István
Ertl (1965–). Hungaro loĝanta en Bruselo. Instruisto, tradukisto.
Redaktis: Opus Nigrum, Internacia Pedagogia Revuo, Kontakto, Esperanto.
Laboras kiel inform-oficisto de Eŭropa Reto Kontraŭ Rasismo (ENAR). Tradukis
en Esperanton verkojn de Queneau, Seneko, Kahlau, Verne, Örkény, Aldecoa
k.a.; hungarigis verkojn de Verne, Martin du Gard, Auld, Echenoz, Tavanti,
Borges, Buzzati k.a.
Kiam mi menciis al miaj kolegoj ke mia semajnfino laŭplane inkluzivas verki eseeton pri la nuntempa Esperanta poezio, ili ridetis kvazaŭ je anonco ke mi partoprenigos dresitajn blatojn en beleckonkurso. Malgraŭ ke ili (ne la blatoj) opinias pri Esperanto ne malbone.
Nu, jes, mi konscias ke la apudmeto de la vortoj nuntempa, Esperanta kaj poezio povas efiki kurioze, eĉ al esperantistoj. Ĉar kiu en la nuna mondo ankoraŭ legas — dese poezion, dese Esperantan?
Vilmos Benczik, unu el la dekfingre kalkuleblaj kompetentaj kritikistoj en Esperantujo, ĵus aperigis hungarlingvan monografion pri “Lingvo, skribo, literaturo en komunikteoria aliro”. Li analizas la ŝanĝiĝantan socian kaj konadan rolon de skribo, kaj asertas ke la legokapablo kaj -emo, nuntempe malkreskantaj, gravas por la homo ne tiom por akiri sciojn kiom por ekhavi kaj trejni la kapablon de abstraktado. Benczik ankaŭ rimarkigas ke “la publika opinio (…) kutimas atribui valorecon aŭ malvalorecon al iu lingvo laŭ tio, ĉu la koncerna lingvo havas kvante kaj kvalite riĉan literaturon” (pĝ. 312).
Jen du asertoj gravaj por nia nuna pensokadro. El la unua sekvas ke la sorto de skribo (kaj de ĝia mikroskopa sub-aro, la Esperanta poezio) dependos de tio kiom ni, la homaro daŭrigos rekoni la primaran gravecon de skribo por nia mensa homeco. Poezio estas altgrade abstrakta afero, kaj tial ni prave timas pro ĝia estonteco en mondo regata de bildoj analoge spegulantaj la realon. Des pli timindas pro la sorto de poezio minoritata kiel la nia, dependa de merkato tiel nana ke ĝi apenaŭ meritas nomiĝi tiel.
La dua frazo Benczik-a resendas nin al la pionir-tempa — sed eĉ hodiaŭ ne malaperinta — mis-ideo kiu, simile al la mezepoka diro kiu servigas filozofion al teologio, bonvolas agnoski vivrajton al la Esperanta poezio nur ĉar ĝia ekzisto pruvas kaj ilustras la riĉecon de nia — krom tio ja tute pragmata! — lingvo. Kvazaŭ poemo ne fajfus pri tio en kiu lingvo ĝi estas verkita. Lingvo ja kreas poeton, sed des pli poeto kreas lingvon.
Ĉi tiu principa senrilateco de poezio al lingvokomunumo/movado kompreneble allasas esceptojn, eĉ multnombre, ekde Ho, mia kor'! tra La infana raso ĝis Konditorskaja de Neves. Sed tio estas malesenca. Ne nur proze, ankaŭ por poemo validas ke ĝi devus povi trasentigi sian valoron eĉ al leganto neniam aŭdinta pri Zamenhof.
Malmultajn grandulojn poetajn ni havas en 2002. (Ĉu gigantojn Kaloĉajajn, tro fruas diri.) Eble eĉ nur du: Mauro Nervi kaj Miguel Fernández. Jen du homoj por kiuj poezio (pli ol Esperanto!) estas esencaĵo, vivilo kaj vivigilo. (“Sanon kaj poezion!” — kutimas tosti Fernández.) Ili aliras la poetan taskon kun maloftaj seriozo kaj respondec-sento. Multaj niaj poetoj kreis gemojn kiuj persistas fone en la mensmuziko de mia ĉiutago: Adiaŭo de Tárkony, La ruĝa tramo de Newell, Sur la monto Nebo de Kalocsay, Morto en hospitalo de Goodheir, Mi (kiam en la kuniklejo) de Sadler… por mencii nur kelkajn, hazarde britajn kaj hungarajn, kaj senescepte antologiajn. Sed krom Nervi kaj Fernández malmultegaj — se entute iuj — kreis kompletan poezian mondon kies ĉiu poemo organike ĉeas, kunas, apogas ĉiujn aliajn, kie ĉiu nova verko aperas kiel plua necesa puzlero en bildo ĉiam plu konstruata, neniam kompleta. Ajna verko ilia trudas sin kun la forto de evidento: jen artverko.
Mauro Nervi aperis kiel mirakla infano (Wunderkind, se konsideri lian germanemon) kun sia debutilo La turoj de l'ĉefurbo en 1978. Kaj poste iagrade malaperis, kiel multaj miraklaj infanoj, por 23 jaroj da senvolumeco. Tamen, dum tiu tempo li ja publikigadis, kaj ekzemple rikoltis 11 premiojn en Belartaj Konkursoj. Sed ne estis facile elvringi el li la duan volumon Havenoj (Varna: Bambu, 2001), kvankam ĝi esence pretis — kiom poemaro povas preti — jam fine de la 80aj jaroj.
Apenaŭ imageblas vorto pli taŭga ol havenoj por difini la poetan starejon de Nervi. Li postenas en pejzaĝoj plej ofte simile senhomaj kiel la Roterdama kontener-haveno ECT Terminal, meze de senkompate funkci-cela objektaro gvatanta nian homecon, “apud levmaŝinoj / kies pulio hurle rustoknaras / en la mallumo” (La nokto) — kaj foje “en fremda lando”, kie “trans la vitraĵoj, vaksaj manekenoj / ridete pozas” (Turingio 1982). sed ĉiam rezervante rigardon al la liberaj vastoj de maroj kaj oceanoj, kie “kurbaj veloj / el flava tolo sub la vento knaras” (Odiseo). Poezio mara, miksante mediteranean realon kun sopiro al nordo (spegulbilda al la tradicia sud-sopiro germana?), poezio kiu devus fremdi al mi, hungaro sen maro, sen nordo kaj sen mediteraneo. Sed la medit-araneo (nu, bone, “insekto sur vitral' preĝeja”) kiu “sidadas (…) kaj kaŝaŭskultas sian pensrumoron” (denove en la grandioza La nokto) povas fremdi al neniu, tiom ĝi kvintesencas la homan kondiĉon.
Se la muziko kiu sonas fone de la Nervia verkaro estas, ekzemple, Suito por baroka fluto (pĝ. 60–65 de Havenoj), Fernández katenas siajn aŭskultantojn per tiu andaluzia cante jondo kiun li ne nur figursence kultivas sed okaze ankaŭ artiste prezentas al realaj publikoj, kiel povas atesti multaj kongresanoj. La versoj de Fernández elspiras aŭtentan pasion, kaj la poemar-titolaj sonoroj zumas, siblas aŭ kriĉas en ĉiu lia vorto. Lia poezio fakte katapultas nin en antaŭskriban epokon, kiam carmen signifis same poemon kiel sorĉkanton, kaj kiam aedoj, bardoj kaj ŝamanoj “ĉarmis” sian publikon per kantvortoj ĝisvisceraj.
La Fernández-aj verkoj (kaj malpli emfaze ankaŭ la Nerviaj) ligas nin al la homa komuno ankaŭ per absolute mal-eburtura engaĝiteco. Fernández neniam povas soli aŭ gesoli en feliĉo aŭ mal': ĉe li tuŝe kunapudas, ekzemple, plejprivataĵo kiel nasko kaj omaĝo al la Internaciaj Brigadoj. Ĉu estas hazardo ke ĝuste “Al Mauro Nervi” li dediĉas sian poetikon, jenan: “Mi poemas / … por senti min partiklo de l'homa nebulozo,/ kiu spiralas — sen fino kaj respondoj — ĉirkaŭ komuna krio…”
Post ĉi tiu duopa panegiro (arĝenta duopo? ora duopo?), estus eble bele, kaj certe utile, se mi nun transirus al ia manlibreca listigo de nia nuntempa Esperanta poetaro, pesante fortojn kaj feblojn, disdonante bonajn kritikistajn poentojn jen al ĉi tiu jen al alia. Mi ne faros tion, pro almenaŭ du kialoj. Unue, jam miaj ĵusaj laŭdoj al Nervi kaj Fernández egalas al malafabla ignoro de ĉies verkmeritoj kiujn mi ne kapablas, aŭ ne havis okazon, rekoni majstroj. Listo pli longa eĉ pli draste substrekus la foreston de nomoj mankantaj. Due, unuafoje en mia Esperante bonŝancega vivo mi nuntempe trovas min nepova facile aliri ĉies ajn verkojn, ĉar mi ne plu vivas en la Esperanta Parizo, t.e. Budapeŝto, kaj ankaŭ ne plu en la Esperanta Meko, Roterdamo. (Ĝis, kolekto Fajszi; ĝis, biblioteko Hodler!) Tial mi ne povus respondece filologi, kaj blufi mi ne volas.
