alfabeto por transskribi prunta¼ojn el la greka). Tial Cicerono (De natura deorum 2, 37, 93) nombras 21 literojn.

    La litero F komence signis [w], same kiel la greka digamo. Nu, la klasika Latino uzis V por la sonoj [u, ý, w] (la Cezara raporto veni vidi vici fakte sonis kiel [weni widi wiki]), sed øi bezonis ankaý literon por la para sono senvoæa. Tian sonon havis la angla (kaj øi konserviøis en dialektoj); ortografie øi estis esprimata per wh (ekz-e en what, which, why). Nu, Latino uzis tian saman kombinon: FH. Do, F æiam aperis akompanate de H, kaj æar tia H estis klare redunda, oni reduktis la kombinon FH øis nura F. Tiel iama vaý iøis signo por [f].

    Post Cicerono la Latina alfabeto ricevis la grekajn Y kaj Z, kaj tiel øi eniris Mezepokon 23-litera. Evidente, øi restis malpli adaptita al sia lingvo ol la greka.

    Dum Mezepoko la ejraj skribistoj komencis distingi inter I kaj J (kiuj antaýe estis samsignifaj grafikaj varia¼oj de I); kaj simile aperis la distingado inter U kaj V. Antaýe la æefformo estis V, kiun oni legis [v] en la pozicioj intervokalaj, kaj [u] inter konsonantoj. Ekz-e AVE = ave; AVGVSTVS = augustus. Fojfoje tio estis ne tuj evidenta (VVVLA = uvula), fojfoje tio estigis erarojn (EVANGELIUM / evangelium, fakte devus esti eu-angelio). Postresta¼ojn de tiu difekto zorge flegas la angla tradicio, en kiu la fina e de la vortoj love, leave ktp servas por averti la leganton ke temas pri v (t.e. lov, leav), ne pri u (ke oni ne legu lou, leau).

    Fine, post la enkonduko de W (kiun la angla, flegante la malnovan konfuzon, nomas "duobla U") formiøis la 26-litera novlatina alfabeto:

    ABCDEFHIJKLMNOPQRSTUVXYZ

    Kurioze, en tiu alfabeto kvin literoj devenas el vaý (F, U, V, W, Y).
     

    KIRILICO

    La plej malnovaj skriba¼oj slavlingvaj estis faritaj per literoj Latinaj kaj grekaj. Kiel diras mona¶o ¦rabro,
    Post kiam la slavoj baptiøis, ili provis skribi la slavan parolon per la grekaj kaj Latinaj literoj, sen adapto. Sed kiel eblas klare skribi per la grekaj literoj , aý , aý  aý aliajn similajn vortojn?
    Efektive, en la Bizancia epoko la mezgreka perdis la sonon [b], kiun anstataýis [v]; tial Kirilico reenkondukis por [b] la literon , konservante por [v] la (mez)grekan æefformon . La Latina alfabeto æi tie ne havis problemon, sed ankaý øi malhavis literojn por  (mallongega o),  [¼],  (naza e) ktp. Entute ¦rabro nombras 14 tiajn kromliterojn.

    Tiel Kirilico disponigis sufiæe plenan literaron por esprimi preskaý æiujn sonojn de tiama Slavono. Mankis nur aparta litero por distingi inter [i] kaj [j], kvankam estis du literoj, I kaj , sendistinge uzataj por ajna el tiuj du sonoj.

    I estis samdevena kiel la Latina I; kaj  estas la greka eta , samdevena kiel la Latina H (h). En la mezgreka lingvo la "longa e" iøis [i], kaj en Slavono  iøis la preferata litero por [i]; simila þanøo okazis pri la angla ee, kiun nun oni volonte uzas por prezenti la sonon [i] en la æinaj nomoj Lee, Mee ktp.

    En sia fonetika rolo tiuj du i-literoj estis redundaj, kaj por la slavaj lingvoj same senbezonaj estis ; tamen ili estis uzataj por signi ciferojn en maniero konforma kun la kultura mondolingvo (la greka). Krome, æar la intervorta spaceto ne estis praktiko øenerale akceptita, oni uzis, ekz-e, la omegon  vortkomence kaj O mezvorte, por tiel marki vortolimon; pro la sama motivo, þparante multekostan pergamenon, la angla øis nun markas la vortofinon per y (kp fly -- flies).

    Tri literojn, mankantajn en la alfabetoj greka kaj Latina, Kirilico æerpis el la hebrea:  [c] kaj  [æ] devenas el cade [þ] devenas el þin.

    Evangelio Ostromira (kirilice)
    La Evangelio Ostromira datiøas je 1056-1057 p. K. Tiam mona¶o Gregoro kopiis øin de pli antikva manuskripto por Novgoroda administranto Ostromiro.

    En la posta evoluo Slavono kaj aliaj slavaj lingvoj þanøis sian fonetikan sistemon, kio kaýzis alfabetajn reformojn. Sed tio estas aparta temo.

    FINO


    SONETO DE PROFETO KAJ POR ÆIUJ JUØISTO

    Arosjev, Grigorij. Sonet. Sonet'. -- Moskvo: Impeto, 1998, 64 p., il.
    Grigorij Arosjev (al iuj pli konata kiel Parolema Griþo) aperis kaj formiøis kiel esperantisto kaj poeto antaý miaj okuloj -- tial por mi estas speciale interese recenzi lian unuan presitan poemkolekton. Iama diboæema bubo maturiøis kaj serioziøis; nun la publiko ricevis lukse eldonitan libreton en du lingvoj -- Esperanto kaj la rusa.
    Grigorij Arosjev koncertas
    En æiu el la prefacoj la aýtoro petas ne juøi lin tro severe kaj bedaýras pri legantoj kiuj komprenas nur unu lingvon el la du. Vere, la plej brila ero, kerno de la libro doninta al øi la titolon, estas Sonet/Sonet', en kiu alternas linioj en du lingvoj, interplektitaj virtuoze kaj brile. Nur unu versa¼o troviøas en ambaý lingvoj, finante la partojn -- Un grand terminé; la cetera enhavo de la partoj tute diversas. Diversas ankaý la temoj (fakte, tamen, æeestas kutima lirika sortimento) kaj la nivelo...

    Kelkaj versa¼oj estas vere majstraj. En Foriro de l' januaro þtorma vetero interplektiøas kun morna humoro de la aýtoro:

    Samkiel plejparto de nuntempa junularo, Grigorij ne preteris la fikcian mondon de Tolkien -- do jen la Orodruin, probable øuigonta la þatantojn de la epopeo. Kaj certe admirindas la Cigno -- precipe por tiu, kiu scias øian dediæon al tragika forpaso de la bona homo...

    La aýtoro asertas preface, ke por la libro li "severe" elektis tion, kion eblas prezenti al la publiko sen troa honto. Tamen eble la elekto estis ne sufiæe severa...

    Longa kaj pompa Vivo kaj Homo estas kaosa miksa¼o de neinteragorditaj frazeroj, kaj ia baza ideo de la tuta poemo neniel videblas; la samon eblas diri ankaý pri Amo ezoko. Okpaøa Sinjorino fumadisto kaýzus nur senkomprenan þultrolevon. Al Liberstila ironia lirika¼o, tre tipa por la poezio de Arosjev, ne eblas rilati serioze, oni nepre ridetos: iu -- kune kun la aýtoro, pri la temo; iu -- pro nekonveno de la lingva¼o ks, pri la aýtoro.

    La ruslingvaj versa¼oj kaj unu proza noveleto plejparte similas tiujn de aliaj modernaj aýtoroj, do ne estas senco detale analizi ilin en esperantlingva recenzo. La aýtoro egale posedas poezian teknikon en ambaý lingvoj kaj iom tro þatas sian personon -- tio pleje videblas laý Mi:

    Tipa trajto de la aýtoro (interalie, ankaý en buþa parolo) estas uzado de ekzotikaj vortoj, pli-malpli hazarde trovitaj en vortaro. Temas ne pri "tradiciaj" neologismoj ("hida", "mava" ks), sed pri tute malnecesaj rara¼oj, kiujn seræos (kaj ne nepre trovos) envortare eæ tre sperta leganto: "molestas", "innuendo", "kalvario", "morbido", "darka", "dunkla"... Ankaý la sisteman uzon de "as" kiel aparta vorto ne multaj laýdos. Tiaspeca lingva¼o estas konsiderebla kiel "infana malsano" de homo kun tre fortaj lingvaj kapabloj -- iam eæ la tuta urala skolo pekis je tio, poste øi maturiøis kaj "resaniøis", do ni supozu, ke pri Grigorij Arosjev estos same.

    Bedaýrinde, nematureco de la aýtoro videblas krom tio laý kelkaj eraroj gramatikaj (ofta misuzo de la artikolo, øis eæ "L' ama fabela la horto") kaj poetikaj (svarmo de "abortaj" rimoj).

    Ofte li tro atentas la formon, neglektante la enhavon, ¼onglas per aliteracioj: apud la brila "Æu inklino al sinklino / povas daýri sen la fino?" oni trovas "Tro torturas trista truo / brilan bordan brodan bruon." Sonas bele, sed dezirindus ankaý æeesto de iom pli profunda senco: øuste ties manko dume ne permesas al Grigorij atingi la nivelon de tiaj poetoj kiel Ivan' Naumov (kiun Arosjev preface dankas kiel sian instruanton kaj kies influo senteblas plurloke) aý Nikolai Lozgaæev.

    Tamen signoj de talento videblas, kaj kun sia grandega laboremo kaj volforto la aýtoro nepre devas iam fariøi rimarkinda figuro en Esperanto-poezio.