Kion do mi faros anstataŭe? Nu, mi elektos du pliajn nomojn, plene subjektive…
Antaŭ kelkaj monatoj forpasis Adalberto Huleŝ (hungarnome Béla Hules), kies poemaro Katoj kaj ĉevaloj (1982) restis, laŭ mia gusto, nesufiĉe rimarkita. Penspoeto estis Huleŝ, ne sonpoeto (“min interesas antaŭ ĉio la filozofio”, li diris pri si), kvankam ne fremdis al li iom da lingvoludo, prefere samverke kun pensludo (kiel en Antaŭtagmeza teo, pĝ. 74). Li ne kreis tian kompletan mondon poezian kiel Fernández kaj Nervi — eĉ, leganto foje malkredeme frotas al si la okulojn ĉe cispoeziaj bagateloj kaj plataĵoj kiel Kial do (“Kial do, ke mi vivas? / Kial do, ke mi amas vin ? / Kial do, ke vi min ne amas?”, pĝ. 28). Sed, por citi la nederlandan antologiistinon Ingmar Heytze, “poezio estas, el statistika vidpunkto, aparte teda… Unu brila poemo povas /tamen/ kompensi la traplugadon de iu kompleta verkaro mediokra. Iam J.C.Bloem sin demandis: ‘Sed ĉu sufiĉas unu-du poemoj / Por la pravigo de unu ekzist’?” La respondo estas: jes.” Kaj por tio Huleŝ havas pli ol “unu-du poemojn”, ne nur en Katoj kaj ĉevaloj, kiu — mi vetas mian ĉapelon — dudek jarojn post la apero certe restas akirebla, sed ankaŭ en Egérpillanat (“Mus-momento”, 1996), ĉefe hungarlingva poemaro kun kelklokaj Esperantaĵoj. Jen perlo el ĝi:
Huleŝ do forpasis, dum — laŭ iuj — Camacho kabeis. Mi mencias lin ne tiom ĉar li estas amiko mia sed ĉar, malgraŭ tio, ankaŭ li estas bonega poeto. Tion povus kaŝi lia famo kiel prozisto kaj ĉefe kiel polemikisto — ni do malkaŝu lian poetecon iomete. Lia verkaro disas kaj laŭamplekse modestas, sed estas — forme, tone kaj enhave — plaĉe diversa, de hajkoj ĝis longaj filozofiaĵoj. Ĉi-loke mi tamen citu versojn kiuj, eble misjuĝige, konfirmos pliafoje la famon de la polemika flamo de Camacho. Post retpoŝta debuto malvastronda, lia (Laŭ Katulo) ĵus aperis en Fonto (marto 2002, №255, pĝ. 30), kaj amiko Bays, ĉi ties redaktoro, volonte konsentis partan represon. Camacho klare distingas inter kabeado disde esperantistoj, homoj neniom pli bonaj ol la ceteraj, kaj forlaso de la lingvo mem — kio lin ne tentas.skizo
tiel solide tiuj seĝoj
al du ekstremoj de l' tableto
laŭ skem' eterna ĝustiĝantaj
fiksiĝas en la ĉambra kubo
(sur unu vestoj kuŝe-pende)
ke vi jam kredas ilin ŝvebi
ekster la jeno kaj la nuno
ŝvebi sentempaj antaŭtempaj
en iu lok' superurana
… Esperantujon decas repudii,Jen taŭga meditaĵo por la Estraro de UEA, la Kapitolo (aŭ kiel ajn ĝi nomiĝas) de la Civito, kaj cetere por ni ĉiuj, restantaj en tiu Esperantujo kiun Camacho “repudias”.
kaj tamen plu kultivi ties lingvon,
ĉar nek adverbo nek sufiks' ĉagrenas
sed la mensogoj, trompoj kaj perfidoj
per kiuj vi sterkadas vian vojon
al glor' aŭ al banana respubliko,
merderoj en ĉi mondo senkompata.
Sanon kaj poezion!
István Ertl
2. Volonte mi kopias ĉi-loken la sence koincidajn kaj spritajn restriktojn (pĝ. 5–6) de Antonio Valén el lia “Prezento” de la Fernández-a El miaj sonoraj soloj (Vieno: IEM, 1996), pri kiuj mi ĵus rememoris: “Esperanto-poetoj vere grandaj estas tre malmultaj. (…) eblas kalkuli [ilin] per la fingroj de ambaŭ manoj. Kaj se ni teniĝus ekster la limoj de la Budapeŝta kaj la Skota Skoloj, ja sufiĉus unu sola mano. Ankoraŭ: se ni vojaĝus preter Sudafriko [E. de Kock post tiam translokiĝis al Usono — I. E.], Islando kaj Italio, tiam eble sufiĉus unu sola fingro, kiun mi volonte rezervus por Fernández.”
3. Esperanta antologio. Poemoj 1887–1981. / Komp. William Auld. Rotterdam: UEA, 1984.
4. Majuskle, Carmen estas la kunulino de Miguel Fernández. Pardonu mian klaĉnivelecon.
5. Ingmar Heytze: Foute woorden (“Fuŝvortoj”). Onze Taal, april 2002, pĝ. 105. J.C. Bloem estas reprezentita en NederlandaAntologio (1987), sed ne per ĉi tiu poemo.
Jelena
Akimova – EtulinoAmo estas
postsigno de via kapo
sur la lito,
kie restos mia sango.
julio 1993
majo 1999
oktobro 1993
oktobro 1993
Mi tiel volus diri al vi la plej gravan.
Sed ne rajtas.
Filo dormas.
Nur griza akvo de laca malvarma maro
ridas —
kiaj stultaj tiuj homoj estas.
Sed silentas.
Mi tiel volus krii al vi ‘Mi amas!'
Sed ne rajtas.
Dormu, filo.
Eble mi ploros.
Sed silentos.
10 maj 2001
Grigorij
ArosevTrenante malsupren mian pigrantan moŝton,
mi aŭtomate engapas l'senriglilan poŝtan
keston. Ho vi, adoleskanteco flama!
Nur kelkajn jarojn post tio mi iĝis la malo…
Venas nenio, krom iu fatraso reklama,
kaj nemendita ĵurnalo.
Ĉe l'enirpordo mi sentas min jam ege laca,
kaj, malfermante la pordon kun grinco ŝmaca,
mi perrigarde serĉas la plej proksiman,
la plej apudan, konatan benkon. Sen tristo
mi nomas min, evitante hontemon ŝiman,
la finbenkisto.
Post ĉiu fuma ensorb' malpliiĝas intencoj,
dum pliakriĝas la sensoj, pli svagas la sencoj.
Mi do, sidante, ne vidas tro grandan fion
en la senĉesa senpaga pluvega bato.
Mi plu kvietas, neglektas mi ĉi defion.
Kion fari: sabato!
Por l'cigaredon estingi min helpas pluvguto.
Mi en la akv' malaperas, samkiel mamuto,
kiu pereis en praepokar' pro l'fridego,
aŭ mi kvazaŭas septembre mortantan someron.
Min bekmartelas penseto, simile al pego:
“Eble… bieron?”
Foje fuĝinta bird' revas reveni en kaĝon,
se ĝi gustumis liberon. Do mi infanaĝon
ofte priploras pro ĝia etoso fabela,
pro l'pasieg', dispremanta kun krako kanojn.
Sed — ve kaj aĥ — mi nun estas la aĵ' enfotela,
gapanta ekranojn.
Ĉirpas paseroj, babilas. Pri kio temas?
Mi ne distingas, ĉu ili insultas, blasfemas,
aŭ kantas kantojn solenajn. Mi same homojn
iam kompreni nek povas nek volas nek devas.
Sed eĉ se provi preventi diversajn sarkomojn,
tuto ja krevas
pro la konstanta infekto de misa traktado,
pro venenita pacpip', trosalita plado
de amikeco aŭ amo…
Malsekas ĉemizo,
kaj trohumidaj pantofloj rapidas informi,
ke malvalidas jam mia porstrata vizo,
kaj tempas dormi…
Baldaŭ degelos la tago — kandel' stearina.
Rampas helike l'ĉuĝua rimen' semajnfina.
Kion do eblus ankoraŭ elfosi el vrakoj
de la memoro, do el mia viva procedo?
Jen unufoje… mi venkis en iuj… atakoj…
Oscedo.
Blue-siringe-violaj ĉielaj flokoj
nun degnas resti en niaj grizetaj lokoj.
Jen estas brila defendo: nubar'-panoplio,
aŭ l'kontentiga enhavo por ajna menuo.
Mi estas ĉie, ekzemple en nuna julio.
Aĥ, kia enuo…
La horizonto sin kaŝas malantaŭ arbaroj,
prave — ja inter diversaj rutinaj varoj
eblas ĝin simple ignori, kaj tio sendube
estus milfoje pli granda skuanta plago,
ol mia plendo, fluganta nenien alnube,
pri la perdita tago.
Kion do pensis tiu stranga besto,
se ŝi entute kapablis pensi —
kaj kion ŝi pensis aparte pri mi,
pri mi, tiu ne tute ordinara homo,
kiu, anstataŭ karesi ŝin tenere,
pasigis tiom de sia tempo,
senĉese skribante ion,
kion ŝi apenaŭ povis kompreni,
malfacile laborigante
sian tute malgrandan cerbon,
sen ia efektiva rezulto.
Tiu tiel agrabla kaj tiel aminda besto,
kiun mi nomis Boule-de-Suif —
per la nomo, kiun sugestis al mi
la fama franca aŭtoro,
kion do ŝi povis pensi pri mi,
dum ŝi senĉese rigardis min
kun tia tiel intensa scivolemo?
Kaj kiaj estis la veraj sentoj,
kiuj animis ŝian intiman eston —
la sentoj de tia aminda besto
por sia vera mastro?
Laŭda mencio en Liro-2001
Molkoruloj kompatis,
proponis helpon,
donacis monon kaj vestojn
por la orfoj kaj plorantoj.
Donacoj amasaj alfluis,
necesis fondi fonduson.
Laboro ekamasis kaj do necesis
propra ejo kaj laborantaro.
Ege konstis la ejoj,
eĉ pli la laborantoj.
Ne restis plu da mono
por la orfoj kaj plorantoj.
Laŭda mencio en Liro-2001
Ekhurletis la vento kaj
allogite de ĝia tento
la pinaro ekdancis,
la branĉaro kunbalancis
ventoritme,
ventohimne.
Peter
Brownereynosa, tamaŭlipas, 2000
Kie kuŝas, vagul', patrujo via?
En vasta, griza, dezerta ej'
kie fantomas la tero kaj la vent'.
Rabisto – pri kio vi mokas?
Pri la banalec' de ordinaraj horoj
kaj la mus-korec' de certaj gringoj.
Al kio vi dediĉas vin, ulo stranga?
Mi estas ŝafisto al la steloj
gvatanto ĉiam de la foraj lumoj.
Bandito, kie estas via rifuĝejo?
En la koro mem de la nokto
tute preter la molec' tagluma.
Perdito, kiaj vojoj vin vokas nun?
La vojoj de obskura dorn-arbaro
kie vagi mi povos inter sekaj fantomoj.
Bandito, kien vi ĵetas viajn versojn?
Al la potencaj ventoj de l' hazardo
al landoj ĉiam de mi nekonataj.
reynosa, tamaŭlipas, 1999
Se estas printempo en Monterrey
spertu la altecon
la spiron de la pintoj.
Sel-Monto ja venkas,
venkas banalon ajnan.
Se estas printempo en Monterrey
marŝu en antikvo
la oldo de revenoj.
Nepre la fantomojn salutu
el printempoj jam tre foraj.
Rigardu en forges-fenestrojn
kaj vidu tra la tempo.
monterrey, nuevo leon, 2001
Viktor
ĈaldajevPasis hieraŭo —
fulmotondris, pluvis.
Venis hodiaŭo —
verde ekdiluvis!
Vagos mi, promenos
laŭ eksteroj vastaj,
kie maj' solenas
mastre, ke mi gaste…
tien en arbaron…
al rivera kajo…
Are floru june,
mia kara majo!
Tra la fenestro,
ilin atesta,
envi-esta
senfluge resta…s
mi…
Vladimir
DanilovMem leviĝu! Ne drinku! For brandon!
Al ni tiel necesas raci',
Ke konvinku ni la eksterlandon,
Ke ne vana ni estas naci'!
Mem leviĝu! Kaj ek al laboro
Por prospero kaj por harmoni'!
Ja nenies nin savos favoro,
Se ne povos ni zorgi pri ni.
Mem leviĝu! Rikoltu, konstruu,
Ke eliru ni el la mizer'!
Ne laciĝu nur! Nur ne enuu!
Gardu nin Amo, Fido, Esper'!
Ofte batis mia koro,
Estingiĝis mia san'…
Sed ne licas ja, Sinjoro,
Ke forpasu mi pro van'.
Kuras for la astenio,
Reviviĝas mia kant'.
Min, sendube, savos Dio
Por la lingvo Esperant'…
Mi ne mortis! — Mi arde ripetas —
Vivas mi, ĉar, ho Sankta Ĉiel',
Ies Voĉo leviĝi min petas,
Ke mi kantu pri Amo kaj Bel'.
Ĉion-ĉion povas diri mi perkante,
Ne sekiĝos de inspiro mia font'.
“Ĉu, Sinjoro, vi parolos Esperante?”
Nepre Dion mi demandos
dum Renkont'…
Klara
IlutoviĉTrovante gnomfabelojn
sur forgesitaj padoj,
pri ĝenoj ne meditas
ermit' aŭ vagabond'.
Mi volas vidi stelojn
eĉ tra prizonaj kradoj —
ja ankaŭ min invitas
la bel' al sia mond'!
Mi provas danki nunon
per la juneco mensa,
kaj pretas min favori
la ruza homa sort'.
Mi volas vidi sunon
eĉ tra nebulo densa —
ĉu povos mi memori
pri ĝia graca fort'?
Eksciti nigran splenon
poiomete ĉesas
malbondeziraj tagoj
kaj triste rampas for.
Mi volas vidi benon
eĉ en faligaj plagoj —
sed kio do promesas
ĝin al la eta kor'?..
II
Kirlovent' el miaj eraroj
en la nigra altrudiĝemo
hurlas plu kolere kaj moke —
ĉu min lasos ĝi finfine en paco?!
Miaj pensoj, vortoj kaj faroj
dum la senkompata korpremo
furioze, rabe kaj ŝoke
min puŝadas jam al kapitulaco.
En brueg' de l' sombra kaskado
ĉu l' eraroj min plu katenos
ĝis la morto mem ŝtonbrakume,
alvokante mian fortagonion?..
Senutila estas plorado.
La pasinto jam ne revenos.
Kion tamen havas mi dume
por la plua viv'? Ĉu vere nenion?!
Jam ne eblas ion vuali.
Herboj kvazaŭ ĉesis nun verdi.
Kiel do per vortoj esprimi
la turmentajn malvigliĝon kaj drivon?!
Mi ne havas plu kien fali,
mi ne havas plu kion perdi,
mi ne havas plu kiun timi —
kaj mi povas rekomenci la vivon!
Anja
KarkiainenDum kelkaj momentoj
petalojn la ventoj
balancas en suna varmo
kaj semojn jam floro
produktas sen ploro
pri velko de freŝ' kaj ĉarmo.
Sed nur hezitante
sin unu plant' lante
sub ŝirmo de arbo levas.
Malforta kaj nerva,
inerta, neverva
ekflori ĝi eĉ ne revas.
Vent' venas el nordo,
minacas per mordo.
Timtremas la planto pala.
La arb' gardi provas.
Ĝin vento forŝovas
kun hurlo pri fal' fatala.
La sun' ree brilas,
kaj ĉio trankvilas.
La semoj en humo ĝermas.
Bird' post la tempesto
truaĉon de l' nesto
per tig' de sub arbo fermas.
Alen
KrisVi diras ke ulceras nefidelo.
En si ĝi estas certe malrespekta.
Sed gravas scii, kion oni strebas.
Nek mi, nek vi prezentas la perfekton,
Kaj tio estas prave la premiso
Por nin forlasi certe sen bedaŭro.
Sed oni ne forlasis – faris ŝanĝon.
En tiu ĉi afero ni ja rajtus
Supozi la grandiĝon de la kosto:
Do jen ulcero – vidi la objekton
De la aspir', aliel – la rivalon.
Aŭ vere novo estas sola riĉo.
Nature supozeblas ke strebanto
Ne ĉiam tute dignas sian celon.
Apenaŭ oni kredus la inversan:
Neniu pli valoras ol la revo
Al kiu li aŭ ŝi nature strebas.
En ŝia revo vi malkovros ŝin.
2.
Vi estas papilio: jen sur flor'
Vi sidas gaja, jen ekflugas sor.
Vi falas – aj! – sed sole por momento,
La flirto estas via elemento.
Similas dancon la gracia vag'
Kaj via tristo estas nur zigzag'.
Do flugu, flugu spite ajnan prozon!
Nur – ĉu vi konas la metamorfozon?
En la ombrel' de herboj, en komfort'
Vi jam konjektas logon de la sort'.
Vi loĝos centre de la bela bildo:
Kokon-araneaĵa nesto-mildo.
Ĉi tio estas fajna, sed memor'
Mallaŭte flustros: flugu, flugu for!
Kaj vi resonĝos la gracian dancon
Kaj ekaspiros nove ĝui ŝancon.
Vi tiam diros: nesto estas fals'.
Sed vere trista estos via vals'.
(La raŭpoj havas propran elementon
Pri kiu oni gardu la silenton.)
Inversa ordo: raŭpo en la fin'.
Insektoj ne divenus sekvi nin.
Ja nia ŝanĝo estas mutacio…
Sed lasu tiun trudon de racio.
Ne venis tempo por melankoli'.
Ja nun vi povas: flugu, papili'!
LaŭlumEkspresa aŭtovojo,
Malnova bova ĉaro.
Ĉu eblus en ĉi-fojo
Rapido de l' homaro?
Ja Esperanto bonas
Por solvo de l' problemo.
Sed multaj ĝin ne konas —
Blinduloj antaŭ gemo!!
Se ĉiuj ĝin aplikos,
En ĉiuj vivosferoj,
Bonege komunikos
La homoj en l' aferoj.
Klopodu pli peneme
La esperantistaro,
Ke Esperant' sisteme
servu al la homaro!
Diversas la rimedoj por profito;
Reklamoj celas kapton de trompito.
“Nur dudek naŭ!” fulmas. Por tranokto?
Nur por lunĉo! Jen misgvido!