    Valentin Melnikov
     


    DU PLIAJ VOLUMOJ EN LA SERIO "STAFETO"

    Paul Gubbins. Konto de l' vivo. -- Antverpeno: FEL, 1999. -- 140 paøoj. -- Serio Stafeto Vol. 22. Prezo: 13.50 EUR.
    Kvar teatra¼etoj de la scenaristo de la vidbenda kurso Pasporto al la tuta mondo. La pli longaj akiris resp. la unuan kaj duan premion en la Belartaj Konkursoj de UEA. La æefa tono de Kanto de l' vivo certe estas distra, sed øuste la titola teatra¼o traktas socian temon.
    Anna Löwenstein. La þtona urbo. -- Antverpeno: FEL, 1999. -- 356 paøoj. -- Serio Stafeto Vol. 23. Prezo: 24.00 EUR.
    Ampleksa historia romano. Juna keltino en la unua jarcento de nia epoko estas portita al Romo kiel sklavo. La þtona urbo esploras þian penan lukton por adaptiøi al la vivo en pli "progresinta" socio -- kvankam, kiel oni malkovros, la kelta civilizacio ne estis tiel primitiva, kiel oni nuntempe emas supozi. En Romo þi ekkonas la fruajn kristanojn, kiuj estas ne sanktuloj sed aktivuloj en nova movado ofte dividita pro kvereloj kaj polemikoj. La rigore kontrolita lingvoprovizo de la romano konsistas nur el fundamentaj kaj oficialaj radikoj.

    FEL
     


    STUDKAJERO PRI LA MANIFESTO DE PRAGO

    Kio ni estas kaj kion ni celas: Komentoj pri la Manifesto de la movado por la internacia lingvo Esperanto / Red. Osmo Buller, Renato Corsetti. -- Rotterdam: UEA, 1999. -- 24 paøoj. Prezo 5.50 eýroj.
    Tiuj kiuj deziras pliprofundigi siajn konojn pri la sep tezoj de la Manifesto de Prago povas profiti de la nova studkajero Kio ni estas kaj kion ni celas, eldonita de UEA. Øia provizora versio estis aæetebla en la Montpeliera UK. La nova grandformata eldono aperas en alloga grafika aranøo de Francisco L. Veuthey.

    Sep konataj fakuloj kontribuis al la studkajero artikolon pri æiu tezo de la Manifesto: Frank Stocker (demokratio), prof. Duncan Charters (transnacia edukado), lingvopedagogo Katalin Smidéliusz (pedagogia efikeco), psi¶olingvisto Renato Corsetti (plurlingveco), vicprezidanto de IKEL Uwe Joachim Moritz (lingvaj rajtoj), lingvosociologo Mark Fettes (lingva diverseco) kaj verkisto Spomenka Þtimec (homa emancipiøo). La kajero estas ilustrita ne nur per bildoj kaj aliaj grafika¼oj sed ankaý per poemoj de William Auld, Marjorie Boulton kaj Ignazio Buttitta. Øi enhavas ankaý liston de rekomendataj verkoj por plua studado de la traktitaj temoj.

    Bildo el Kio ni estas...
    La kajero Kio ni estas kaj kion ni celas taýgas same por memstudado kiel por kluboj kaj konversaciaj rondoj, en kiuj øiaj artikoloj povas esti uzataj kiel enkonduka materialo por komuna diskuto.

    Gazetara Komuniko de UEA
     


    NOVA VICREDAKTORO DE "HEROLDO DE ESPERANTO"

    Tri elstaraj esperanto-¼urnalistoj, kiuj mem estas æiuj membroj de Esperanta PEN-Centro, estos la æefaj produktantoj de Heroldo de Esperanto ekde la nuna jaro.

    Temas pri la nuna redaktoro, Perla Martinelli, kiu gvidos la redakcion øis 2002, kun la rajto kiam ajn senpere transdoni sian oficon al la nova vicredaktoro, Aleksander Kor¼enkov. Aldone, Sabira Stahlberg daýre respondecos pri la specifaj numeroj.

    La nomumoj estis deciditaj fine de januaro fare de la Administra Komitato de LF-koop, kiu estas la posedanto, eldonanto kaj administranto de Heroldo de Esperanto. La Komitato samtempe gratulis pro la nivelo de la gazeto, atingita per la redakta stabo gvidata de Perla Martinelli, kie aktivas kaj aktivos ankaý Marco Picasso kaj Giorgio Silfer.

    Marc Hiltbrand
    prezidanto de LF-koop
     


    RICEVITAJ LIBROJ

    1777. Melnikov V., Ilutoviæ K., Vysokovskij S., Dadaev O. Moskvaro: Orig. poemoj / Komp., postpar. N.Gudskov. -- M.: Impeto, 1998. -- 96 p., il. -- (Donaco de N.Gudskov).

    1778. Claxton M. Kulturo kaj evoluo / Trad. el la angla J.Rapley. -- Rotterdam: UEA, 1998. -- 60 p. -- (Donaco de UEA).

    1779. Abraham G. Klara vortaro Esperanto-araba. -- Rotterdam: UEA, 1998. -- 301 p. -- (Donaco de UEA).

    1780. Turisma Esperanto-kalendaro. 1999 / Komp. A.Grzebowski, T.J.Kudriewicz. -- Bydgoszcz: Monda Turismo, 1998. -- 24 p., il. -- (Donaco de Monda Turismo).

    1781. Grzybowski P. Materialoj pri Esperanto-kulturo: Helpilo por studentoj. -- Bydgoszcz: Monda Turismo, 1998. -- 20 p. -- (Donaco de Monda Turismo).