24 dec 2001, mi venis al Orlando, Usono, por viziti la Magian Landon, okaze de la 100-jariĝo de Walt Desney. Neonlampa reklamo de hotelo kredigis min, ke tranokto ĉe ĝi kostas nur 29 dolarojn. Sed efektive temis nur pri la prezo de lunĉo.
La homoj strebas regi super ĉio,
Aktivas stulte ofte sen racio.
Pereis plantoj kaj diversaj bestoj
Pro la senzorga homa polucio.
Jam estas tempo por pripenso, pento!
Se ni ne volas morton de l' homgento,
Ni devas kunlabori por korekto
De la misfaroj ekde ĉi momento.
Al ĉiuj ni vidigu la danĝeron,
Ke l' homoj bone zorgu sian Teron.
Se konscience ĉiuj klopodados,
Por nin mem savi havos ni esperon.
Se glavo trafas sklavan kapon,
Se kuglo truas papan ĉapon,
Se bomb' frakasas reĝpalacon,
Obus' disŝiras burĝ-nababon…
Sen paco vanas ĉies penoj:
Sub tanko tremas florĝardenoj;
Bombardo tondras, Mort' sin montras.
Neniu ĝuas ekster ĝenoj!
Se vi deziras plejan belon,
Ne vante serĉu nur juvelojn,
Ne zorgu nur pri ŝik-fasono,
Ne nur admiru ĉarmajn stelojn.
Pro belo ĉiuj zorgu l' Pacon,
Riproĉu eĉ militminacon.
Por ke ni havu pacon belan,
Popoloj penu spite lacon!
Lidia
Ligęzala sama estis
iama printempo
tiel fora
sed nuna vento
parolas al mi
malpli klare
ĉar tiom da vi
apenaŭ kiom en la memoro
neakireblajn juvelojn
de stelnokto
mi heredigas al poetoj
malĝojon kaj nigrigitan arĝenton
de la aŭtuna nebulo
mi heredigas al sukcesuloj
de ĉiuj someraj koloroj
nemezurebla riĉo
restos por amikoj
kio postrestos por vi?
oro de aceraj folioj
kaj eble ankoraŭ
granda rubeno de ĉerizo
flamanta kiel koro
2. Neologismoj? Novaj vortoj
ne logos, nur signifoplenaj
radikoj…
Rekte! Klare!
“Ankaŭ
la greka lingvo estas bela”
Babel'…
3. Leteroj: pendus en l'aero
(ne diru “sorus akrobate”)
miskomprenebla fraz'…
Kuraĝe!
Nur vidalvide, tujrebate
parolas par', respondas kor'
sen perd'…
(Aŭ predus nin cerbum'
pri birdolingv' aŭ verda lum'…)
Carmel
MalliaVendistoj blekas ĝis vespert-mallumo;
dumtaga kokeriko
ĉe la bazara korife-albumo
farsas enue kiel mistifiko.
Riĉa paletro de la strataj pletoj;
plektado vigle vibra
de sentoj, movoj, de analfabetoj,
de l'vivo kreve kribra.
Klostrofobiaj persieno-sagoj
timigas la trudemon;
sur la tegmentoj, la naciaj flagoj
flirtigas sian memon.
Bando da muzikistoj amatore
spasme-balsame
digne distradas kvazaŭ fanfarone,
dum klaŭnoj ridas drame.
Donjuan', Donkiĥoto: jen simboloj
en nia diboĉhalo!
Plorĝemas energie la muskoloj!
Vivu la karnavalo!
Ho ve morgaŭ
sage-klake
vejnoj grincos vegetale
dragil-drake
eble aŭ eskar-fatale
Ho ve morgaŭ
eĉ l'amoro
la amlaboratorio
kiel floro
velkos kun ekscita krio
Ho ve morgaŭ
Post ekgemo
aventuros nur silento
rekviemo
dum ekskursos nur la vento
Mauro
NerviPensojn malakrigas
Varmo sen pluvero.
Apud korto migras
Mezo de somero.
Sub la sun' impresas
Herboj kaj rivero.
Vizaĝon karesas
Mezo de somero.
Laŭda mencio en Liro-2000
Renato
PetrovićMortigu domon,
ĉar domo estas homo.
Mortigu floron
ĉar floro estas gloro.
Mortigu teron
ĉar tero estas vero.
Mortigu vorton
ĉar vorto estas forto.
(1999)
Gardas min
Blanka anĝelo.
(1999)
Nicolino
RossiVi forlasis la spikoplenajn kampojn
kaj la koleran ĉirpadon de l' cikadoj
kaj tra sinua verdo, sur la padoj
ŝtonozaj kaj tra marĉoj vi alrampojn
priringis verten, ĉendis pensolampojn
kaj lasis, ke vin trenu la vivradoj —
ĝis revoj eksilentis kaj kaskadoj
da peno al viv' metis siajn krampojn.
Kaj nun, kiam la revoj ŝime mutas
en horo fola da blindiĝo lasta,
sur vian korpovrakon vi disŝutas
la splitojn de klopodo vane hasta,
dum sin etendas sur ekran' transluma
la neniom' da ĝuo palpebruma.
II.
Se l' dekstra mano turnas for malbonon,
l' alia man' malkovras, ke la tuto
nenio estas ol amasa kruto
rubaĵa, kiu voras ĉian konon.
Ĉu pretervivi lukte mortodronon
estas verece vivi en atuto
super mens-eblo, kontraŭ korpservuto,
aŭ simple voste kapti sort-ĉifonon?
Opone vian penon, via volo
reteksas reton el memorfadenoj
tra kies maŝoj fuĝas la konsolo,
feino vanta, kies kantrefrenoj
apenaŭ povas homdoloron pansi,
feliĉon varbi kaj pri ĝu' kvitanci.
Pro ĉi tiu poemo Nicolino Rossi iĝis laŭreato de Liro-2001.
Jam matenjunas,
kantas la suntenero —
sensoj tajfunas.
Ĝisfluas lafa
flam-likvo cindriĝonta —
amkraŝo trafa.
Arke' de Noa
savportis eĉ vipurojn —
mav-tento troa.
Pluvpapilioj
danc-gutas harpasone —
vivŝprucaj mioj.
Napolo sorĉas
ĉe l' markobalta splendo:
kriĉas sortplendo.
Or-verd' trastrias,
prisomeras ĉi domon —
sentvrako prias.
Lirlas kantema
rojo, gajec' silabas:
min sort' plu klabas.
Pluvlarme helo
rosperle kampojn brodas —
mort-ekrivelo.
Min ĉirkaŭtigras
la noktinkuba solo —
hirundoj migras!
Mesaĝas skulpto
el-stelan civilizon:
homdia kulto.
Poem' de Kocka
himnas pri muŝa menso —
trans mur' epoka.
Eli
UrbanováLi ĝisatendis ĉi respondon:
— Vi estas mia tuta mondo,
mia riĉaĵo, dolĉa predo,
mia burĝono, bela bebo…
Kaj li aŭskultas kaj en fino
degelas kiel virgulino…
Laŭdire kio via mi estas?
Mi jam kutimis ludi rolon
de konkeranto. Per paroloj
provas parade lin eksciti.
Mi ne kuraĝus ilin citi…
Ja tiuj faris el li ulon
bonpreparitan por kopulo…
Laŭdire kio via mi estas?
Pasioj pasis. For imagoj.
Rigardu lin! El vir' de ago
estas denove dolĉa predo,
mia riĉaĵo, bela bebo…
Dum li ronketas, mi konscias,
ke li min ĉefe emocias…
Laŭdire kio via mi estas?
Ho, kiel alie ol perfekte
eksolenis mia knabo
la sepdekjaran naskiĝtagon!
Gaja sen gut' da alkoholo
kaj nul stimula pilolo!
Subite mi scias, ke ekzistas
krom la turo el eburo
kiel alie ol naturo…
Homoj, mi ĝemis pro delico,
dum ni solenis solsticon…
Alvenon de tria milenio
ni solenos en kabano.
Kiel alie ol per amo…
Se ni ne dormos. Se li povos
kaj do ne restos ĉe provo…
Ni diras al tio solenado.
Kaj okazas tiu rito
kiel alie ol en lito
kaj realiĝas ĝi plej ofte
kiel alie ol nokte…
Inter ni inoj — ba, li blagas.
Ja mi ne riskos mian haŭton
kaj ne transiros antaŭ aŭtoj!
Kiam mi ĉesos uzi ŝminkon?
Tuj kiam li sin ĉesos razi!
Ĝis nun nenia ŝanĝ' okazis…
Inter ni inoj — mi apenaŭ
aspektos kiel Greta Garbo
kaj li apenaŭ portos barbon…
Se li almenaŭ ne demandus
kun evidenta ironio,
ĉu mi jam zorgas pri linio?
Inter ni inoj — kio kaŭzis,
ke mi obezas? Pizo? Rizo?
Mi scias kio — dolĉaj kisoj!
Kaj li severe min admonas
kaj li sindone min karesas…
Eĉ morti al mi malpermesas!
Inter ni inoj — li min amas.
Mi lin komprenas, ne, ne miras,
nur iam tiam al mi diras:
Eli, ne lasu vin seli!
Čestmír
VidmanSame la fama olda Mikimoto
kiu riĉiĝis danke al la artefarita preparado de perloj
tiamaniere senkulpiĝas al la misuzitaj ostroj
Kaj en aliaj konata templo ĉiun jaron okazas
la senkulpiga ceremonio por la rompitaj pingloj de la kudristinoj
kaj por ĉiuj meloj kies haregoj
estis uzitaj por la penikoj de la kaligrafoj
Jen la mondo zorganta
pri la kreaĵoj plej senpovaj
Tamen la fiŝojn la ostrojn kaj la melojn jam neniu revivigos
nek redonos la formon al la pingloj helpe de kiuj
la plej novaj modtendencoj stebis la plej belajn vestaĵojn
Malgraŭ al tio dankon Por la fiŝoj ostroj kaj meloj
Por la pingloj Por la tuta mondo konata kaj nekonata —
Por la donacema lumaĵo volbiĝanta tiel afable super ni
Malfacilas esti poeto sen regulaj kontaktoj kun kolegoj kaj legantoj, ankaŭ sen la ebleco multon legi en sia lingvo. Ĉion necesas malkovri mem, sen uzo de alies sperto; nur malmultaj liberaj horoj post ordinara laboro troveblas tiucele; kaj verkinte ion, necesas mem ĉion fari por eldono… Do eble ne indas juĝi la poeton same severe, kiel ni juĝus aŭtoron el granda kontinenta lando — probable tiel rezonis ankaŭ la ĵurioj de internaciaj konkursoj. Ankaŭ Marjorie Boulton, verkinta kuraĝigan enkondukon al la unua libro de Mallia…
Do necesas ion diri pri la verkoj kaj pri la impresoj. La poemoj de Carmel Mallia impresas delire — kaj ne nur pro tio, ke ilin naskis poeta liro… En Kontrastoj estas ĉefe pli longaj poemoj, kun la enhavo plejparte filozofia, kaj la humoro deprimiga, senespera (sufiĉas mencii kelkajn titolojn: Vivo-erozio, Ĉio apokalipsis, Turmentokanto, La vorto buĉita…). Plejparte kun rimoj (tamen, sufiĉe primitivaj), sed sen ritmo — aŭ eble la ritmo estas specifa kaj komplika, ne kaptebla por alinacianoj?
100 kapricaj raketoj enhavas kurtajn poemetojn. Kelkaj el ili estus facile adapteblaj al kutimaj formoj de hajkoj, tankaoj kaj limerikoj — tamen la aŭtoro tion ne faris. Ĉu estis grava (sed neklara por ni) kaŭzo, aŭ li simple ne emis (por esti nepre originala?), aŭ eble eĉ ne sciis pri ekzisto de tiuj formoj? Eble li inventis ion similan intuicie — do ni laŭdu lian sagacon, kaj bedaŭru: se li scius dekomence, li ŝparus siajn fortojn kaj verkus ion vere genian… Jen, vidu: “Papavo karmezina / sopirata tuŝo / de lip' virina”. Aŭ jen: “Suno kompateme ŝvita / demandas poŝtuketon / al la lun' ermita”.
La temoj estas diversaj kaj bizaraj: de aŭdaca intimaĵo — “Nokto senrespira, / atendo senvira. / Lacas la spaco / en korp' sur matraco”. — ĝis socialista slogano: “Jen dekretas Diktaturo! / Forviŝiĝas ĉiu spuro / de l' proletsekuro”. Ĉeestas ankaŭ priesperantaj pecoj (ĉu troveblas poemkolekto sen tiuj?), sed tre malmultaj kaj ne tuj kompreneblaj: “En mia domo / vagas / la zamenhof-fantomo: / nepra izolsimptomo”.
Oni provos serĉi analogiojn el diversaj naciaj poezioj — kaj ne trovos. Plie, krom la poemetoj la dua libro enhavas kvar bildojn kun strangaj titoloj, kiuj ŝajne tute ne havas rilaton al la bildoj mem (eĉ pli strangaj) kaj al la cetera teksto. Meditu…
Ĉu fini la recenzon per tradicia frazo, ke pri tiuj libretoj oni ne povas samopinii — kaj ĝuste pro tio ili atentindas, prenu kaj legu mem por formi vian propran opinion? Eblas, sed tio malmulton donus al la leganto. Certe, la recenzataj poemoj iom pli valoras ol ies glataj kaj plataj rimitaj admiroj pri Esperanto kaj Zamenhof. Certe, la poeto havas propran vidpunkton kaj voĉon. Ni plian fojon konvinkiĝas, ke esperantlingva poezio enhavas ĉion, kion povas enhavi poezio nacilingva — malta, rusa aŭ franca. Ja en Esperanto oni povas diri ĉion. (Adeptoj de raŭmismo jam rememoris konvenan frazon el la manifesto…)
Ni konvinkiĝis ankaŭ, ke malta kulturo havas multon komunan kun la aliaj, ja ĉiuj ni estas homoj… Ke en ĉiu popolo ekzistas homoj pli aŭ malpli talentaj. Ke Esperanto donas al ĉiu homo la eblecon kaj ŝancon por memesprimo, kaj la cetero dependas de la homo mem.
Kaj por tiuj legantoj, kiuj nepre volas havi klarajn rekomendojn k.s., mi aldonu: mi tamen ne bedaŭras pro la tempo, elspezita por tralego de tiuj poemlibretoj.
Valentin Melnikov
Do ni havas antaŭ la okuloj dokumenton, kaj la persona dramo de la aŭtoro ekposedas nian atenton. Ja Arosev estas neordinara kaj samtempe specimena persono. Klasikaj Onegin kaj Peĉorin taŭgas kiel paraleloj. Same juna, same sperta, same bruligita de la vivo nia nova heroo suferas pro la malnova malsano de antaŭtempa senilo. Laco, enuo, malforto determinas la tonon de liaj ago kaj sento.
Apogon tute mi ne povas doni.La totala cinikismo ŝajnas garantii senindulgon.
Pardonu min pro tio — vi kaj oni.
Ĉiu homo nepre havas sian prezon,Sed ni klare vidas la internan maltrankvilon, kiu instigas la poeton al amaraj konkludoj, venenaj replikoj, plendoj kaj lamentoj.
Ĉiu homo aĉeteblas senprobleme.
Kio provokas tiel strangan kombinon de juno kaj kaduko? Sendepende de la rezistkapablo de la individuo oni klasike kaj prave atentas la medion en kiu li/ŝi realigas sin. La medio, cetere, ne multe okupas la atenton de Arosev. Sed unu konstato helpos nin konjekti pri ĝia kulpo. La libro de Arosev entenas ankaŭ ruslingvan parton.
Ankaŭ ĝi estas interesa kaj verkita en la sama tonaleco. Liaj rusaj versoj ne stumblas kaj ne stumpas, sed ili estas videble pli banalaj, sterilaj kaj stereotipaj. La hida stampo de la moderna rusa poezio kuŝas sur tiuj malfeliĉaj versoj kaj mutilas ilin klinante la poeton ĝis la nivelo, kiun permesas ties plata reliefo. La fuĝo en Esperanto estas do savo por la talento de Arosev. (Parenteze: jen la funkcio de arta lingvo, pri kiu oni ne multe parolas.)
Tamen en la proceso de la interago kun la medio gravas ankaŭ la interna rezervo de la subjekto. Ni facile rivelas la ĉefan rezervon de nia heroo. Tio estas amo. Varmaj, sinceraj, inspiraj linioj naskiĝas sub lia plumo en elano de la amo:
Am' knabina estas virto kaj dorloto.Ĉu tiu rezervo sufiĉas por resaniĝi? Tion ni scios leginte novajn poemojn de Arosev. En unu el la plej bonaj poemoj de la libro (Malforteco) li desegnas sin sidanta antaŭ abismo. Li estas febla, elĉerpita, lamenta sed ne penta. Li esperas ke Dio lin komprenos kaj kompatos. Se la dia kompato povus ĉesigi la korodon…
Ĝi samtempe estas peko kaj pRUdento.Kial peko? Tio estas dia doto.
Kial virto? Ĉar ĝi estas vera sento!
Alen Kris
Ne pro virtuozeco. Fakte, ornamas ĉi libreton ĉiuj malvirtoj de amatora versfaranto. Krom adasismoj, abundas ankaŭ rimokrimoj similaj al la praparo koro/doloro (“perloj/merloj” sur p. 54, kie mi volonte ŝanĝus “l” al “d”) kaj, ĉefe, rimoj strasaj. Kiel skribis Kalocsay en la re-kaj-releginda Arto poetika (mi citas laŭmemore), bona rimo estu “ne vorto altirita je la nazo, sed nur esenca parto de la frazo”, t.e. esenca parto de la pensero, sentero aŭ sensero, de la koncerna ideo. Esceptojn mi trovis en la fina trio en Post la incendio aŭ en la tutaj Akacioj kaj Oleandro.
Ankaŭ ne pro la tema enhavo. Ŝi mem proklamas iuverse: “Mi versu nur pri belo”; nome unuflanke nostalgie pri tempopaso (infanaĝo, naskiĝdomo, gepatroj), aliflanke pri bonvolo kaj amikeco kiel panaceo kontraŭ militoj, kaj (ŝajne iom kontraste sed same idilie kaj naive) pri naturo, maro, arboj, herboj, konkoj, vento, ŝtonoj. Ĉio tre simpla kaj sincera, sed kun simplo kaj sincero ne senfundaj (kiel en majstra hajko) sed palpeble senprofundaj (kiel en usona manlibro pri sinhelpado). Eble influite de la devo recenzi, mi trovis sufiĉe interesa La unua aŭ la dua, kun mesaĝo kiu sonis, al miaj aziemaj oreloj, taisme (laŭ la PIVa ‘ta/o') aŭ taŭisme (laŭ la prefero de niaj ĉinaj kolegoj); kaj sufiĉe bona la poemon (ĉi-foje temas pri tiaĵo) Ekzistas tagoj.