    1782. Mirska Z., Mirska E. Æarma mondo: Poemoj por infanoj. -- [Kielce]: Familio Mirski, s.d. -- 16 p. -- (Donaco de Zofia Mirska).

    1783. Mirska Z. Øoja mondo: Poemoj por infanoj. -- [Kielce]: Familio Mirski, 1988. -- 16 p. -- (Donaco de Zofia Mirska).

    1784. Mirska Z. Soræa mondo: Poemoj por infanoj. -- [Kielce]: Familio Mirski, s.d. -- 16 p. -- (Donaco de Zofia Mirska).

    1785. Jankova-Bojaøieva M.T. La bulgara revolucia Esperanto-gazetaro dum la periodo 1929-1934 / Tr. el la bul. L.Raeva. -- Sofio: BEA, 1983. -- 79 p. -- (Donaco de Ibrahim Brysgaloff).
     


    RICEVITAJ GAZETOJ

    Bulteno de REU. 1998/6; 1999/1;
    El Popola Æinio. 1999/3;
    Esperanto. 1999/2;
    Esperanto aktuell. 1999/1;
    Helianto. 1999/1;
    Informilo por Interlingvistoj. 1998/4;. 1999/1;
    Internaciisto. 1999/1;
    Kataluna Esperantisto. 1998/3,4;
    Koktelo. 1999/1;
    Komencanto. 1999/2;
    La Gazeto. 1999/80;
    La Ondo de Esperanto.1999/3;
    Litova Stelo. 1999/1;
    Norvega Esperantisto. 1999/1;
    Riveroj. 1999/23;
    Sennaciulo. 1999/2;
    Starto. 1999/1.

     
    M O Z A I K O

    PREMIO POR BELGIO

    Ni ricevis 4 korektajn kaj 1 nekorektan solvojn de la januara krucvortenigmo, kiun kompilis Vladimir Vyæeg¼anin. Per la redakcia lotumado la premion (La Æashundo de la Baskerviloj) gajnis Ludoviko De Doncker el Belgio. Ni gratulas lin kaj aliajn solvintojn!

    La korektaj respondoj:
    Horizontale: 1. Reduto; 4. Straso; 9. Kaporal'; 10. Drasta; 12. Likeno; 13. Ro; 14. Kopi'; 15. Kom'; 18. Atena; 20. Or'; 21. Karavan'; 23. Okulo; 27. Katalepsi'; 30. Ok; 31. Rotoro; 32. Tremo; 33. Kolapso; 34. Monako.
    Vertikale: 1. Radiko; 2. Urso; 3. Okaz'; 4. Solo; 5. Tripanosomo; 6. Rakit'; 7. Ale'; 8. Otomano; 11. Arm'; 14. Kuv'; 16. Ord'; 17. Mast'; 19. Enu'; 22. Atleto; 24. Kiton'; 25. Lirik'; 26. Fork'; 28. Alta; 29. Prem'.
     


    Senpaga FREÞO

    La organizantoj de FREÞO'99 garantias senpagan partoprenon en tiu populara aranøo al unu el la abonantoj de La Ondo, kiu korekte finos la 13 privirinajn proverbojn. Kvanto de la x-oj indikas kvanton de la literoj en la divinenda vorto. La respondoj devas atingi la redakcion antan la 20a de majo.
    Bonþancon!

    Tatjana Kulakova
     


    Interreta folkloro

    Tio æi estas reala historio okazinta æe telefon-helpo por Æapelilo. Apenaý necesas mencii ke oni tuj maldungis la koncernan laboriston. Tamen li/þi nun ekprocesis kontraý la Æapelil-kompanio pro "La senkaýza æesigo". Jen la dialogo, okazinta kun la eks-dungito de uzulo-helpa fako por Æapelilo.

    -- Komputil-asistanto Øentlo aýskultas; kiel mi povas helpi vin?

    -- Jes, mi havas problemon pri Æapelilo.

    -- Kiatipan problemon?

    -- Nu, mi tajpis, kaj subite æiuj vortoj foriris.

    -- Æu foriris?

    -- Jes, ili malaperis.

    -- Hmm, do kiel via ekrano aspektas nun?

    -- Estas nenio.

    -- Æu nenio?

    -- Øi estas malplena; øi akceptas nenion kion mi tajpas.

    -- Æu vi plu restas en Æapelilo aý vi eliris øin?

    -- Kiel mi povas scii tion?

    -- Æu vi povas vidi C:-inviton sur la ekrano?

    -- Kio estas colo-vito?

    -- Ne gravas. Æu povas vi movi kursoron surekrane?

    -- Tie estas neniu kursoro. Mi diris al vi: øi akceptas nenion kion mi tajpas

    -- Æu via monitoro havas elektro-indikilon?

    -- Kio estas monitoro?

    -- Tio æi estas umo kun ekrano, kiu aspektas kiel TV. Æu øi havas malgrandan lampeton kiu montras ke la monitoro estas enþaltita?

    -- Mi ne scias.

    -- Bone, tiam rigardu la dorson de la monitoro kaj trovu kie la nutranta kablo venas. Æu vi povas vidi tion?

    -- Mi supozas, jes.

    -- Bonege. Sekvu la kablon øis la forko kaj diru al mi æu øi estas enigita en la muron?

    -- ... Jes.

    -- Tiam kiam vi estis malantaý la monitoro, æu vi ne rimarkis ke tie estis du kabloj enirantaj øin, ne nur unu?

    -- Ne.

    -- Tamen tie estas du. Mi bezonas ke vi rigardu tien denove kaj trovu la alian kablon.

    -- ... Bone, jen øi.

    -- Bonvolu sekvi øin, mi petas, kaj kontroli æu øi estas bone konektita al la dorso de via komputilo.

    -- Mi ne povas atingi.

    -- Æu? Nu æu vi povas almenaý vidi tion?

    -- Ne.

    -- Æu ne, eæ se vi metus vian genuon al io kaj kliniøus trans io?

    -- Ho, øi estas ne pro tio ke mi rigardas de nekorekta angulo, sed æar estas mallume.

    -- Æu mallume?

    -- Jes, lumigo en la oficejo forestas, kaj la nura lumo, kiu estas, venas el fenestro.

    -- Nu, tiam enþaltu lumon en la oficejo.

    -- Mi ne povas.

    -- Æu ne? Kial do?

    -- Æar okazis elektro-averio.

    -- Æu elektro... Elektro-averio? Ah ha, bone, nun ni trovis, kie øi likas. Æu vi øis nun havas korbojn, librojn kaj paka¼ojn, kun kiuj via komputilo venis?

    -- Nu jes, mi tenas ilin ie en la þranko.

    -- Bone. Tiam iru preni ilin, malkonektu la komputilon kaj enpaku øin øuste kiel øi estis dum la aæetado. Post tio redonu øin al la vendejo kie vi akiris øin.

    -- Æu? Æu estas tiel malbone?

    -- Jes, mi pensas, æi tiel.

    -- Nu bone, do. Kion mi diru al ili?

    -- Diru al ili ke vi estas tro stulta por posedi komputilon.

    Trovis kaj adaptis Aleksandro Gofen (Usono)
     


    FRAZOJ

    Por Zamenhof esperanto neniam estis ludilo, nek pure teknologia ilo, nek komunikilo sen artaj celoj (li mem tuj aplikis sian lingvon tra poezia kreado!). Por Zamenhof esperanto estis identigilo por diaspora minoritato, kiun li nomis la homaranoj....

    Esperanto estas kaj estos senþtata lingvo. Esperantio estas la homa kolektivo karakterizata de tiu senþtata lingvo. Mi vidas nur naturan progreson en tio, ke la kolektivo fariøas pli konscia pri sia komuna identeco, pri siaj komunaj bezonoj, pri siaj komunaj aspiroj. Tio fakte estas konsciiøo pri la ekzisto de komuna kulturo.

    Giorgio Silfer
    Heroldo de Esperanto. 1998: 15-16


    Faustino Castaño Vallina, nova prezidanto de IKEK (Internacia Kolektivo E-ista Komunista), menciis program-artikole:

    La triumfanta prestiøo de la venkintaj kapitalistoj efikis ankaý sur la kamaradaro de nia E-rondo. Multaj el ni restis tro influitaj de la fiasko de la socialista eksperimento en la ekonomia kaj politika tereno. Oni povas atribui al tiu fiasko-sento multajn el la priorganizaj malfacila¼oj de nia asocio. Plejparto el la membroj de nia Kolektivo estas (ge)olduloj, kaj ne venas al niaj vicoj sufiæe da gejunuloj por anstataýi tiujn kiuj forpasas. Cetere, multaj IKEK-anoj ne kontribuas iu- aý ali-maniere al la vivo de la Kolektivo, kelkaj el ili eæ ne pagas ian ajn (abon)kotizon dum la jaro. Foje eæ la IKEK-perantoj en multaj landoj ne plenumas sian rolon rilate al la aktualigo de la membrolisto...

    Kiam revekiøos la fido en nia batalado kaj la espero pri la venko de nia duobla afero (kaj esperantista, kaj komunista), revigliøos niaj fortoj, revekiøos la laboremo kaj venos junaj homoj al la frontoj kie ni batalas.

    Internaciisto. 1999: 1


    Nur malmultaj infanoj kaj gejunuloj atingas tian lingvonivelon, ke oni kapablus krom leterado veni inter nin kaj buþe praktiki lingvon, konversacii... Ili komprenas æeeston en la grupo nur kiel amikaran amuzon... Ili bedaýrinde damaøe pruvas al sia æirkaýa¼o, ke Esperanto estas el æiuj lingvoj la plej malfacila. Ili estas æasistoj sen pafilo, fiþkaptistoj sen fiþvergo, filatelistoj sen albumo...

    Ni ne zorgu nur pri senkape fanatika varbado de kursanoj, el kiuj baldaý post nia demagogia parolado la plejmulto fuøos. Ni ne prelegu nur al eventualaj kursanoj. Æiu nia civitano sciu pri Esperanto kaj øia utileco. Tio apartenas al øenerala klereco de la junularo.