Kaj tamen mi simpatias al la aŭtorino, ĉar ŝi ĝenerale montriĝas senambicia kaj senpretenda. Male, mi leĝere ĉagreniĝas kiam ŝi pontifikas plate kaj malmodeste pri poezio kaj poetiko, kiel en Miaj pensoj simplas, kiun ni citu plene:
Mi estas simpla homo.Sed kion ŝi mem scias pri poezio? Ĉu tiomete kiel la rusa recenzisto, kiu masakris poemaron de amiko Gonçalo Neves? Diras Ragnarsson enkonduke al sia poemaro Esploroj: “Por mi poezio estas esploro; kaj maniero kapti disfluantan senton por ĝin fiksi en spaco kaj tempo”. Kaj Neves en la helsinka Kultura E-Festivalo: “Poezio estas animstato”. Perfektaj difinoj. Leginte poemon oni devus povi vidi la lingvon, la mondon, la kosmon, sin mem aliaj, kio ĉe ŝiaj versoj tutsimple malokazas.
Miaj pensoj simplas,
do ankaŭ ilia eksterigo
ne pompe pimpas.
La frazojn mi ne volas kompliki,
al ili nekonvenaĵojn alfliki.
Ĉar esprim' rezultas el penso,
ĝi restu menso-lenso.
Tordado ebla aliajn konvenas,
sed min ĉiam ĝenas,
se ne tuj mi ĉion komprenas
kaj dumlege
devas klopodadi ege.
Ĝenas min kiam la esprim'
ne servas por esprimi sin,
sed por memsufiĉa parado
de la lingvo-tordado
rezultanta senkomprenan kaĉon
el knarantaj maks-miks-laĉoj.
Kiom da kranioj, tiom da opinioj. Jen la mia. Al kio respondas ĉi tiu ŝia versduo:
Post la traleg' mi decidisJorge Camacho
ne plu recenzistojn fidi.
Liro-2002Liro-2002 havas kvin branĉojn.
1. Originala prozo: ne pli ol 30 mil literojn longa
2. Originala poezio: la amplekso ne estas limigita
3. Traduka poezio el la rusa lingvo:
Расточитель
de Fjodor Sologub
4. Traduka prozo el la rusa lingvo:
Тамань de Miĥail
Lermontov.
5. Traduka prozo el la angla lingvo: The Lost Sanjak
de Saki.
En ĉiu el la originalaj konkursoj oni rajtas partopreni per ne pli ol tri verkoj. Bonvolu sendi tri tajpitajn, komputile kompostitajn aŭ tre klare skribitajn ekzemplerojn de la konkursaĵo al la sekretario de Liro-2002 (RU-236039 Kaliningrad, p.k. 1248, Ruslando). La konkursaĵoj devos atingi la organizantojn antaŭ 1 nov 2002.
Subskribu vian konkursaĵon per pseŭdonimo kaj aldonu slipon kun indiko de la pseŭdonimo, aŭtenta nomo kaj poŝta adreso. Oni ne rajtas sendi verkojn, kiuj jam estis publikigitaj aŭ premiitaj en aliaj konkursoj.
La originalajn tekstojn de la tradukendaj verkoj vidu en nia retpaĝaro.
La laŭreatoj de Liro-2002 ricevos diplomojn kaj libropremiojn. La rezulto estos anoncita je la Zamenhofa Tago. La organizantoj rezervas al si la rajton ĝis 31 dec 2004 publikigi la ricevitajn konkursaĵojn en La Ondo de Esperanto, libroforme kaj elektronike, kondiĉe ke ili avertos pri tio la aŭtoron ĝis 1 mar 2003.
Sukcesojn!
1982. Ne aljuĝita.
1983. LM: Gafur Gazizi.
1984. LM: Vladimir Masalkin.
1985. LM: Miĥail Korotkov.
1986. Gafur Gazizi.
1987. Miĥail Korotkov.
1988. LM: Aleksandr Parfentjev.
1989. Gafur Gazizi.
1991. Ne aljuĝita.
1992. Ivan Naumov.
1993. Miĥail Giŝpling.
1994. Viktor Ĉaldajev.
1997. Klara Ilutoviĉ. LM: Valentin Melnikov.
1998. Klara Ilutoviĉ. LM: Tomislav Mitroviĉ.
1999. Anja Karkiainen. LM: Grigorij Arosev, Klara Ilutoviĉ.
2000. Grigorij Arosev. LM: Klara Ilutoviĉ, Helena Melnikova,
Ludmila Orajevskaja.
2001. Nicolino Rossi. LM: Julius Balbin, Lucija Borčić, Aleksandr
Uljanov.
Pasintjare UEA prave prezentis kiel grandan atingon, ke kelkdeko da eminentuloj proponis doni al ĝi la Nobel-pac-premion. Tio okazis unuafoje post pli ol dek jaroj. UEA mem kulpis pri tiu paŭzo, ĉar ĝi neglektis ripeti la kampanjon inter personoj (ĉefe parlamentanoj), kiuj rajtas proponi kandidatojn por la premio.
La pasintjaraj komunikoj de UEA substrekis, ke necesos seninterrompe daŭrigi la kampanjon. La Nobel-komisiito de UEA, Ivo Osibov, plendis en ili, ke nur malmultaj landaj asocioj partoprenis en ĝi. Lia klarigo estis, ke oni lanĉis la agadon tro malfrue, en novembro 2000. La kandidatigoj devis atingi la Nobel-komisionon komence de februaro, tiel ke restis praktike “nur” du monatoj por agi.
Osibov estis ne-necese ĝentila. Por tiu kiu volis agi, du monatoj sufiĉis, ĉar ne temis pri temporaba laboro. Oni devas miri, ke ekz. la franca asocio UFE, kiu pretendas havi bonajn kontaktojn kun naciaj kaj eŭropaj parlamentanoj, varbis neniun apogon por UEA. La klarigo certe estas, ke UFE donis neniun atenton al la afero. Mirigas ankaŭ, ke Germain Pirlot ignoris ĝin. Li tamtamas per listo de pli ol cent eŭroparlamentanoj, kiuj iel amikas al Esperanto. Kial li ne instigis ilin rekomendi UEA?
Fine mallaŭdo al UEA mem. Komence de 2001 ĝi emfazis la neceson ripeti kaj plifortigi la kampanjon, por ke UEA denove estu kandidato en 2002. Kion ĝi faris por relanĉi la agadon? Nenion. La nova estraro forgesis la aferon, spite al tio, ke komisiito Osibov mem fariĝis ĝia membro. Ekregis morta silento — ĉu denove dekjara?
La Nobel-kampanjo prezentus ŝancon je publika atento al Esperanto. Nura fakto, ke UEA estas kandidato, estus novaĵo, kiun multaj gazetoj diskonigus, se oni informus ilin pri ĝi. Esperanto ricevus pozitivan publikecon kaj aperus kiel serioza afero. Simpla movadano krome sentus la kandidatecon mem kiel premion kaj rekonon — kaj kion nia movado pli bezonas ol daŭre kuraĝigi kaj remotivigi siajn ordinarajn membrojn?
Al flegmuloj ne mankas pretekstoj por fari nenion. Ekz. ke ne indas perdi tempon por la Nobel-afero, ĉar UEA ne faris tiel grandan agon, ke ĝi povus gajni la premion. Certe ĝiaj agoj estas modestaj en monda skalo. Ĝia forto kiel la ĉefa reprezentanto de Esperanto tamen ne estas en unuopaj faroj, sed en la unikeco kaj longeco de la agado de esperantistoj — paclaboro en plej nobla senco, kion almenaŭ ni mem agnosku.
Ne gravas, ĉu UEA havos realan ŝancon gajni la premion. Gravas utiligi la ŝancojn, kiujn la kandidateco donas. Domaĝe, ke tion oni denove ignoris.
Komitatano Z
Pluraj el la ĉeestintoj rerenkontiĝis dimanĉe, la 28an de aprilo, en la skvaro Esperanto en Malbork okaze de solena inaŭguro de memorarbo kaj memorŝtono Ruslando. La memorŝtonon kun gravuritaj vortoj Ruslando kaj La Ondo de Esperanto malkovris Halina Gorecka, kiu ankaŭ metis florojn al la monumento Zamenhof en la centro de la skvaro. La solenaĵon partoprenis urbestro de Malbork Mieczysław Roeding, esperantista vicurbestrino Danuta Stanek-Gutowska, samideanoj el Pollando, Ruslando kaj Germanio, kaj multaj urbanoj. Emociis la publikon Esperanto-kantado de sesjaruloj el infana ensemblo Amanitoj (gvidanto: Irena Wojciuk-Sieger) kaj dancado de junulinoj el grupo Co To.
AlKo
Komence oni parolis pri la E-movado en Nepalo kaj sugestis rimedojn por disvastigi ĝin. NEspA pretas okazigi Azian E-Kongreson en 2004. Poste okazis elekto de nova komitato. Kiel prezidanto estas elektita d-ro Keshav Ram Joshi, lin helpos du vicprezidantoj (Manju Kanchuli, Narendra Raj Bhattarai), ĝenerala sekratario (Bharat Kumar Ghimire), sekretario (Hare Ram Bista), kasisto (Jenia Suwal) kaj kvin komitatanoj.
Bharat Ghimire
Irena Alijošiūtė
Gazetara konferenco en la parlamentejo de Litovio:
Povilas
Jegorovas (prezidanto de LEA), Renato Corsetti (prezidanto de
UEA), Stasys Kružinauskas (parlamentano, prezidanto de la Vilna
Filio de LEA),
Lee Chong-Yeong (vicprezidanto de UEA). (Fotis
Choe Taesok)
Augusto Casquero
La kongreso dediĉis sin ĉefe al organizaj demandoj. El la jarraporto oni eksciis, ke la membronombro en 2001 kreskis, post multaj jaroj da malkresko, sed ke la ekonomio daŭre estas problema. Pro la malgrandiĝanta rolo de kluboj — komuna kun aliaj svedaj organizoj — komenciĝis diskuto pri ŝanĝo en la statuto, tiel ke la individua membro ricevos rektan influon al la agado de Sveda E-Federacio.
Sten J
Same kiel la aliaj akredititaj asocioj kaj firmaoj, KREU ricevos subtenon de la Ministerio pri invitado de alilandanoj (interalie, al la Balta E-Forumo), kaj la membroj de KREU povos pli facile solvi siajn pasportajn problemojn.
HaGo
Ses esperantistoj rakontis pri la lingvo kaj movado, pri la historio de Espero; estis farita libroekspozicio. Inter la ĵurnalistoj estis reprezentantoj de la peterburga radio kaj de la populara revuo Xxxx Xxxx Xxxx (Santk-Peterburgaj Informoj). La prezento sukcesis, ĉar laŭ la asertoj de la ĵurnalistoj, ĉiuj informoj estis tre interesaj kaj aktualaj.
Boris Kondratjev
La voĉlegataj salutmesaĝoj, ricevitaj retpoŝte el diversaj landoj, donis al la vizitantaro belan geografian bildon de Esperantujo kaj entuziasmigis novbakitajn esperantistojn. Por dialogi pri la internacia lingvo el Irkutsk estis invitita Eŭgeno Delcov, kiu ankaŭ prezentis valoraĵojn de literaturo kaj periodaĵoj en Esperanto (plejparte donacitajn de Krasnojarska E-Klubo).
Longe ne sonis Esperanto en ĉi tiu regiono, sed nuntempe Ulan-Ude rimarkinde verdiĝas. Loka televido raportis pri Esperanto, unu el mezlernej-estrinoj konsentis enkonduki Esperanton kiel liberelekteblan studobjekton.
Post la aranĝo, en apudurba fermita armea urbeto estis vizitita V.M. Voloŝin, emerita majoro de “militkosmaj fortoj”. Li rakontis pri malfacilaĵoj de esperantisto, servanta en sekreta militorganizo.
Eŭgeno Delcov
“La
argila kamelo”La argilan kamelon prezentis direktoro de nacia semajna ĵurnalo Literatura Forumo, Marin Georgiev. Li emocie kaj kompetente rakontis pri la enhavo de la novelaro. Li emfazis la majstran stilon de la aŭtoro kaj lian kapablon prezenti variajn ĉiutagajn okazaĵojn, logante atenton de la leganto kaj igante lin pripensadi la tipajn ĉiutagajn faktojn de nia nuntempo. La preleganto faris trafajn komparojn de kelkaj rakontoj kun similaj el la bulgara kaj monda literaturoj, konsiderataj modelaj.
Aleksandro Arnaudov emfazis la profundan observemon de la aŭtoro kaj lian specifan senton pri la naturo, kiun Mihalkov “pentras per okuloj de pentristo kaj koro de poeto”. Pri la libro kaj ties aŭtoro parolis ankaŭ Petko Arnaudov, Nadja Vlahova, Petro Todorov k.a.
Dum la diskutado evidentiĝis, ke la bulgara publiko konas s-ron Mihalkov per liaj rakontoj aperintaj en diversj bulgaraj ĵurnaloj kaj revuoj, kaj ke tiu lia libro estas la unua presita bulgarlingve. Tamen la internacia publiko esperantista konas lin per deko da liaj libroj kaj rakontoj originale verkitaj en Esperanto kaj eldonitaj en diversaj landoj kaj Esperanto-revuoj.
Petko Arnaudov
Honora membro de UEA, prof. Reinhard Selten, Nobel-premiito pri Ekonomiko (1994) iĝis ano de la Honora Senato de la Eŭropa Movado. (Esperanto)
Hans Bakker (Nederlando) ricevis pro la Afrika agado per E-to honoran titolon Kavaliro de la reĝino. (Nun)
En Grenoble (Francio) fondiĝis asocio Espero por helpi i.a. Orientan Eŭropon, unue per subteno al la bosnia NRO Espero. (Le Monde de l'Espéranto)
Post kvarjara traktado kun la Ministerio de kulturo Fariba N. Maĝd, vicprezidanto de Irana E-ista Junulara Organizaĵo, ricevis permeson eldoni E-persan gazeton. (Heroldo de Esperanto)
11-14 apr Hispana E-Federacio partoprenis lingvofoiron “Expolingua 2002” per propra budo, senpage disponigita de la organizantoj. (Interredaktore)
6 apr ĉ. 50 vilnaj e-istoj fondis filion de Litova E-Asocio en Vilno. Ĝia prezidanto iĝis parlamentano Stasys Kružinauskas. (Litova Stelo)
27 apr en la Centra Oficejo de UEA okazis Malferma Tago kun 62 e-istoj. David Ferguson parolis pri la brusela komunikadcentro k lingvopolitiko, k Herbert Mayer el Internacia E-Muzeo (Vieno) parolis i.a. pri ĝia eldonado. Oni montris novajn vidbendojn de Roman Dobrziński. (Nun)
27 apr okazis la laŭvicaj elektoj de Hungaria E-Asocio. D-ro György Nanovfszky estis reelektita kiel prezidanto, ĝenerala sekretario restas Oszkár Princz. (HeKo)
Infana E-Klubo Zamenhof fondiĝis en la elementa lernejo Fuzimiao (= Konfucea Templo) en Nankino, Ĉinio. (Nun)
En la 5a Eŭropa E-Kongreso estos prezentita opero de Verdi Nabucco en la Verona dujarmila liberaera amfiteatro el la romia epoko. (Giancarlo Fighiera)
La Esperanta Civito iniciatis Instituton Dietterle por akceli historiografiajn, demografiajn k statistikajn esplorojn pri E-to. (HeKo)
26 apr – 5 maj okazis en Bydgoszcz (Pollando) 12a Konferenco de Monda Turismo, Studadsesioj de AIS k ISTK k 27aj Esperantaj Tagoj de Bydgoszcz kun partopreno de pli ol 150 e-istoj el 16 landoj. (Augusto Casquero)
Pli ol 150 partoprenantoj ĉeestis la 18an Printempan Semajnon Internacian (PSI), kiu okazis dum Pasko en sudokcidenta Germanio proksime de Francio. (Lu Wunsch-Rolshoven)
Pli detalaj artikoloj pri PSI kaj pri la Konferenco de Monda Turismo ne povis aperi ĉi-kajere; legu ilin en la julia Ondo.
La kaŝitajn proverbojn trovis: Edson Correa Capucci (Brazilo), Malcolm Jones, Vilĉjo Walker (ambaŭ Britio), Rokuro Makabe (Germanio), Antanas Grincevičius (Litovio), Andrzej Kołpanowicz, Hanna Skalska (ambaŭ Pollando), Eric Castell (Svedio), Viktor Alikin, Svetlana Konjaŝova, Aleksas Masiukas, Sergej Manzurov, Oleg Sevruk, Anatolo Sidorov (ĉiuj Ruslando).
Ni lotumis libropremion, kaj ĝin gajnis Sergej Manzurov (Ruslando). Ni gratulas!
La ĝusta solvo: 1. Feliĉo leĝon ne obeas, subite naskiĝas, subite pereas. 2. Ŝipon rompitan ĉiuj ventoj atakas.
La ludo komenciĝas de unu el la ok literoj, troviĝantaj ĉirkaŭ la centra kvadrateto kun pilko. Vortoj legeblas laŭ rekta linio – laŭ horizontalo, vertikalo aŭ diagonalo. Ili ne ŝanĝas sian direkton kaj ne rompiĝas. La lasta litero de antaŭa vorto ankaŭ estas la unua de la sekva vorto. Post golo (trafo de pilko en la celon) la ludo denove komenciĝas de la centro. Via tasko estas ekscii rezulton de la matĉo. Sukcesan ludon!
La unua duono: Grupo da ludantoj de unu flanko en futbalo – Malluma – Agrabla odor' – Vetkur' ĝis la distanco de 42,195 km – Punkt', kie kruciĝas vojoj – Moskva teamo, en kiu ludis Lev Jaŝin – Kies teamo kvarfoje gajnis futbalan mondĉampionecon – Sign' montranta la forigon de vokalo – Nuna monda ĉampion' – Afable peti iun, ke li venu (R) – Manĝebla fung' – … teamo – En teamo de kiu land' Diego Armando Maradona iĝis monda ĉampiono – Alkoholaĵ' el amerika lando, partoprenanto de multaj mondkonkursoj – Plenda ekkri' – Prefikso – “Land' de matena freŝeco”, gastiganta la mondkonkurson 2002 – El kiu metal' estas farita medalo, kiun ricevis en la lasta mondkonkurso Zinedine Zidane – Plej supera realigitaĵ' de konkursanto en sporto – kiomfoje gajnis mondĉampionecon Urugvajo – Amerika land', partoprenanta ĉi-jaran mondkonkurson – Japana dram' – Antikva greka moneret' – Organ' de la parolo – Land', kiun reprezentas Luis Figo – Trifoja monda ĉampion' – Insulo, la pli grandan parton de kiu okupas lando, partoprenanta la nunan mondkonkurson.