    Jaroslav Zák
    Starto. 1999: 1


    DENOVE LIRO

    Post la sukcesaj internaciaj konkursoj Liro-97 kaj Liro-98, Urala Esperantista Societo (UES) kaj la redakcio de La Ondo de Esperanto denove invitas æiujn dezirantojn partopreni æi-jare en Liro-99.

    Kadre de Liro-99 okazos kvin konkursoj.

    La kvanto de la konkursa¼oj kaj ilia amplekso ne estas limigitaj.

    Bonvolu sendi tri tajpitajn, komputile kompostitajn aý tre klare skribitajn ekz-ojn de la originalo (por la 4a branæo ankaý de la traduko) øis la 1a de oktobro 1999 laý la adreso RU-620077 Jekaterinburg-77, ab. ja. 67, Ruslando. La karikaturoj devas esti senditaj unuekzemplere kaj uzi nur nigran koloron sur blanka papero.

    Subskribu vian konkursa¼on per pseýdonimo kaj aldonu slipon kun indiko de la pseýdonimo, aýtenta nomo kaj poþta adreso.

    Oni ne rajtas sendi verkojn, kiuj jam estis publikigitaj aý premiitaj en aliaj konkursoj.

    La laýreatoj de Liro-99 ricevos valorajn libropremiojn. La rezulto estos anoncita je la Zamenhofa Tago. La organizantoj rezervas al si la rajton øis la 31a de decembro 2001 publikigi la ricevitajn konkursa¼ojn en La Ondo de Esperanto aý en aparta eldona¼o, kondiæe ke ili avertos pri tio la aýtoron øis 1 feb. 2000.

    Sukcesojn!


    KALENDARO

    3-10 apr. 1999
    St.Andreasber (Germanio).
    15a Printempa Semajno Internacia.
    Org.: Germana E-Asocio.
    Adreso: Wolfgang Bohr, Johannes-Kirschweng-Str. 11, DE-53474 Bad Neuenahr -- Ahrweiler, Germanio.

    18 apr. 1999.
    Jekaterinburg (Ruslando).
    Konferenco de UES.
    Org.: UES.
    Adreso: RU-620077 Jekaterinburg-77, ab. ja. 67, Ruslando.

    21-25 apr. 1999.
    Nabere¼nyje Æelny (Tatarstano/Ruslando).
    Volgia Esperanto-Renkontiøo.
    Org.: "Aýtozavodstroj", EK Gaja Krokodilo.
    Adreso: RU-423819, Tatarstan, Nabere¼nyje Æelny, ab. ja. 133, Ruslando.

    1-9 maj. 1999.
    Bydgoszcz (Pollando).
    20a Sanmarineca Universitata Sesio de AIS.
    Org.: Monda Turismo.
    Adreso: str. M.Sklodowskiej-Curie 10, PL 85-094, Bydgoszcz, Pollando.

    28 maj.-1 jun. 1999.
    Kirkwall (Skotlando/Britio).
    94a Skota E-Kongreso.
    Org.: EAS.
    Adreso: 9 Flora Gardens, Bishopbriggs, Glasgow, Skotlando, G64 IDS.

    4-6 jun. 1999.
    Razgrad (Bulgario).
    5a Danuba E-Rendevuo.
    Org.: E-ista domo de Kulturo.
    Adreso: str. Sv. Kliment EK-3, 7200 Razgrad, Bulgario.

    6-12 jun. 1999.
    Koszalin (Pollando).
    21a Æebalta E-ista Printempo.
    Org.: Filio de PEA.
    Adreso: pk 30, PL-75-016, Koszalin, Pollando.

    30 jun.-4 jul. 1999
    Olsztyn (Pollando).
    FREÞO-99.
    Org.: Olþtina EK.
    Adreso: PL-10 950 Olsztyn, skr. poczt. 420, Pollando.

    4 jul.-14 aýg. 1999
    Lanæov (Æe¶io).
    Somera E-Tendaro.
    Org.: EK Trebíæ.
    Adreso: CZ-674 01, Trebíæ, Æe¶io.

    4-14 jul 1999.
    Ti¶vin (Ruslando).
    39a Okcidenta Sovetia E-ista Junulara Tendaro. (OkSEJT-39).
    Org.: La Organiza Teamo.
    Adreso: Vitalij Malenko, RU-140160, Moskvoskaja obl., ¬ukovskij, ul. Dugina, 17-62, Ruslando.

    4-18 jul. 1999.
    Poprad (Slovakio).
    Somera E-Lernejo.
    Org.: E-Regiona Societo.
    Adreso: Sobotské nám. 36, SK-05 801 Poprad, Slovakio.
    IEK-99: Emblemo
    17-23 jul. 1999.
    Metz (Francio).
    Internacia Esperanto-Konferenco 1999.
    Temo: Mono kaj Civilizo.
    Org.: OSIEK.
    Adreso: Éric Laubacher, 1 rue Louis-Antoine de Bougainville, FR-78180, Montigny le Bretonneý, Francio.

    17-24 jul. 1999.
    Liepaja (Latvio).
    35aj Baltiaj E-tagoj (BET-35).
    Org.: Latvia E-Asocio
    Adreso: p.k. 150, Riga, LV-1050, Latvio.