La dua duono: Sporta lud' kun rakedoj – Ĉefurb' de azia lando, en kiu malfermiĝos la mondkonkurso 2002 – Fiksi per ŝnuro aŭ ĉeno (R) – Rezult' de sporta ludo atingata per ĵeto de pilko en la celon – “Land' de leviĝanta suno”, gastiganta ĉi-jaran mondkonkurson – Agi tiel same kiel alia persono (R) – Ĉifona malzorgita vagul' – La urb', en kiu okazis la finalo de la lasta mondkonkurso – Plej alta grad' – Flor' simbolanta eŭropan landon, dufoje gajnintan arĝentajn medalojn en mondkonkursoj – Pseŭdonimo de Edson Arantes do Nascimento – Piul' vivanta en soleco – Team' – Ĵetglob' uzata en futbalo – Part' de homa korpo, per kiu oni ne nur pensas, sed ankaŭ ludas futbalon – Restadej' de la helenaj gedioj – Ludil' aspekte de homa figuro – Prepozicio – Konjunkcio – Urb', en kiu la teamo de “Nebula Albiono” gajnis mondĉampionecon.
Sendu la solvojn tiel, ke ili atingu nin poŝte (RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1248, Ruslando) aŭ rete (family@ vychegzhaniny.unets.ru) antaŭ la 10a de aŭgusto.
Kompilis Vladimir Vyĉegĵanin
Por la vespermanĝo la knabinoj pagas nenion aŭ ĉion.
Por multaj homoj la internacia interkompreniĝo atingas nur nivelon de la angla matenmanĝo, franca ĉampano kaj rusa vodko.
Por ĝui la Esperantan etoson dum UK oni bedaŭrinde dum vojaĝo devas uzi plurajn neinternaciajn lingvojn.
Por skribi poemon, laŭ dimensioj, plej taŭgas necesejpapero, laŭ definitiva celo ofte ankaŭ.
Por vendi tigron oni devas posedi tigron, ne katon.
Post la anonco pri kurso de Esperanto 273 gelernantoj de nia lernejo tuj decidis ne aliĝi al la kurso.
Post la tago de la Fina Venko eĉ volapukistoj nomos sin pioniroj.
Precizeco de la lingvo nur malofte estas avantaĝo, kutime estas tro riske uzi ĝin ĉiutage.
Pri malutileco de Esperanto plej sperte rakontas la instruistoj de la angla.
Pri morgaŭo oni ripetas hieraŭajn antaŭjuĝojn.
Principo de sufiĉo kaj neceso: nur unu knabino po tage.
Progreso? Ĉiujare mi ekkonas plurajn vortojn, kiujn mi povas utiligi nur dum legado de PIV.
Progreso: se analfabeto surmetas T-ĉemizon kun surskribo “Coca-cola”.
Progreson faras homoj, kiuj ne scias, ke ne eblas.
Progreson oni mezuras laŭ nombro de kontraŭuloj.
Proksimas jam la fin(a venk)o.
Provoj de kompreniĝo ofte efikas nur komprenneniiĝon.
Gratulon!Fortulo li jam estas: 50 cm kaj 3,720 kg.
La patrino, filo kaj patro bone fartas.
Aleksandr Miĥajlov (1951–2002)
kaj Nadeĵda Miĥajlova (1955–2002)
kaj ilia filino, denaska esperantistino
Polina Miĥajlova (1981–2002)
Laŭ informoj de la enketistoj la murdon “mendis” 12-jara nevo
de la geedzoj, orfo Jaroslav, kiun ili adoptis antaŭ kelkaj jaroj. La
du murdintoj estas arestitaj.
Ni funebras kaj kondolencas
AŬSTRALIO: Libroservo de AEA, Esperanto-domo, 143 Lawson St.,
Redfern N.S.W. 2016
Rete: libroservo@ans.com.au
AŬSTRIO: Leopold Patek, Martinstr. 104/38, AT-3400 Klosterneuburg
Rete: apmarks@ping.at
BELGIO: Flandra Esperanto-Ligo, Frankrijklei 140, BE-2000 Antwerpen
Rete: retbutiko@fel.esperanto.be
BRAZILO: Brazila Esperanto-Ligo, Caixa Postal 03625, Brasilia,
DF 70084-970
Rete: bel@brnet.com.br
BRITIO: Paul Hewitt, 26 Highfield Road, North Thoresby, Grimsby,
DN36 5RT
Rete: paul@esperanto.freeserve.co.uk
BULGARIO: Ljubomir Trifonĉovski, pk 26, BG-3000 Vraca
Rete: ljubcho@bitex.com
ĈEĤIO: Vladislav Hasala, A.Dvořáka 1, CZ-696 62 Strážnice
Rete: vlada_hasala@iol.cz
DANLANDO: Frederik Eriksen, Finsensgade 10, DK-4800, Nykoping
F.
Rete: frederikeriksen@post.cybercity.dk
ESTONIO: Virve Ernits, Mahla 65-1, EE-11212, Tallinn
FINNLANDO: Heta Kesälä, Kalamiehenkuja 3 D 32, FI-04300
FRANCIO: Espéranto-France, 4 bis rue de la Cerisaie, FR-75004
Paris
Rete: esperantofrance@esperanto.org
GERMANIO: Esperanto-Centro, Rheinstr. 9, DE-12159 Berlin
Rete: behrmann@snafu.de
Wolfgang Schwanzer, Pfarrer-Seeger-Strasse 9, DE-55129 Mainz
HISPANIO: Juan Azcuénaga Vierna, Gen. Dávila, 127, por 7, 2
iz., ES-39007 Santander
Rete: juazvi@terra.es
Luis Serrano Pèrez, Font Nova 32, ES-08202 Sabadell
Rete: luis_serrano@e-milio.com
HUNGARIO: Hungaria Esperanto-Asocio, pf 193, HU-1368 Budapest
Rete: esperantohea@matavnet.hu
IRLANDO: Joy Davies, 9 Templeogue Wood, Dublin 6W
Rete: noviresp@eircom.net
ISRAELO: Aleksandr Mikiŝev, 20/1 Hameleh-Amacja-str. IL-77484
Aŝdod
Rete: mikisal@math.tau.ac.il
ITALIO: Itala Esperanto-Federacio, Via Viloresi 38, IT-20143
Milano
Rete: f.esp.it@infinito.it
Višnja Branković, Via Parini 5, IT-34129 Trieste (ankaū por
Kroatio
kaj Slovenio)
Rete: orbispictus@iol.it
JAPANIO: Japana Esperanto-Instituto, Sinzyuku-ku Waseda-mati
12-3, Tôkyô-to 162-0042
Rete: jei@mre.biglobe.ne.jp
KANADO: Paul Hopkins, 52 Crescentwood Drive, St. Katharines,
Ontario, Canada L2N 4L2
Rete: phopkins@cymfony.com
KATALUNIO: Kataluna Esperanto-Asocio, Apartat 290, ES-08200 Sabadell,
Katalunio
Rete: kea-kasisto@esperanto-ct.org
KOREIO: KEA. Kang Byeon Han Shin Core B/D No 1601 Mapo-Dong 350
Mapo-ku, Seoul
Rete: keast@soback.kornet21.net
KROATIO: HES, Sveti Duh 130, HR-10000, Zagreb
Rete: mbelosev@public.srce.hr
LITOVIO: Litova Esperanto-Asocio, p.k 167, LT-3000 Kaunas-C
Rete: ritavalc@takas.lt
NEDERLANDO: UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam
Rete: uea@inter.nl.net
NORVEGIO: Esperantoforlaget A.S., Olaf Schous vei 18, NO-0572
Oslo
Rete: esperanto@online.no
NOV-ZELANDO: Gwenda Sutton, 12c Herbert Gardens, 186 The Terrace,
Wellington, NZ-6001
Rete: gwenda.s@ihug.co.nz
POLLANDO: Maciej Wnuk, Skrytka 105, uł. Broniewskego 77-137,
PL-01-865 Warszawa
Rete: nepo@eletkron.pl
Pola Esperanto-Asocio, p.k. 21, PL-44-101 Gliwice
Rete: staman@ka.onet.pl
PORTUGALIO: Portugala Esperanto-Asocio, Rua João Couto, 6, R/C-A, PT-1500 Lisboa
RUSLANDO: Галина Романовна Горецкая, 620077,
Екатеринбург-77, абон. ящик 67
Rete: sezonoj@gazinter.net
SVEDIO: SEF, Lisbet Andréasson, Södra Rörum pl 455, SE-24294 Hörby
SVISLANDO: Christoph Scheidegger, Im Schleedorn 6, CH-4224 Nenzlingen
Rete: ch_scheidegger@bluewin.ch
USONO: Esperanto-Ligo por Norda Ameriko, P.O.Box 1129, El Cerrito
CA 94530
Rete: elna@esperanto-usa.org