    17-25 jul. 1999.
    Castellón & Valencio (Hispanio).
    58a Hispana Kongreso de E-to. 9a Eýropa E-Forumo.
    Org.: LKK
    Adreso: Av. Burjasot 29, A-31. ES-46009 Valencia. Hispanio.

    24-31 jul. 1999.
    Karlovy Vary (Æe¶io).
    72a Kongreso de SAT.
    Org.: SAT, KAVA-PECH.
    Adreso: Anglická 878, CZ-25229, Dobrichovice, Æe¶io.
    UK-84: Emblemo
    31 jul.-7 aýg. 1999.
    Berlino (Germanio).
    84a Universala Kongreso de Esperanto.
    Org.: UEA, LKK.
    Adreso: Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando (konstanta adreso).

    7-14 aýg. 1999.
    Torun & Bydgoszcz (Pollando).
    9a Internacia E-Kongreso. 11a Øenerala Kunveno de "Monda Turismo". Universitato de la "Tria Aøo".
    Org.: Monda Turismo
    Adreso: str. M.Sklodowskiej-Curie 10, PL 85-094, Bydgoszcz, Pollando.

    9-16 aýg. 1999.
    Zánka (Hungario).
    55a Internacia Junulara Kongreso de TEJO.
    Org.: TEJO, LKK.
    Adreso: Pf. 87, HU-1675 Budapest, Hungario (LKK).
    La Chaux-de-Fonds
    13-15 aýg. 1999.
    La Chaý-de-Fonds (Svislando).
    18a Internacia Literatura Forumo.
    Org.: LF-koop.
    Adreso: CP 928, CH-2301 La Æaý-de-Fonds, Svislando.

    22-25 aýg. 1999.
    ¦anojo (Vjetnamio).
    2a Azia Kongreso de Esperanto.
    Org.: LKK
    Adreso: 105a str. Quan Thánh, Hà Nài, Vietnam.

    3-5 sep. 1999.
    Vraca (Bulgario).
    50a Kongreso de Bulgara E-Asocio.
    Org.: BEA.
    Adreso: P.k. 26, BG-3000, Vraca, Bulgario.

    3-5 sep. 1999.
    Dunblane (Skotlando/Britio).
    Skota Studrondo.
    Org.: EAS.
    Adreso: Jean Bisset, 47 Airbles Cres, Motherwell, Skotlando, ML1 3AP.

    2-9 okt. 1999.
    Cambrils (Katalunio/Hispanio).
    7a Internacia E-Semajno de la Kulturo kaj Turismo.
    Org.: HEFA.
    Adreso: Apartado 15027, ES-08080, Barcelona, Hispanio.
     


    BIENO "NJEGUÞ"

    en vilaøo Hraþæina-Trgoviþæe, Kroatio

    PROGRAMOJ EN 1999

    16-18.04. J.J.Strossmayer kun Franjo Gruiæ
    21-23.05. Problemoj de komunikado en turismo kun Oszkár Princz
    11-13.06. Naturamika Semajnfino kun M.Godec
    02-09.07. Kurso de la kroata lingvo kun G.Jurina
    11-18.07. Kursa Semajno kun S.Þtimec kaj aliaj
    17-18.07. Interregiona kaj najbarlanda renkonteto
    23-30.07. Ne tre konataj aspektoj de Esperanto kaj Zamenhof... kun d-ro H.Eichner
    03-09.08. Zagorje la verda aý Survoje al 55-a IJK
    10-15.08. Literatura kurso kun Spomenka Þtimec
    16-22.08. La plej aktualaj temoj de astronomio kun d-ro H.M.Maitzen kaj Maja Tiþljar
    17-19.09. Surpriza Semajnfino

    Bonvenon!

    Senpagaj informiloj riceveblas de la organizanto:

    Orbis Pictus
    de Viþnja Brankoviæ

    Adreso: Via Leghissa 6 - 34 131 Trieste - Italio
    Telefono: +39 / 040 767 875
    Rete: mailto:orbispictus@iol.it


    PERANTOJ DE LA ONDO DE ESPERANTO

    AÝSTRIO: Leopold Patek, Martinstr. 104/38, AT-3400 Klosterneuburg
    AÝSTRALIO: Libroservo de AEA, P.O.Box 230 Matraville N.S.W. 2036
    BELGIO: Flandra Esperanto-Ligo, Frankrijklei 140, BE-2000 Antwerpen
    BRAZILO: Brazila Esperanto-Ligo, Caixa Postal 03625, Brasilia, DF 70084-970
    BRITIO: Esperanto-Asocio de Britio, 140 Holland Park Avenue, London, W11 4UF
    BULGARIO: Ljubomir Trifonæovski, pk 26, BG-3000 Vraca
    ÆE¦IO: Vladislav Hasala, A.Dvoráka 1, CZ-696 62 Stráznice
    DANLANDO: Wolfgang Kirschstein, Hvedebjergvej 30, DK-8220 Brabrand
    ESTONIO: Virve Ernits, Mahla 65-1, EE-0012 Tallinn
    FINNLANDO: Oy Mendoservo Ak., Kivistöntie, FI-05510 Hyvinkää
    FRANCIO: Unuiøo Franca por Esperanto, 4 bis rue de la Cerisaie, FR-75004 Paris
    GERMANIO: Esperanto-Centro, Rheinstr. 9, DE-12159 Berlin
            Manfred Führer, Am Stadtpfad 11, DE-65760 Eschborn
    HISPANIO: Juan Azcuénaga Vierna, Gen. Dávila, 127, por 7, 2 iz., ES-39007 Santander
    HUNGARIO: Attila Kovacs, Pf. 374, HU-7601, Pécs
    IRLANDO: Joy Davies, 9 Templeogue Wood, Dublin 6W
    ISRAELO: Aleksandr Mikiþev, 20/1 Hameleh-Amacja-str., IL-77484 Aþhod
    ITALIO: Itala Esperanto-Federacio, Via Viloresi 38, IT-20143 Milano
            Višnja Brankoviæ, Via Leghissa 6, IT-34131 Trieste
    KANADO: Kanada Esperanto-Asocio, P.O.Box 2159, Sidney, BC, Canada V8L 3S6
    KATALUNIO: Kataluna Esperanto-Asocio, Apartat 290, ES-08200 Sabadell, Katalunio
    KOREIO: KEA. Kang Byeon Han Shin Core B/D No 1601 Mapo-Dong 350 Mapo-ku, Seoul
    LITOVIO: Litova Esperanto-Asocio, p.k 167, LT-3000 Kaunas-C
    NEDERLANDO: UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam
    NORVEGIO: Esperantoforlaget A.S., Olaf Schous vei 18, NO-0572 Oslo.
    POLLANDO: Maciej Wnuk, Skrytka 105, ul. Broniewskego 77-137, PL-01-865 Warszawa
    PORTUGALIO: Portugala Esperanto-Asocio, Rua João Couto, 6, R/C-A, PT-1500 Lisboa
    RUSLANDO: Nade¼da Mi¶ajlovna Þeludjko, RU-620077 Jekaterinburg-77, p.k. 67
    SLOVAKIO: Milan Zvara, Popradské Nab. 33, SK-058 01 Poprad
    SVEDIO: SEF, Lisbet Andréasson, Södra Rörum pl 455, SE-24294 Hörby
    SVISLANDO: Christoph Scheidegger, Im Schleedorn 6, CH-4224 Nenzlingen
    UKRAINIO: Dmitrij Cibulevskij, ab. skr. 9307, UA-310003, ¦arkiv
    USONO: Esperanto-Ligo por Norda Ameriko, P.O.Box 1129, El Cerrito CA 94530


    LA ONDO DE ESPERANTO

    SENDEPENDA INTERNACIA REVUO.
    1999. N-ro 4 (54)
    Aperas æiumonate
    Fondita en 1909 de Aleksandr Sa¶arov
    Refondita en 1991
    Eldonas kaj administras: Halina Gorecka
    Redaktas: Aleksander Kor¼enkov
    Konstantaj kunlaborantoj: Maria Ba¼enova, Boris Kondratjev, Viktor Kulakov, Tatjana Kulakova, Valentin Melnikov, Sergio Pokrovskij
    Adreso: RU-620077 Jekaterinburg-77, ab. ja. 67, Ruslando
    Telefono: (3432) 104503
    Telefakso: (3432) 518647 Esperanto 104503
    Elektronika adreso: hrgo@sbank.e-burg.su
    Hejmpaøo: http:/www.geocities.com/Athens/Acropolis/3438/
    Abontarifo por 1998:
        -- Internacia tarifo: 24 usonaj dolaroj aý 48 nederlandaj guldenoj
        -- Orienteýropa tarifo: 15 usonaj dolaroj
        -- Ruslanda tarifo: 115 ruslandaj rubloj
        -- Aerpoþta aldono: 4 usonaj dolaroj
    Konto æe UEA: avko-u
    Recenzoj. Bonvolu sendi du ekzemplerojn de la recenzota libro, kasedo, disko k. a. al la redakcia adreso.
    Eldonkvanto: 600 ekzempleroj
    Elektronika eldono: Abonebla æe nia elektronika adreso kontraý 10 usonaj dolaroj
    Anonctarifo:
        -- Plena paøo: 200 NLG (800 rub.)
        -- Duona paøo: 120 NLG (480 rub.)
        -- Kvarona paøo: 70 NLG (280 rub.)
        -- Okona paøo: 40 NLG (160 rub.)
        -- Malpligrandaj: 1 NLG aý 4 rubloj por 1 cm²
        -- Kovrilpaøa anonco, kun aldono de plia koloro, kostas duoble.
    Triona rabato por ripeto en la sekva numero.
    Donacoj. La donacoj estas danke akceptataj æe la redakcia adreso (ruslandaj rubloj) aý æe nia konto avko-u æe UEA (devizoj).
    Oni povas represi kaj traduki materialojn el La Ondo de Esperanto nur kun indiko de la fonto.
    (c) La Ondo de Esperanto, 1999.
    [Subtitolo]